پرش به محتوا

فضیلت زیارت اربعین: تفاوت میان نسخه‌ها

Hrohallah (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Fabbasi (بحث | مشارکت‌ها)
حذف روایاتی که به اربعین ارتباطی نداشت و اصلاح برخی موارد دیگر
خط ۲: خط ۲:
{{سوال}}
{{سوال}}
در منابع اسلامی، در خصوص زیارت اربعین چه فضایلی بیان شده است؟
در منابع اسلامی، در خصوص زیارت اربعین چه فضایلی بیان شده است؟
{{پایان سوال}}{{درگاه|امام حسین}}{{پاسخ}}[[اربعین حسینی|زیارت اربعین]] از زمان [[امامان معصوم]] (ع) در بین [[شیعیان]] رایج بوده و به عنوان یک سنت پایدار شناخته می‌شود. [[سید محمدعلی قاضی|سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] در آثار خود به سابقه این زیارت اشاره کرده و آن را از زمان [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] نیز معتبر دانسته است. در دوره [[شیخ انصاری]]، پیاده‌روی به [[کربلا]] رواج بیشتری پیدا کرد که بعداً به فراموشی سپرده شد، اما با تلاش [[محدث نوری]] در اوایل قرن ۱۴ هجری دوباره احیا شد. این سنت به مرور زمان به حضور میلیونی زائران در کربلا انجامیده و در کتب روایی نیز بر اهمیت آن تأکید شده است.
{{پایان سوال}}{{درگاه|امام حسین}}{{پاسخ}}[[اربعین حسینی|زیارت اربعین]] از زمان [[امامان معصوم]] (ع) در بین [[شیعیان]] رایج بوده و به عنوان یک سنت پایدار شناخته می‌شود. [[سید محمدعلی قاضی|سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] در آثار خود به سابقه این زیارت اشاره کرده و آن را از زمان [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] نیز معتبر دانسته است. در دوره [[شیخ انصاری]]، پیاده‌روی به [[کربلا]] رواج بیشتری پیدا کرد که بعدها به فراموشی سپرده شد، اما با تلاش [[محدث نوری]] در اوایل قرن ۱۴ هجری دوباره احیا شد. این سنت به مرور زمان به حضور میلیونی زائران در کربلا انجامیده و در کتب روایی نیز بر اهمیت آن تأکید شده است.
فضیلت زیارت اربعین به وضوح در احادیث معصومین (ع) ذکر شده است. [[امام حسن عسکری]] (ع) زیارت اربعین را یکی از نشانه‌های مؤمن می‌داند و [[امام صادق]] علیه السلام تأکید می‌کند که حتی در شرایط ناامن، مردم باید به زیارت بروند. در روایات آمده است که هر قدمی که زائر به سمت کربلا برمی‌دارد، برای او حسنه نوشته می‌شود و گناهانش محو می‌گردد. این زیارت نه تنها به پاسداشت مقام [[سیدالشهداء|سیدالشهدا]] (ع) کمک می‌کند، بلکه به عنوان یک عمل عبادی با فضیلت و ارزشمند در نظر گرفته شده است.
فضیلت زیارت اربعین در احادیث معصومین (ع) ذکر شده است. [[امام حسن عسکری]] (ع) زیارت اربعین را یکی از نشانه‌های مؤمن می‌داند و [[امام صادق]] (ع) تأکید می‌کند که حتی در شرایط ناامن، مردم باید به زیارت بروند. در روایات آمده است که هر قدمی که زائر به سمت کربلا برمی‌دارد، برای او حسنه نوشته می‌شود و گناهانش محو می‌گردد. این زیارت نه تنها به پاسداشت مقام [[سیدالشهداء|سیدالشهدا]] (ع) کمک می‌کند، بلکه به عنوان یک عمل عبادی با فضیلت و ارزشمند در نظر گرفته شده است.


