النجم الثاقب: تفاوت میان نسخه‌ها

(تکمیل و بارگزاری)
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
در سوره طارق، منظور از {{قرآن|النّجم الثّاقب}} چيست؟
در سوره طارق، منظور از {{قرآن|النّجم الثّاقب}} چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
برای مراد از '''النجم الثاقب''' در آیه سوم سوره طارق، احتمالات گوناگونی داده شده است. ستاره خاص بودن، که این ستاره(ماه، زحل، ناهید) دانسته شده است، مطلق ستاره، ستاره ثریا و شهاب سنگ از احتمالات این عبارت گفته شده است. همچنین در تفسیر این آیه گفته شده است که مراد از نجم ثاقب [[پیامبر(ص)]] می‌باشد.
برای مراد از '''النجم الثاقب''' در آیه سوم سوره طارق، احتمالات گوناگونی داده شده است. ستاره خاص بودن، که این ستاره (ماه، زحل، ناهید) دانسته شده است، مطلق ستاره، ستاره ثریا و شهاب سنگ از احتمالات این عبارت گفته شده است. همچنین در تفسیر این آیه گفته شده است که مراد از نجم ثاقب [[پیامبر(ص)]] می‌باشد.


==محتوای آیه==
== محتوای آیه ==
در آیه {{قرآن|وَ السَّمَاءِ وَ الطَّارِقِ|۱|وَ مَا أَدْرَاكَ مَا الطَّارِقُ|۲|النَّجْمُ الثَّاقِبُ|۳|ترجمه=سوگند به آسمان و آن اختر شبگرد(۱) و تو چه دانى كه اختر شبگرد چيست(۲) اختر فروزان(۳)|سوره=طارق|آیه=۱-۳}} به طارق قسم خورده شده است و در ادامه هم طارق به نجم الثاقب معرفی شده است.
در آیه {{قرآن|وَ السَّمَاءِ وَ الطَّارِقِ|۱|وَ مَا أَدْرَاکَ مَا الطَّارِقُ|۲|النَّجْمُ الثَّاقِبُ|۳|ترجمه=سوگند به آسمان و آن اختر شبگرد(۱) و تو چه دانی که اختر شبگرد چیست(۲) اختر فروزان(۳)|سوره=طارق|آیه=۱–۳}} به طارق قسم خورده شده است و در ادامه هم طارق به نجم الثاقب معرفی شده است.


«طرق» (مصدر طارق) به معناي کوبيدن است و از آن جا که در گذشته فقط شب‌ها در خانه‌ها را مي‌بستند و فرد ناچار بود در را بکوبد به همين جهت هر کسي يا چيزي که شب هنگام بيايد، «طارق» ناميده شده است. در این آیه هم، چون ستاره‌ها شب هنگام ظاهر می‌شوند در مورد آن‌ها طارق استفاده شده است و برای رفع ابهام نیز این رونده در شب ذکر شده است که نجم الثاقب است. بنابر این معنا اینطور می‌شود «اين مسافر شبانه ستاره‌اي است درخشان.»<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.</ref>
«طرق» (مصدر طارق) به معنای کوبیدن است و از آن جا که در گذشته فقط شب‌ها در خانه‌ها را می‌بستند و فرد ناچار بود در را بکوبد به همین جهت هر کسی یا چیزی که شب هنگام بیاید، «طارق» نامیده شده است. در این آیه هم، چون ستاره‌ها شب هنگام ظاهر می‌شوند در مورد آن‌ها طارق استفاده شده است و برای رفع ابهام نیز این رونده در شب ذکر شده است که نجم الثاقب است. بنابر این معنا اینطور می‌شود «این مسافر شبانه ستاره‌ای است درخشان.»<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.</ref>


==معنای لغوی==
== معنای لغوی ==
«نجم» در زبان عربي به دو معنا وارد شده است:
«نجم» در زبان عربی به دو معنا وارد شده است:
* مطلق ستاره يا کوکب
* مطلق ستاره یا کوکب
* ستاره‌اي خاص که در اين صورت بايد با الف و لام به کار رود و کلمه نجم بدون الف و لام اين معنا را نخواهد داشت و مقصود از آن «ثريا» يا همان خوشه پروين است.<ref>دهخدا، علي اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، بي تا، کلمه نجم.</ref>
* ستاره‌ای خاص که در این صورت باید با الف و لام به کار رود و کلمه نجم بدون الف و لام این معنا را نخواهد داشت و مقصود از آن «ثریا» یا همان خوشه پروین است.<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، بی تا، کلمه نجم.</ref>


