اعتبار روایات درباره طول قد آدم و حوا در هنگام هبوط

سؤال

آیا ویژگی‌هایی که در حدیث ۳۰۸ روضه کافی، در مورد آدم و حوا گفته شده است صحیح است؟

قبل از هر چیز لازم است اصل حدیث و سند آن بررسی شود، مرحوم کلینی در «کافی» این گونه روایت کرده که:((علیّ بن إبراهیم عن أبیه، عن الحسن بن محبوب، عن مقاتل بن سلیمان قال: سألت أبا عبد الله(ع) کم کان طول آدم(ع) حین هبط به الی الارض و کم کان طول حوّاء؟ قال: وجدنا فی کتاب علی ّ بن أبی طالب(ع) أنّ الله عزّوجلّ لمّا، أهبط آدم و زوجته حوّا(ع) إلی الارض کانت رجلاه بثنیّه الصّفا و رأسه دون افق السّماء، و أنّه شکا إلی الله ما یصیبه من حرّ الشّمس، فأوحی الله عزوجل الی جبرئیل(ع) أنّ آدم قد شکا ما یصیبه من حرّ الشّمس فاغمزه غمزه و صیّر طوله سبعین ذراعا بذراعه، و اغمز حوّاء غمزه فیصیر طولها خمسه و ثلاثین ذراعا بذراعها؛

علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم از حسن بن محبوب از مقاتل بن سلیمان نقل کرده که: از امام صادق(ع) پرسیدم: هنگامی که آدم(ع) و حوا به زمین فرود آمدند طول قامت آن دو چه اندازه بود؟ امام فرمود: ما در کتاب علی بن ابی طالب(ع) یافته‌ایم که چون خدای عزوجل حضرت آدم و همسرش حوا را به زمین فرستاد دو پای آدم روی بلندی کوه صفا بود و سرش زیر افق آسمان، آدم از آزاری که از گرمای آفتاب به او می‌رسید به خداوند شکایت کرد، خدای عزوجل به جبرئیل وحی فرمود که: آدم از شدت حرارت آفتاب شکایت دارد، جبرئیل او را در هم فشرد و قامتش هفتاد ذراع به ذراع خود آدم گردید، و حوا را نیز در هم فشرد و او نیز طول قامتش سی و پنج ذراع به ذراع خودش شد))

پاسخ: در سند این حدیث همان طوری که ملاحظه می‌شود شخصی هست به نام مقاتل بن سلیمان، علمای رجال ایشان را ضعیف دانسته‌اند، شیخ طوسی در رجالش راجع به ایشان می‌فرماید: مقاتل بن سلیمان بتری است، و در مجمع البحرین می‌نویسد: بتریه گروهی از زیدیه هستند که قائل به امامت ابوبکر و عمر و علی بن ابی طالب(ع) می‌باشند، و با عثمان و طلحه و زبیر و عائشه دشمنی داشتند.

با توجه به مطالب یاد شده معلوم می‌شود که این خبر از نظر سند مخدوش و فاقد اعتبار است. ضمناً برای بررسی سند احادیث می‌توانید به رجال شیخ طوسی یا نجاشی یا معجم الحدیث از آقای خویی مراجعه نمایید.