== پیشینه مختصر زیارت اربعین ==
== پیشینه مختصر زیارت اربعین ==
به گفته برخی پژوهشگران، راهپیمایی در [[اربعین حسینی|روز اربعین]] از زمان [[امامان معصوم(ع)]] در بین شیعیان رایج بوده است. [[سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] در کتاب [[تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء (کتاب)|تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء]]، زیارت امام حسین در روز اربعین را سنت و رفتار مداومِ [[شیعه|شیعیان]] از زمان ائمه دانسته که در زمان [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] نیز به این حرکت پایبند بوده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحقیق درباره اول اربعین سید الشهدا|تاریخ=1368ش|نام خانوادگی=قاضی طباطبایی|جلد=1|صفحه=2}}</ref>گفته شده سنت پیاده‌روی در دوره [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] (۱۲۱۴–۱۲۸۱ق) رایج بود و بسیاری از علما با پای پیاده به [[کربلا]] می‌رفتند؛ اما این سنت در زمان [[میرزا حسین نوری]] فراموش شده بود و او آن را احیا کرد. محدث نوری مسیر [[نجف]] تا کربلا را با شاگردان و همراهان خود در طول سه روز طی می‌کردند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=سایت بلاغ|کد زبان=https://www.balagh.ir/content/6174|وبگاه=سایت بلاغ|نشانی=https://www.balagh.ir/content/6174|عنوان=تاریخچه زیارت اربعین}}</ref>در برخی منابع، از گونه‌ای‌ پیاده‌روی زیارتی در زمان حیات [[امامان شیعه]] سخن گفته اند. اما طبق قول مشهورتر سابقه‌ این آیین حدودا به میانه‌ قرن ۱۳ برمی‌گردد و [[مرتضی انصاری]] (۱۲۱۴-۱۲۸۱ ق) - از علمای بزرگ شیعه معاصر [[قاجار]] از مبدعان اصلی آن بوده است.پس از وی برای مدتی این آیین کم رونق شد تا اینکه مجددا در اوایل قرن ۱۴ به کوشش برخی از علمای شیعه از جمله [[محدث نوری]] احیا شد و از آن پس تا امروز، با افت و خیزهایی استمرار یافته است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=ویکی حسین|کد زبان=https://fa.wikihussain.com/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9,%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B1%20%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA.|وبگاه=ویکی حسین|نشانی=https://fa.wikihussain.com/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9,%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B1%20%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA.|عنوان=پیشینه اربعین}}</ref> نویسنده [[ادب الطف (کتاب)|کتاب ادب الطف]] در گزارشی از مراسم اربعین در کربلا، اجتماع در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در [[مکه]] تشبیه و به حضور هیئت‌های [[عزاداری امام حسین|عزاداری]] در آن اشاره کرده که برخی به ترکی، عربی، فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند. ادب الطف در سال ۱۳۸۸ق/۱۹۶۷م منتشر شده و نویسنده آن، جمیعت راهپیمایان اربعین را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شبر، ادب الطف و شعراء الحسین(ع)|تاریخ=1401|نام خانوادگی=شبر|جلد=1|صفحه=41}}</ref>
راهپیمایی در [[اربعین حسینی|روز اربعین]] از زمان [[امامان معصوم(ع)]] در بین شیعیان رایج بوده است. [[سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] در کتاب [[تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء (کتاب)|تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء]]، زیارت امام حسین در روز اربعین را سنت و رفتار مداومِ [[شیعه|شیعیان]] از زمان ائمه دانسته که در زمان [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] نیز به این حرکت پایبند بوده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحقیق درباره اول اربعین سید الشهدا|تاریخ=1368ش|نام خانوادگی=قاضی طباطبایی|جلد=1|صفحه=2}}</ref>گفته شده سنت پیاده‌روی در دوره [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] (۱۲۱۴–۱۲۸۱ق) رایج بود و بسیاری از علما با پای پیاده به [[کربلا]] می‌رفتند؛ اما مدتی فراموش شده بود و محدث نوری دوباره آن را احیا کرد. محدث نوری مسیر [[نجف]] تا کربلا را با شاگردان و همراهان خود در طول سه روز طی می‌کردند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=سایت بلاغ|کد زبان=https://www.balagh.ir/content/6174|وبگاه=سایت بلاغ|نشانی=https://www.balagh.ir/content/6174|عنوان=تاریخچه زیارت اربعین}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=ویکی حسین|کد زبان=https://fa.wikihussain.com/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9,%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B1%20%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA.|وبگاه=ویکی حسین|نشانی=https://fa.wikihussain.com/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9,%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B1%20%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA.|عنوان=پیشینه اربعین}}</ref> نویسنده [[ادب الطف (کتاب)|کتاب ادب الطف]] در گزارشی از مراسم اربعین در کربلا، اجتماع در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در [[مکه]] تشبیه و به حضور هیئت‌های [[عزاداری امام حسین|عزاداری]] در آن اشاره کرده که برخی به ترکی، عربی، فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند. ادب الطف در سال ۱۳۸۸ق/۱۹۶۷م منتشر شده و نویسنده آن، جمیعت راهپیمایان اربعین را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شبر، ادب الطف و شعراء الحسین(ع)|تاریخ=1401|نام خانوادگی=شبر|جلد=1|صفحه=41}}</ref>
== فضیلت زیارت اربعین ==
== فضیلت زیارت اربعین ==
در احادیث فراوانی از امامان معصوم (علیه‌السّلام) به [[زیارت اربعین]] سفارش شده است؛ به طوری که [[امام حسن عکسری]] علیه السلام در مناسبت‌های گوناگون به آن ترغیب و در حدیثی، یکی از نشانه‌های [[مؤمن]] را زیارت اربعین شمرده شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المزار|نام خانوادگی=مفید، محمد بن محمد|جلد=1|صفحه=53}}</ref>
در احادیث به [[زیارت اربعین]] سفارش شده است؛ [[امام حسن عکسری]] (ع) در حدیثی، یکی از نشانه‌های [[مؤمن]] را زیارت اربعین شمرده شده است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=المزار|نام خانوادگی=مفید، محمد بن محمد|جلد=1|صفحه=53}}</ref>
[[پرونده:احب الله من احب حسینا.webp|جایگزین=قال رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌وآله): حُسَيْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَيْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَيْناً.  الارشاد، شیخ مفید، ج ۲، ص ۱۲۷|بندانگشتی|قال رسول الله (ص): حُسَيْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَيْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَيْناً . الارشاد، شیخ مفید، ج ۲، ص ۱۲۷]]
[[پرونده:احب الله من احب حسینا.webp|جایگزین=قال رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌وآله): حُسَيْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَيْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَيْناً.  الارشاد، شیخ مفید، ج ۲، ص ۱۲۷|بندانگشتی|قال رسول الله (ص): حُسَيْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَيْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَيْناً . الارشاد، شیخ مفید، ج ۲، ص ۱۲۷]]
این سفارش‌های مؤکد ازآن‌روست که پیش از شهادت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] (علیه‌السّلام) به هیچ وجه برای هیچ یک از معصومین اربعین جلوه‌ای نداشته و [[اهل بیت]] (علیه‌السّلام) خواسته‌اند به بهانه‌های گوناگون، ازجمله با تاکید بر زیارت اربعین، نام و یاد آن حضرت زنده نگه داشته شود. زیارت اربعین به قدری در پاسداشت مقام [[سیدالشهداء|سیدالشهدا]] (علیه‌السّلام) تاثیر داشته که زیارت اربعین که ابتدا به چند ده نفر محدود می‌شد، امروزه به حضور میلیونی زائران حسینی در [[کربلا]] تبدیل شده است. بارها بر اهمیت و فضیلت زیارت اربعین امام حسین (علیه‌السّلام) در کتب روایی تاکید شده است چنانکه در جلد ۱۴ [[وسائل الشیعه]] بابی با این عنوان وجود دارد: «باب تاکّد استحباب زیارت الحسین (علیه‌السّلام) یوم الاربعین من مقتله و هو یوم العشرین من صفر».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=محمد بن حسن، وسائل الشیعة|نام خانوادگی=حر عاملی|جلد=14|صفحه=478}}</ref>
این سفارش‌ها ازآن‌روست که غیر از [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] (ع) برای هیچ یک از معصومین، اربعین جلوه‌ای نداشته و [[اهل بیت]] (ع) خواسته‌اند با تاکید بر زیارت اربعین، نام و یاد آن حضرت زنده نگه داشته شود. زیارت اربعین امروزه به حضور میلیونی زائران حسینی در [[کربلا]] تبدیل شده است.