«ثقب» در اصل به معناي شکافتن است و «ثاقب» به معناي ستاره ی درخشان به کار رفته است. چون نور آن تاريکي را مي‌شکافد. البته معناي دومي نيز براي آن ذکر شده است که عبارت است از: بلندي و بالارفتن، هم چنان که گفته مي شود: «ثقب الطائر»، يعني پرنده بالا رفت و در ارتفاع زياد پرواز کرد (که چه بسا بتوان اين معنا را هم به معناي اول باز گرداند. چون گويا پرنده با پرواز خود آسمان را مي شکافد.<ref>طباطبائي، سيد محمد حسين، الميزان، قم، جامعه مدرسين، پنجم، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۲۵۸.</ref>
«ثقب» در اصل به معنای شکافتن است و «ثاقب» به معنای ستارهٔ درخشان به کار رفته است. چون نور آن تاریکی را می‌شکافد. البته معنای دومی نیز برای آن ذکر شده است که عبارت است از: بلندی و بالارفتن، هم چنان‌که گفته می‌شود: «ثقب الطائر»، یعنی پرنده بالا رفت و در ارتفاع زیاد پرواز کرد (که چه بسا بتوان این معنا را هم به معنای اول بازگرداند. چون گویا پرنده با پرواز خود آسمان را می‌شکافد.<ref>طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، قم، جامعه مدرسین، پنجم، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۲۵۸.</ref>


==احتمالات تفسيري در آيه==
== احتمالات تفسیری در آیه ==
در مورد مراد از نجم الثاقب احتمالات مختلفی داده شده است:
در مورد مراد از نجم الثاقب احتمالات مختلفی داده شده است:
 
* ستاره خاصی اراده نشده بلکه مقصود مطلق ستاره است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.</ref> هم چنان‌که در جای دیگری از قرآن کریم می‌فرماید: {{قرآن|فلا اقسم بمواقع النجوم|ترجمه=سوگند به جایگاه ستارگان|سوره=واقعه|آیه=۷۵}} در این صورت صفت «الثاقب» توضیحی خواهد بود چرا که ستاره‌ای که درخشان نباشد برای ما قابل رؤیت نیست.
* ستاره خاصي اراده نشده بلکه مقصود مطلق ستاره است.<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.</ref> هم چنان که در جاي ديگري از قرآن کریم مي فرمايد: {{قرآن|فلا اقسم بمواقع النجوم|ترجمه=سوگند به جايگاه ستارگان|سوره=واقعه|آیه=۷۵}} در اين صورت صفت «الثاقب» توضيحي خواهد بود چرا که ستاره‌اي که درخشان نباشد براي ما قابل رؤيت نيست.
* ستاره‌ای خاص اراده شده است و صفت «الثاقب» احترازی است. یعنی مقصود ستاره‌ای است که درخشندگی آن ویژگی خاصی دارد یا در ارتفاع بالایی قرار دارد و در مورد آن چند نظر وجود دارد:
 
** مقصود ماه است<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، سوم، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۱۴.</ref>
* ستاره‌اي خاص اراده شده است و صفت «الثاقب» احترازي است. يعني مقصود ستاره‌اي است که درخشندگي آن ويژگي خاصي دارد يا در ارتفاع بالايي قرار دارد و در مورد آن چند نظر وجود دارد:
** مقصود زهره (ناهید) است که<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.</ref> بعد از خورشید و ماه درخشنده‌ترین، جرم آسمانی است.
 
