حدیث غبطه آدم(ع) به جایگاه پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

{{سوال}}

بر اساس حدیثی علت هبوط حضرت آدم(ع) از بهشت، حسادت ورزیدن او نسبت به جایگاه پیامبر واهل‌بیت(ع) بوده است. آیا این حدیث معتبر است؟ حسادت حضرت آدم(ع) به چه معنا است؟

{{پایان سوال}}

===علت هبوط آدم و حواء از بهشت===

[[شیخ صدوق]] در کتاب [[عیون اخبار الرضا(ع) (کتاب)|عیون اخبار الرضا(ع)]]<ref>ابن بابويه، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام - تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۳۰۶، حدیث۶۷.</ref>و [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]]<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، به تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق، ص۱۲۴.</ref> روایتی را ذکر کرده است که علت هبوط حضرت آدم و حواء از بهشت را آروز کردن مقام پنج تن آل عبا توسط آن دو می‌داند.

عبدالواحد بن محمد بن عُبْدوس نیسابوری راوی نخست سلسله‌سند، در کتاب‌های رجالی متقدم [[حدیث مجهول|ناشناخته]] است؛ ولی چون شیخ صدوق فراوان از او نقل روایت کرده [[وثاقت|ثقه]] و مورد اطمینان دانسته شده است.<ref>مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل‏، منتهی المقال فی أحوال الرجال‏ به تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث‏، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث‏، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۲۷۵.</ref> البته [[سید ابوالقاسم خویی]] فقیه و [[علم رجال|رجال‌شناس]]، توثیق او را نپذیرفته است.<ref>خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌جا، بی‌نا، ۱۴۱۳ق، ج۱۲، ص۴۲.</ref>

در وثاقت راوی دوم علی بن محمد بن قتیبه نیز اختلاف نظر است؛ برخی او را به دلایلی موثق می‌دانند<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۵ ش، ص۲۵۹. </ref> <ref> طوسی، محمد، رجال، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۳ ش، ص۴۲۹.</ref> و برخی دیگر غیرقابل اعتماد شمرده‌اند.<ref>، خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی جا، بی نا، بی تا، ج۱۲، ص۱۶۰.</ref> حمدان بن سلیمان<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۵ ش، ص۱۳۸.</ref> و عبدالسلام بن صالح<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۵ ش، ص۲۴۵؛ کشی، محمد، اختیار معرفه الرجال، مشهد، دانشگاه، ۱۴۰۹ ق، ص۶۱۶.</ref> دیگر راویان روایت، توثیق شده‌اند. درنتیجه سند این روایت طبق برخی از مبانی رجالی، [[حدیث صحیح|صحیح]] و طبق برخی از مبانی [[حدیث ضعیف|ضعیف]] است.

{{همچنین ببینید|حسد}}

روایت دیگری در تفسیر عیاشی آمده است که {{متن عربی|خدا در میثاق، ذریه و فرزندان آدم را به او نشان داد. آدم از پیامبر عبور کرد در حالی که او به علی تکیه داده بود، و فاطمه پشت سر آن دو می‌آمد و حسن و حسین پشت سر فاطمه می‌آمدند. خداوند گفت: ای آدم! هیچ‌گاه به آنان حسادت نکن، (که در این صورت) تو را از جوار خودم بیرون می‌کنم. هنگامی که خدا او را در بهشت ساکن کرد، پیامبر، علی، فاطمه، حسن و حسین برای او تَمَثّل یافتند. او به آنها حسادت ورزید. پس از آن، ولایت آنها بر آدم عرضه شد و او آن را انکار کرد. پس بهشت برگ‌های خود را به سمت او پرتاب کرد. هنگامی که آدم از حسادت خود توبه کرد و ولایت را پذیرفت و خدا را به حق پنج‌تن محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین خواند، خدا او را آمرزید. این همان سخن خداوند [در قرآن] است که فرمود: پس آدم از جانب پروردگارش کلماتی آموخت.}}<ref>عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، به تحقیق و تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعة العلمیة، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۴۱.</ref>

 

{{نقل قول دوقلو تاشو

|عبد السلام بن صالح هروی گوید: از امام رضا پرسیدم: درختى كه آدم و حوّاء از آن خوردند، چه درختى بوده؟ مردم در اين مورد سخنان گوناگون مي‌گويند، بعضى مي‌گویند گندم بوده است، بعضى مي‌گویند  انگور بوده است و بعضى مي‌گویند آن درخت حسد بوده است. حضرت فرمودند: تمام اين‌ها صحيح است. عرض كردم: معنى اين وجوه با اين تفاوت‌هايى كه دارند، چيست؟ فرمود: اى ابا صلت! درخت بهشت بار و ميوه‏‌هاى مختلفى دارد، آن، درخت گندم بود كه انگور نيز داشت و مانند درخت دنيا نيست و آن زمان كه خداوند، آدم را به سجده در آوردن ملائكه و وارد شدن در بهشت، اكرام نمود، آدم با خود گفت: آيا خداوند بشرى بهتر از من خلق كرده است؟ خداوند، آنچه را در درون آدم گذشته بود، دانست، او را صدا زد كه اى آدم! سرت را بلند كن و به پايه عرش بنگر، آدم سرش را بلند كرد و به پايه عرش نگريست و اين نوشته را در آنجا يافت: معبودى جز اللَّه نيست، محمّد رسول خداست و علىّ بن ابي طالب امير مؤمنان است و همسرش فاطمه سرور زنان جهان است، و حسن و حسين دو سرور جوانان اهل بهشت هستند. آنگاه آدم عرضه داشت: خدايا! اينها چه كسانى هستند؟ خداوند- عزّ و جلّ- فرمود: اينها از فرزندان تو هستند و آنان از تو و از تمام مخلوقاتم بهترند و اگر آنان نبودند، نه تو و نه آسمان و زمين و بهشت و دوزخ را خلق نمى‏‌كردم، مبادا با حسد به آنان بنگرى! كه در اين صورت تو را از جوار خودم بيرون خواهم كرد، اما او با حسد به آنان نگاه كرد و مقام و منزلت آنان را آرزو نمود و در نتيجه شيطان بر او مسلّط شد تا اينكه از درختى كه از آن نهى شده بود، تناول نمود و پس از آن شيطان بر حوّاء نيز مسلّط شد، بخاطر اينكه به فاطمه با چشم حسد نگاه كرده بود و در نتيجه مثل آدم، از درخت خورد، و خداوند- عزّ و جلّ- آن دو را از بهشت خود بيرون كرد و از جوار خويش به زمين فرستاد.}}

  | کیفیت = ب