==== برخی از روایات شیعی که دلالت بر فضیلت و ارزش زیارت اربعین و دارد به شرح زیر است: ====
در اهمیت زیارت اربعین همین بس که در زمان [[امام صادق]] (علیه‌السّلام) با وجود بیم و ترس از حکومت جائر، مردم از امام سؤال می‌کردند که با وجود ترس از خبرچینان و عوامل حکومت، آیا به زیارت حضرت [[سیدالشهداء|سیدالشهدا]] برویم؟ و حضرت می‌فرمودند که بروید.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|نام خانوادگی=ابن‌قولویه قمی، جعفر بن محمد|جلد=1|صفحه‌ها=126-127}}</ref>


این در حالی است که فقهای شیعه در مسئله [[حج]]، یکی از شرایط استطاعت را «تخلیه سرب» بیان فرموده‌اند؛ یعنی باید امنیت باشد و اگر امنیت نباشد، استطاعت محقق نیست؛ اما در مورد زیارت سیدالشهدا (علیه‌السّلام) حتی با نبود امنیت نیز مردم را ترغیب به زیارت می‌کردند.فضیلت زیارت اربعین از قدیم در کتاب‌های روایی مطرح بوده است چنانکه [[شیخ مفید]] در کتاب المزار، «فضل زیارت الاربعین» دارد که این را بعد از «فضل زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) در روز عاشورا» قرار داده است و به حدیث [[امام حسن عسکری]] (علیه‌السّلام) تمسک می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المزار|نام خانوادگی=شیخ مفید، محمد بن محمد|جلد=1|صفحه=52}}</ref>
'''بر فضیلت و ارزش زیارت اربعین در کتب روایی:'''