** مقصود سیاره زحل (کیوان) است. چون هم بسیار پر فروغ و نورانی است و هم ارتفاع زیادی دارد. در حدیثی از امام صادق(ع) نیز این آیه به سیاره زحل تفسیر شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۱.</ref>
** مقصود ماه است<ref>طبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، تهران، ناصر خسرو، سوم، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۱۴.</ref>
* مقصود ستاره ثریا یا همان خوشه پروین است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.</ref> چون همان گونه که بیان شد در زبان عربی به آن «النجم» گفته می‌شود و البته دارای نوری است که شب هنگام تاریکی را می‌شکافد تا برای ما قابل رؤیت باشد (دراین صورت نیز صفت «الثاقب» توضیحی خواهد بود).
**مقصود زهره (ناهيد) است که<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.</ref> بعد از خورشيد و ماه درخشنده ترين، جرم آسماني است.
* مقصود شهاب سنگ است. هم چنان‌که در آیه ای دیگر از قرآن کریم می‌فرماید: {{قرآن|إِلَّا مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَه فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ|ترجمه=مگر آن که (کسی از شیاطین بخواهد سخنی را از عالم بالا) دزدانه گوش دهد که در شبهای فروزان، آن‌ها را تعقیب خواهد کرد| سوره=صافات|آیه=۱۰}} همان‌طور که شأن نزولی که در بعضی کتب تفسیر برای این آیه آمده است، نیز این معنا را تأیید می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۳۶۲.</ref>
**مقصود سياره زحل (کيوان) است. چون هم بسيار پر فروغ و نوراني است و هم ارتفاع زيادي دارد. در حديثي از امام صادق(ع) نيز اين آيه به سياره زحل تفسير شده است.<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۱.</ref>
* مقصود [[پیامبر اکرم(ص)]] می‌باشد که این تفسیر در روایتی از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است و طبق این روایت، «السماء» [[به امیرالمؤمنین(ع)]] و «الطارق» به بقیه [[ائمه اطهار(ع)]] تفسیر شده است.<ref>قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، قم، دارالکتاب، چهارم، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۴۱۵.</ref>
 
* مقصود ستاره ثريا يا همان خوشه پروين است.<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.</ref> چون همان گونه که بيان شد در زبان عربي به آن «النجم» گفته مي شود و البته داراي نوري است که شب هنگام تاريکي را مي شکافد تا براي ما قابل رؤيت باشد (دراين صورت نيز صفت «الثاقب» توضيحي خواهد بود).
 
* مقصود شهاب سنگ است. هم چنان که در آيه اي ديگر از قرآن کریم مي فرمايد: {{قرآن|إِلَّا مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَه فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ|ترجمه=مگر آن که (کسي از شياطين بخواهد سخني را از عالم بالا) دزدانه گوش دهد که در شبهاي فروزان، آن ها را تعقيب خواهد کرد| سوره=صافات|آیه=۱۰}} همان طور که شأن نزولي که در بعضي کتب تفسير براي اين آيه آمده است، نيز اين معنا را تأييد مي کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ج۲۶، ص۳۶۲.</ref>
 
* مقصود [[پيامبر اکرم(ص)]] مي‌باشد که اين تفسير در روايتي از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است و طبق اين روايت، «السماء» [[به اميرالمؤمنين(ع)]] و «الطارق» به بقيه [[ائمه اطهار(ع)]] تفسير شده است.<ref>قمي، علي بن ابراهيم، تفسير قمي، قم، دارالکتاب، چهارم، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۴۱۵.</ref>
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = مفردات قرآن
|شاخه فرعی۱ = مفردات قرآن
|شاخه فرعی۲ =  
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۴۹: خط ۴۳:
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ب
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۳۳

سؤال

در سوره طارق، منظور از ﴿النّجم الثّاقب چیست؟

برای مراد از النجم الثاقب در آیه سوم سوره طارق، احتمالات گوناگونی داده شده است. ستاره خاص بودن، که این ستاره (ماه، زحل، ناهید) دانسته شده است، مطلق ستاره، ستاره ثریا و شهاب سنگ از احتمالات این عبارت گفته شده است. همچنین در تفسیر این آیه گفته شده است که مراد از نجم ثاقب پیامبر(ص) می‌باشد.

محتوای آیه

در آیه ﴿وَ السَّمَاءِ وَ الطَّارِقِ۝۱وَ مَا أَدْرَاکَ مَا الطَّارِقُ۝۲النَّجْمُ الثَّاقِبُ۝۳؛ سوگند به آسمان و آن اختر شبگرد(۱) و تو چه دانی که اختر شبگرد چیست(۲) اختر فروزان(۳)(طارق:۱–۳) به طارق قسم خورده شده است و در ادامه هم طارق به نجم الثاقب معرفی شده است.

