الشموس الطالعه

سؤال

تعبیر الشموس الطالعه در مورد چه افرادی است؟

در بخشی از دعای ندبه آمده است: «أَيْنَ الشَّمُوسُ‏ الطَّالِعَةُ، أَيْنَ الْأَقْمَارُ الْمُنِيرَة»

شیخ صدوق از امام حسین(ع) روایت می‌کند که امام حسین(ع) فرمود: روزی به پیامبر(ص) وارد شدم که ابی بن کعب نزد ایشان بود. پیامبر(ص) به من فرمود: آفرین بر شما یا ابا عبدالله و ای کسی که زینت آسمان‌ها و زمین‌ها هستی. ابن ابی کعب عرض کرد: یا رسول الله(ص) غیر از شما چه کسی می‌تواند زینت آسمان‌ها و زمین‌ها باشد و این چگونه است؟ پیامبر(ص) فرمود: یا ابی کسی که مرا به حق به نبوت برگزید، حسین بن علی(ع) در آسمان‌ها معروف‌تر و بزرگ‌تر است، از آنچه که در زمین هست. چون در سمت راست عرش الهی نوشته شده: «حسین(ع) چراغ هدایت و کشتی نجات است».

در جای دیگر در تفسیر «الشُّمُوسُ الطّالِعَهُ» روایت شده که امام علی(ع) فرمود: «امام خورشید درخشان بر بندگان است. به مقام او کسی را یارای چشم دوختن یا دست رساندن نیست.» و از امام موسی بن جعفر(ع) روایت شده که فرمود: «همانا امام در زمین به منزله ماه در آسمان است و او بر همه اشیا آگاه است.»

قرآن می‌فرماید: ﴿وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کَانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الأرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا…؛ و به آن گروهی که مستضعف بوده‌اند مشارق و مغارب سرزمین «فلسطین» را که در آن، برکت نهاده بودیم بر ایشان به میراث عطا کردیم.﴾(اعراف:۱۳۷) و در جای دیگر می‌فرماید: ﴿فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ؛ پس به پروردگار خاوران و باختران سوگند یاد نمی‌کنم که بی گمان ما تواناییم.﴾(معارج:۴۰) در همین راستا، ادعیه نیز همگام با آیات می‌فرمایند: «أَیْنَ الشُّمُوسُ الطّالِعَهُ؟أَیْنَ الْأَقْمارُ الْمُنیرَهُ؟أَیْنَ الْأَنْجُمُ الزّاهِرَهُ …؛ کجا رفتند خورشیدهای تابان در فلک انسانیت و کجا رفتند ماه‌های فروزان و کجا رفتند ستارگان درخشان …»

خطاب‌های با توجه به عبارات قبل از آن در مورد معصومین و امام زمان(عج) چنین می‌رساند که خطاب به یک امام، در واقع خطاب به همه امامان(ع) است. چون «کلُّهم نورٌ واحدٌ» و اهداف همه واحد است. به اضافه این که در این فقره از دعا خطاب عمومی است و همه امامان(ع) مورد خطاب هستند و به صورت طبیعی با جمع مورد خطاب قرار گرفته‌اند. بنابراین آنچه از روایات و کتاب‌های شرح دعای ندبه و نیز لحن دعا بر می‌آید، «أَیْنَ الشُّمُوسُ الطّالِعَهُ ...» خطاب به همه معصومین و امامان(ع) است.

از جابر بن عبدالله انصاری روایت شده که روزی پیامبر(ص) پس از نماز صبح که ما با او نماز صبح را به جماعت خواندیم، روی به ما کرد و فرمود: ای مردم کسی که خورشید را از دست داد (خورشید غروب کرد) باید متمسک به ماه شود و (از نور ماه استفاده کند) و کسی که ماه را هم از دست داد، باید از دو ستاره فرقدان (دو ستاره قطبی) استفاده کند … گفتیم: یا رسول الله، شمس کیست؟ فرمود: من هستم. و در توضیح آن فرمود خدای تعالی ما را هم چون ستاره‌های درخشنده آسمان قرار داد که چون ستاره‌ای غروب می‌کند، ستاره‌ای دیگر طلوع می‌کند …»