[[شیخ طوسی]] نیز در کتاب «[[تهذیب الاحکام]]» به همین روایت تمسک می‌کند و در ضمن فضایل زیارت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] (علیه‌السّلام) همین روایت را می‌آورد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تهذیب الاحکام|نام خانوادگی=شیخ طوسی، محمد بن حسن|جلد=6|صفحه‌ها=52 باب16}}</ref>
* بر اهمیت و فضیلت زیارت اربعین امام حسین (ع) در کتب روایی تاکید شده است چنانکه در جلد ۱۴ [[وسائل الشیعه]] بابی با این عنوان وجود دارد: «باب تاکّد استحباب زیارت الحسین (ع) یوم الاربعین من مقتله و هو یوم العشرین من صفر».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=محمد بن حسن، وسائل الشیعة|نام خانوادگی=حر عاملی|جلد=14|صفحه=478}}</ref>


از [[امام صادق]] (ع) درباره ثواب زیارت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] (ع) در [[کربلا]] آمده است:
* فضیلت زیارت اربعین از قدیم در کتاب‌های روایی مطرح بوده است، [[شیخ مفید]] در کتاب المزار، «فضل زیارت الاربعین» دارد که این را بعد از «فضل زیارت امام حسین (ع) در روز عاشورا» قرار داده است و به حدیث [[امام حسن عسکری]] (ع)<ref name=":0" /> تمسک می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المزار|نام خانوادگی=شیخ مفید، محمد بن محمد|جلد=1|صفحه=52}}</ref>
 
* [[شیخ طوسی]] در کتاب «[[تهذیب الاحکام]]» به همین روایت تمسک می‌کند و در ضمن فضایل زیارت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] (علیه‌السّلام) همین روایت را می‌آورد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تهذیب الاحکام|نام خانوادگی=شیخ طوسی، محمد بن حسن|جلد=6|صفحه‌ها=52 باب16}}</ref>
کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود، خداوند به هر قدمى که برمی دارد یک حسنه برایش نوشته و یک [[گناه]] از او محو مى‏ فرماید و یک درجه مرتبه‏ اش را بالا مى‏ برد، وقتى به زیارت رفت، حق تعالى دو [[فرشته]] را موکل او مى‏‌فرماید که آنچه خیر از دهان او خارج می‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننویسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مى‏‌گویند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزیده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب [[رسول]] او و حزب [[اهل‌بیت]] رسولش هستی، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهی دید و آتش نیز هرگز تو را نخواهد دید و تو را طعمه خود نخواهد کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|نام خانوادگی=ابن قولویه|جلد=1|صفحه=134}}</ref>
 
[[حسین ابن ثویر ابن أبی فاخته]] می گوید، [[امام صادق]](ع) فرمودند:
 
ای حسین! کسی که از خانه اش خارج شود و قصدش زیارت قبر [[امام حسین علیه‌السلام|حسین ابن علی]](ع) باشد، چنانچه پیاده برود، پروردگار به ازای هر قدمی که بر می دارد یک حسنه برای او می نویسد و یک گناه از او محو می کند تا زمانی که به حائر برسد و بعد از رسیدن به آن مکان شریف، خداوند او را از رستگاران قرار می دهد؛ تا زمانی که اعمال [[زیارت]] را به پایان برساند که در این هنگام، او را جزء فائزین محسوب می فرماید تا هنگامی که اراده مراجعت کند. در این زمان، فرشته ای نزد او آمده و می گوید: “[[رسول|حضرت محمد]](ص) سلام رساند و به تو می فرماید: “از ابتدا عمل را آغاز کن؛ زیرا تمام [[گناهان]] گذشته ات آمرزیده شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ثواب الأعمال و عقاب الأعمال|نام خانوادگی=شیخ صدوق|جلد=2|صفحه=91}}</ref>
 
و همچین روایات بسیار زیادی در باب فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام در کتب مختلف شیعه و مخصوصا در کتاب شریف [[کامل الزیارات]] برای مرحوم [[ابن قولویه]] بیان شده است که میتوان به آن نیز مراجعه کرد.