«طرق» (مصدر طارق) به معنای کوبیدن است و از آن جا که در گذشته فقط شب‌ها در خانه‌ها را می‌بستند و فرد ناچار بود در را بکوبد به همین جهت هر کسی یا چیزی که شب هنگام بیاید، «طارق» نامیده شده است. در این آیه هم، چون ستاره‌ها شب هنگام ظاهر می‌شوند در مورد آن‌ها طارق استفاده شده است و برای رفع ابهام نیز این رونده در شب ذکر شده است که نجم الثاقب است. بنابر این معنا اینطور می‌شود «این مسافر شبانه ستاره‌ای است درخشان.»[۱]

معنای لغوی

«نجم» در زبان عربی به دو معنا وارد شده است:

  • مطلق ستاره یا کوکب
  • ستاره‌ای خاص که در این صورت باید با الف و لام به کار رود و کلمه نجم بدون الف و لام این معنا را نخواهد داشت و مقصود از آن «ثریا» یا همان خوشه پروین است.[۲]

«ثقب» در اصل به معنای شکافتن است و «ثاقب» به معنای ستارهٔ درخشان به کار رفته است. چون نور آن تاریکی را می‌شکافد. البته معنای دومی نیز برای آن ذکر شده است که عبارت است از: بلندی و بالارفتن، هم چنان‌که گفته می‌شود: «ثقب الطائر»، یعنی پرنده بالا رفت و در ارتفاع زیاد پرواز کرد (که چه بسا بتوان این معنا را هم به معنای اول بازگرداند. چون گویا پرنده با پرواز خود آسمان را می‌شکافد.[۳]

احتمالات تفسیری در آیه

در مورد مراد از نجم الثاقب احتمالات مختلفی داده شده است:

  • ستاره خاصی اراده نشده بلکه مقصود مطلق ستاره است.[۴] هم چنان‌که در جای دیگری از قرآن کریم می‌فرماید: ﴿فلا اقسم بمواقع النجوم؛ سوگند به جایگاه ستارگان(واقعه:۷۵) در این صورت صفت «الثاقب» توضیحی خواهد بود چرا که ستاره‌ای که درخشان نباشد برای ما قابل رؤیت نیست.
  • ستاره‌ای خاص اراده شده است و صفت «الثاقب» احترازی است. یعنی مقصود ستاره‌ای است که درخشندگی آن ویژگی خاصی دارد یا در ارتفاع بالایی قرار دارد و در مورد آن چند نظر وجود دارد:
    • مقصود ماه است[۵]
    • مقصود زهره (ناهید) است که[۶] بعد از خورشید و ماه درخشنده‌ترین، جرم آسمانی است.
    • مقصود سیاره زحل (کیوان) است. چون هم بسیار پر فروغ و نورانی است و هم ارتفاع زیادی دارد. در حدیثی از امام صادق(ع) نیز این آیه به سیاره زحل تفسیر شده است.[۷]
  • مقصود ستاره ثریا یا همان خوشه پروین است.[۸] چون همان گونه که بیان شد در زبان عربی به آن «النجم» گفته می‌شود و البته دارای نوری است که شب هنگام تاریکی را می‌شکافد تا برای ما قابل رؤیت باشد (دراین صورت نیز صفت «الثاقب» توضیحی خواهد بود).
  • مقصود شهاب سنگ است. هم چنان‌که در آیه ای دیگر از قرآن کریم می‌فرماید: ﴿إِلَّا مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَه فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ؛ مگر آن که (کسی از شیاطین بخواهد سخنی را از عالم بالا) دزدانه گوش دهد که در شبهای فروزان، آن‌ها را تعقیب خواهد کرد(صافات:۱۰) همان‌طور که شأن نزولی که در بعضی کتب تفسیر برای این آیه آمده است، نیز این معنا را تأیید می‌کند.[۹]
  • مقصود پیامبر اکرم(ص) می‌باشد که این تفسیر در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است و طبق این روایت، «السماء» به امیرالمؤمنین(ع) و «الطارق» به بقیه ائمه اطهار(ع) تفسیر شده است.[۱۰]


منابع

  1. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.
  2. دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، بی تا، کلمه نجم.
  3. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، قم، جامعه مدرسین، پنجم، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۲۵۸.
  4. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.
  5. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، سوم، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۱۴.
  6. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.
  7. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۱.
  8. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.
  9. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۳۶۲.
  10. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، قم، دارالکتاب، چهارم، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۴۱۵.