== روایت مربوط به زیارت اربعین ==
== روایت مربوط به زیارت اربعین ==
درباره [[زیارت اربعین]]، دو روایت مهم در دست است: یکی تعلیم زیارت اربعین بـه [[صفوان بن مهران جمال]] توسـط‌ [[امام صادق]] (علیه‌السّلام)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=وسائل الشیعة|نام خانوادگی=حر عاملی، محمد بن حسن|جلد=14|صفحه‌ها=478 -19644}}</ref>و دیگری روایـت‌ امام عسکری (علیه‌السّلام)است که زیارت اربعین را، یکی از نشانه‌های [[مؤمن]] بیان می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=وسائل الشیعة|نام خانوادگی=حر عاملی، محمد بن حسن|جلد=14|صفحه‌ها=478-ح19643}}</ref>
درباره [[زیارت اربعین]]، دو روایت مهم در دست است: یکی تعلیم زیارت اربعین بـه [[صفوان بن مهران جمال]] توسـط‌ [[امام صادق]] (علیه‌السّلام)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=وسائل الشیعة|نام خانوادگی=حر عاملی، محمد بن حسن|جلد=14|صفحه‌ها=478 -19644}}</ref>و دیگری روایـت‌ امام عسکری (علیه‌السّلام)است که زیارت اربعین را، یکی از نشانه‌های [[مؤمن]] بیان می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=وسائل الشیعة|نام خانوادگی=حر عاملی، محمد بن حسن|جلد=14|صفحه‌ها=478-ح19643}}</ref>


در حدیث امام حسن عسکری (علیه‌السلام) زیارت اربعین به عنوان یکی از نشانه‌های مومن شمرده شده است:
در حدیث امام حسن عسکری (ع) زیارت اربعین به عنوان یکی از نشانه‌های مومن شمرده شده است: {{متن عربی|عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْاِحْدَی وَالْخَمْسِینَ وَزِیَارَةُ الْاَرْبَعِینَ وَالتَّخَتُّمُ فِی الْیَمِینِ وَتَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَالْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ|ترجمه=علامت مؤمن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز خواندن، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، نهادن پیشانی بر خاک و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم.}}
 
{{قرآن|«عَنْ اَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ (علیه‌السّلام) اَنَّهُ قَالَ عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْاِحْدَی وَالْخَمْسِینَ وَزِیَارَةُ الْاَرْبَعِینَ وَالتَّخَتُّمُ فِی الْیَمِینِ وَتَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَالْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ»﴾؛|ترجمه=«از ابی‌محمد، حسن بن علی عسکری (علیهماالسلام) روایت است که فرمودند: علامت مؤمن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز خواندن، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، نهادن پیشانی بر خاک و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم».}}
 
روایت فوق در سه کتاب شریف و معتبر شیعی(مصباح المتهجد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مصباح المتهجد|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|جلد=1|صفحه=788}}</ref>- تهذیب الاحکام<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تهذیب الاحکام|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|جلد=6|صفحه=52}}</ref> -المزار<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المزار|نام خانوادگی=مفید، محمد بن محمد|جلد=1|صفحه=53}}</ref> ؛) بیان شده است.
 


زیارت اربعین که از طریق [[صفوان جمال]] از [[امام صادق]] (علیه‌السّلام) روایت شده چنین است:
روایت فوق در سه کتاب شریف و معتبر شیعی(مصباح المتهجد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مصباح المتهجد|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|جلد=1|صفحه=788}}</ref>- تهذیب الاحکام<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تهذیب الاحکام|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|جلد=6|صفحه=52}}</ref> -المزار<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المزار|نام خانوادگی=مفید، محمد بن محمد|جلد=1|صفحه=53}}</ref> ) بیان شده است.


{{قرآن|«عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: قَالَ لِی مَوْلَایَ الصَّادِقُ (سلام‌الله‌علیه) فِی زِیَارَةِ الْاَرْبَعِینَ تَزُورُ عِنْدَ ارْتِفَاعِ النَّهَارِ وَتَقُولُ: السَّلَامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَحَبِیبِهِ السَّلَامُ عَلَی ی خَلِیلِ اللَّهِ وَنَجِیبِهِ. السَّلَامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَابْنِ صَفِیِّه‌... »|ترجمه=؛«مولایم امام صادق (سلام‌الله‌علیه) پیرامون زیارت اربعین چنین فرموند: هنگامی که وسط روز شد، بگو: سلام بر حبیب و ولی خدا، سلام بر دوست و برگزیده خدا، سلام بر منتخب خدا و فرزند منتخب».}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=وسائل الشیعة|نام خانوادگی=حر عاملی، محمد بن حسن|جلد=14|صفحه‌ها=478 ح19645}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مصباح المتهجد|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|جلد=1|صفحه=788}}</ref>
صفوان بن مهران گوید: مولایم امام صادق (ع) پیرامون زیارت اربعین چنین فرمود: هنگامی که وسط روز شد، بگو: {{متن عربی|السَّلَامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَحَبِیبِهِ السَّلَامُ عَلَی ی خَلِیلِ اللَّهِ وَنَجِیبِهِ. السَّلَامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَابْنِ صَفِیِّه‌...|ترجمه=سلام بر حبیب و ولی خدا، سلام بر دوست و برگزیده خدا، سلام بر منتخب خدا و فرزند منتخب ... .}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=وسائل الشیعة|نام خانوادگی=حر عاملی، محمد بن حسن|جلد=14|صفحه‌ها=478 ح19645}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مصباح المتهجد|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|جلد=1|صفحه=788}}</ref>


این حدیث را [[سید بن طاووس]] با سند خویش از صفوان روایت می‌کند. متن زیارت، در « [[اقبال الاعمال]]» سید بن طاووس، « [[المزار|المزار الکبیر]]» محمد بن جعفر مشهدی، « [[مصباح کفعمی|المصباح]]» [[کفعمی]] و « [[مصباح المتهجد]]» [[شیخ طوسی]] آمده است. [[علامه مجلسی]] هم در [[بحارالانوار]]، <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|نام خانوادگی=علامه مجلسی، محمدباقر|جلد=101|صفحه=331}}</ref>به نقل از [[تهذیب الاحکام|تهذیب]] [[شیخ طوسی]] آن را نقل کرده است. گرچه در بعضی کلمات، تفاوت‌های جزئی میان نقل‌ها دیده می‌شود، ولی کلیت آن ثابت و یکسان و معتبر می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تهذیب الاحکام|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|جلد=6|صفحه=52}}</ref>
این حدیث را [[سید بن طاووس]] با سند خویش از صفوان روایت می‌کند. متن زیارت، در « [[اقبال الاعمال]]» سید بن طاووس، « [[المزار|المزار الکبیر]]» محمد بن جعفر مشهدی، « [[مصباح کفعمی|المصباح]]» [[کفعمی]] و « [[مصباح المتهجد]]» [[شیخ طوسی]] آمده است. [[علامه مجلسی]] هم در [[بحارالانوار]]، <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|نام خانوادگی=علامه مجلسی، محمدباقر|جلد=101|صفحه=331}}</ref>به نقل از [[تهذیب الاحکام|تهذیب]] [[شیخ طوسی]] آن را نقل کرده است. گرچه در بعضی کلمات، تفاوت‌های جزئی میان نقل‌ها دیده می‌شود، ولی کلیت آن ثابت و یکسان و معتبر می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تهذیب الاحکام|نام خانوادگی=طوسی، محمد بن حسن|جلد=6|صفحه=52}}</ref>


[[امام صادق]] (سلام‌الله‌علیه) همچنین در روایت فرمودند:


{{قرآن|«کان الامام جعفر بن محمّد الصادق (علیه‌السّلام) جالساً... فقام الیه ابو نصیر وصفوان الجمّال، فقالا: جعلنا الله فداک، دلّنا علی شیعتکم. فقال (علیه‌السّلام): «یعرف شیعتنا بخصال شتّی». فقلت: جعلت فداک، بماذا یُعرفون؟ قال: «بالسخاء... وزیارة الاربعین...»»|ترجمه=؛ «مفضل بن عمر می‌گوید: امام صادق (سلام‌الله‌علیه) نشسته بودند... ابونصیر و صفوان جمال به نزد ایشان آمدند و عرضه داشتند: فدایت شویم، ما را به (نشانه) شیعیانتان راهنمائی بفرما. آن حضرت پاسخ دادند: شیعیان ما نشانه‌های مختلفی دارند. به حضرت عرضه کرد: فدایت شوم به چه نشانه‌ای شناخته‌ای می‌شوند؟ (حضرت ضمن شمردن چند نشانه) فرمودند: به سخاوت... و زیارت اربعین».}}زیارت دیگر آن است که [[جابر بن عبدالله انصاری]] در این روز خوانده است و متن زیارت بعنوان زیارت‌نامه آن امام در نیمه [[ماه رجب]] نقل شده و با جمله «السلامُ عَلَیکم یا آلَ الله... » شروع می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مفاتیح الجنان|نام خانوادگی=قمی، شیخ عباس|جلد=، زیارت اربعین}}</ref>


{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}

نسخهٔ ‏۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۵

سؤال

در منابع اسلامی، در خصوص زیارت اربعین چه فضایلی بیان شده است؟

درگاه‌ها


زیارت اربعین از زمان امامان معصوم (ع) در بین شیعیان رایج بوده و به عنوان یک سنت پایدار شناخته می‌شود. سید محمدعلی قاضی طباطبایی در آثار خود به سابقه این زیارت اشاره کرده و آن را از زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز معتبر دانسته است. در دوره شیخ انصاری، پیاده‌روی به کربلا رواج بیشتری پیدا کرد که بعدها به فراموشی سپرده شد، اما با تلاش محدث نوری در اوایل قرن ۱۴ هجری دوباره احیا شد. این سنت به مرور زمان به حضور میلیونی زائران در کربلا انجامیده و در کتب روایی نیز بر اهمیت آن تأکید شده است.

فضیلت زیارت اربعین در احادیث معصومین (ع) ذکر شده است. امام حسن عسکری (ع) زیارت اربعین را یکی از نشانه‌های مؤمن می‌داند و امام صادق (ع) تأکید می‌کند که حتی در شرایط ناامن، مردم باید به زیارت بروند. در روایات آمده است که هر قدمی که زائر به سمت کربلا برمی‌دارد، برای او حسنه نوشته می‌شود و گناهانش محو می‌گردد. این زیارت نه تنها به پاسداشت مقام سیدالشهدا (ع) کمک می‌کند، بلکه به عنوان یک عمل عبادی با فضیلت و ارزشمند در نظر گرفته شده است.

پیشینه مختصر زیارت اربعین

راهپیمایی در روز اربعین از زمان امامان معصوم(ع) در بین شیعیان رایج بوده است. سید محمدعلی قاضی طباطبایی در کتاب تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء، زیارت امام حسین در روز اربعین را سنت و رفتار مداومِ شیعیان از زمان ائمه دانسته که در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز به این حرکت پایبند بوده‌اند.[۱]گفته شده سنت پیاده‌روی در دوره شیخ انصاری (۱۲۱۴–۱۲۸۱ق) رایج بود و بسیاری از علما با پای پیاده به کربلا می‌رفتند؛ اما مدتی فراموش شده بود و محدث نوری دوباره آن را احیا کرد. محدث نوری مسیر نجف تا کربلا را با شاگردان و همراهان خود در طول سه روز طی می‌کردند.[۲] [۳] نویسنده کتاب ادب الطف در گزارشی از مراسم اربعین در کربلا، اجتماع در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در مکه تشبیه و به حضور هیئت‌های عزاداری در آن اشاره کرده که برخی به ترکی، عربی، فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند. ادب الطف در سال ۱۳۸۸ق/۱۹۶۷م منتشر شده و نویسنده آن، جمیعت راهپیمایان اربعین را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده است.[۴]

فضیلت زیارت اربعین

در احادیث به زیارت اربعین سفارش شده است؛ امام حسن عکسری (ع) در حدیثی، یکی از نشانه‌های مؤمن را زیارت اربعین شمرده شده است.[۵]

قال رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌وآله): حُسَيْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَيْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَيْناً. الارشاد، شیخ مفید، ج ۲، ص ۱۲۷
قال رسول الله (ص): حُسَيْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَيْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَيْناً . الارشاد، شیخ مفید، ج ۲، ص ۱۲۷

این سفارش‌ها ازآن‌روست که غیر از امام حسین (ع) برای هیچ یک از معصومین، اربعین جلوه‌ای نداشته و اهل بیت (ع) خواسته‌اند با تاکید بر زیارت اربعین، نام و یاد آن حضرت زنده نگه داشته شود. زیارت اربعین امروزه به حضور میلیونی زائران حسینی در کربلا تبدیل شده است.


بر فضیلت و ارزش زیارت اربعین در کتب روایی:

  • بر اهمیت و فضیلت زیارت اربعین امام حسین (ع) در کتب روایی تاکید شده است چنانکه در جلد ۱۴ وسائل الشیعه بابی با این عنوان وجود دارد: «باب تاکّد استحباب زیارت الحسین (ع) یوم الاربعین من مقتله و هو یوم العشرین من صفر».[۶]
  • فضیلت زیارت اربعین از قدیم در کتاب‌های روایی مطرح بوده است، شیخ مفید در کتاب المزار، «فضل زیارت الاربعین» دارد که این را بعد از «فضل زیارت امام حسین (ع) در روز عاشورا» قرار داده است و به حدیث امام حسن عسکری (ع)[۵] تمسک می‌کند.[۷]
  • شیخ طوسی در کتاب «تهذیب الاحکام» به همین روایت تمسک می‌کند و در ضمن فضایل زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) همین روایت را می‌آورد.[۸]

روایت مربوط به زیارت اربعین

درباره زیارت اربعین، دو روایت مهم در دست است: یکی تعلیم زیارت اربعین بـه صفوان بن مهران جمال توسـط‌ امام صادق (علیه‌السّلام)[۹]و دیگری روایـت‌ امام عسکری (علیه‌السّلام)است که زیارت اربعین را، یکی از نشانه‌های مؤمن بیان می‌کند.[۱۰]

در حدیث امام حسن عسکری (ع) زیارت اربعین به عنوان یکی از نشانه‌های مومن شمرده شده است: «عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْاِحْدَی وَالْخَمْسِینَ وَزِیَارَةُ الْاَرْبَعِینَ وَالتَّخَتُّمُ فِی الْیَمِینِ وَتَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَالْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ؛ علامت مؤمن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز خواندن، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، نهادن پیشانی بر خاک و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم.»

روایت فوق در سه کتاب شریف و معتبر شیعی(مصباح المتهجد[۱۱]- تهذیب الاحکام[۱۲] -المزار[۱۳] ) بیان شده است.

صفوان بن مهران گوید: مولایم امام صادق (ع) پیرامون زیارت اربعین چنین فرمود: هنگامی که وسط روز شد، بگو: «السَّلَامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَحَبِیبِهِ السَّلَامُ عَلَی ی خَلِیلِ اللَّهِ وَنَجِیبِهِ. السَّلَامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَابْنِ صَفِیِّه‌...؛ سلام بر حبیب و ولی خدا، سلام بر دوست و برگزیده خدا، سلام بر منتخب خدا و فرزند منتخب ... .»[۱۴][۱۵]

این حدیث را سید بن طاووس با سند خویش از صفوان روایت می‌کند. متن زیارت، در « اقبال الاعمال» سید بن طاووس، « المزار الکبیر» محمد بن جعفر مشهدی، « المصباح» کفعمی و « مصباح المتهجد» شیخ طوسی آمده است. علامه مجلسی هم در بحارالانوار، [۱۶]به نقل از تهذیب شیخ طوسی آن را نقل کرده است. گرچه در بعضی کلمات، تفاوت‌های جزئی میان نقل‌ها دیده می‌شود، ولی کلیت آن ثابت و یکسان و معتبر می‌باشد.[۱۷]


منابع

  1. قاضی طباطبایی (1368ش). تحقیق درباره اول اربعین سید الشهدا. ج۱. ص۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  2. سایت بلاغ. «تاریخچه زیارت اربعین». سایت بلاغ (به https://www.balagh.ir/content/6174).
  3. ویکی حسین. «پیشینه اربعین». ویکی حسین (به https://fa.wikihussain.com/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9 و %D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B1%20%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA.).
  4. شبر (۱۴۰۱). شبر، ادب الطف و شعراء الحسین(ع). ج۱. ص۴۱.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ مفید، محمد بن محمد. المزار. ج۱. ص۵۳.
  6. حر عاملی. محمد بن حسن، وسائل الشیعة. ج۱۴. ص۴۷۸.
  7. شیخ مفید، محمد بن محمد. المزار. ج۱. ص۵۲.
  8. شیخ طوسی، محمد بن حسن. تهذیب الاحکام. ج۶. صص۵۲ باب۱۶.
  9. حر عاملی، محمد بن حسن. وسائل الشیعة. ج۱۴. صص۴۷۸–۱۹۶۴۴.
  10. حر عاملی، محمد بن حسن. وسائل الشیعة. ج۱۴. صص۴۷۸-ح۱۹۶۴۳.
  11. طوسی، محمد بن حسن. مصباح المتهجد. ج۱. ص۷۸۸.
  12. طوسی، محمد بن حسن. تهذیب الاحکام. ج۶. ص۵۲.
  13. مفید، محمد بن محمد. المزار. ج۱. ص۵۳.
  14. حر عاملی، محمد بن حسن. وسائل الشیعة. ج۱۴. صص۴۷۸ ح۱۹۶۴۵.
  15. طوسی، محمد بن حسن. مصباح المتهجد. ج۱. ص۷۸۸.
  16. علامه مجلسی، محمدباقر. بحارالانوار. ج۱۰۱. ص۳۳۱.
  17. طوسی، محمد بن حسن. تهذیب الاحکام. ج۶. ص۵۲.