جمع‌آوری و تدوین قرآن کریم: تفاوت میان نسخه‌ها

(بارگزاری اولیه)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
نحوه تدوين قرآن کریم چگونه بود.؟
نحوه تدوين قرآن کریم چگونه بوده است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
بعد از آن که مخالفان و متصديان حکومت، مصحف حضرت علي(ع) را نپذيرفتند، جمعي از صحابه به جمع آوري قرآن کریم پرداختند و مصحف هاي متعددي را تدوين کردند که مصحف عبدالله بن مسعود، مصحف اُبي بن کعب و... از آن جمله است.
بعد از رحلت رسول خدا(ص)، نخستین کسی که به تدوین و جمع آوری قرآن اقدام کرد، حضرت علی (ع) بود. بعد از آنکه قرآن امام علی(ع) که بعدها به مصحف معروف شد توسط صحابه و متصدیان حکومت مورد قبول واقع نشد، برخی از صحابه به جمع آوری قرآن پرداختند و مصحف های متعددی تدوین شد. با آشکار شدن اختلافات نسخه های در دست مردم، عثمان با مشورت صحابه از جمله امام علی(ع)، دستور به جمع آوری همه نسخه های موجود قرآن و یکسان سازی آن ها را داد. ائمه معصومین (ع)، مانند امام علی(ع) مردم را دعوت به قرائت بر اساس نسخه معروف می کردند و از قرائت بر اساس نسخه های دیگر منع می کردند.
==جمع آوری قرآن توسط صحابه==
بعد از آن که مخالفان و متصديان حکومت، قرآنی که توسط [[امام علی(ع)]] بعد از رحلت [[رسول خدا(ص)]]، جمع آوری و تدوین شده بود که به [[مصحف امام علی]] معروف شد، نپذيرفتند، جمعي از [[صحابه رسول خدا(ص)|صحابه]] به جمع آوري قرآن کریم پرداختند و مصحف هاي متعددي را تدوين کردند که مصحف عبدالله بن مسعود، مصحف اُبي بن کعب و... از آن جمله است.


افراد زيادي مصحف ها را جمع آوري مي کردند که از نظر صلاحيّت و استعداد و توانايي، يکسان نبودند و لذا با يکديگر رابطه اي نداشتند و نسخه هر کدام از نظر روش، ترتيب، قرائت و... متفاوت بود. اختلاف در مصحف ها و قرائت ها، موجب اختلاف در ميان مردم مي شد؛ که نمونه هايي از آن در تاريخ آمده است. چون اين حوادث و نظاير آن سرانجام خوشايندي نداشت، لذا خليفه سوم به پيشنهاد حذيفه بن يمان به طور جدي به فکر يکسان کردن مصاحف برآمد. عثمان با مشورت صحابه به اين نتيجه رسيد، مصحف ها را يکسان کند و کميته اي به مسئوليت و سرپرستي اُبي بن کعب تشکيل شد و کار يکسان سازي مصحف ها را شروع کرد.<ref>ر.ك: التمهيد في علوم القرآن، ج۱، ص۳۳۴ ـ ۳۸۵.</ref>
==یکسان سازی قرآن توسط عثمان==
افراد زيادي مصحف ها را جمع آوري مي کردند که از نظر صلاحيّت و استعداد و توانايي، يکسان نبودند و لذا با يکديگر رابطه اي نداشتند و نسخه هر کدام از نظر روش، ترتيب، قرائت و... متفاوت بود. اختلاف در مصحف ها و قرائت ها، موجب اختلاف در ميان مردم مي شد؛ لذا [[خليفه سوم]] به پيشنهاد حذيفه بن يمان به فکر يکسان کردن مصاحف برآمد. عثمان با مشورت صحابه به اين نتيجه رسيد، مصحف ها را يکسان کند و کميته اي به مسئوليت و سرپرستي اُبي بن کعب تشکيل شد و کار يکسان سازي مصحف ها را شروع کرد.<ref>ر.ك: التمهيد في علوم القرآن، ج۱، ص۳۳۴ ـ ۳۸۵.</ref>


سيوطي مي گويد: حضرت علي(ع) نيز در اين باره رأي موافق خود را به گونه اي اصولي اظهار نمود و فرمود: «سوگند به خدا که عثمان درباره ی قرائت ها با ما مشورت کرد و گفت: به من گفته اند که برخي مي گويند قرائت من بهتر از قرائت توست و... به او (عثمان) گفتم: نظرت چيست؟ گفت: نظرم اين است که يک مصحف در ميان مردم باشد. گفتم: نظرت خوب است».<ref>الاتقان في علوم القرآن، ج۱، ص۱۲۶.</ref> و در جايي ديگر مي فرمايد: «اگر امر مصحف ها به من نيز واگذار مي شد، من همان کاري را مي کردم که عثمان انجام داد».
سيوطي مي گويد: حضرت علي(ع) نيز در اين باره رأي موافق خود را به گونه اي اصولي اظهار نمود و فرمود: «سوگند به خدا که عثمان درباره ی قرائت ها با ما مشورت کرد و گفت: به من گفته اند که برخي مي گويند قرائت من بهتر از قرائت توست و... به او (عثمان) گفتم: نظرت چيست؟ گفت: نظرم اين است که يک مصحف در ميان مردم باشد. گفتم: نظرت خوب است».<ref>الاتقان في علوم القرآن، ج۱، ص۱۲۶.</ref> و در جايي ديگر مي فرمايد: «اگر امر مصحف ها به من نيز واگذار مي شد، من همان کاري را مي کردم که عثمان انجام داد».


پس از آن که حضرت علي(ع) به خلافت رسيد، مردم را برآن داشت تا به همان مصحف عثمان، ملتزم باشند و تغييري در آن ندهند. اين بدان جهت بود که از آن پس، هيچ کس به عنوان اصلاح قرآن کریم، تغيير و تحريفي در آن به وجود نياورد.<ref>ر.ك: پژوهشي در تاريخ قرآن، ص۴۴۸ ـ ۴۶۲.</ref>
از آن جا که مصاحف متعدد، با قرائت ها و لهجه هاي گوناگون، موجب اختلاف جدي در امر آيات [[قرآن کريم]] مي شد، خليفه سوم، براي خاتمه دادن به اضطراب و نابساماني ها در قرائات قرآن کریم، بعد از تدوين مصحف واحد، دستور داد ساير مصحف ها را بسوزانند و اين عمل، باعث انتقاد و سرزنش به عثمان شد.<ref>ر.ك: التمهيد في علوم القرآن، ج۱، ص۳۳۴ـ۳۸۵.</ref>
 
از آن جا که مصاحف متعدد، با قرائت ها و لهجه هاي گوناگون، موجب اختلاف جدي در امر آيات قرآن کريم مي شد، خليفه سوم، براي خاتمه دادن به اضطراب و نابساماني ها در قرائات قرآن کریم، بعد از تدوين مصحف واحد، دستور داد ساير مصحف ها را بسوزانند و اين عمل، باعث انتقاد و سرزنش به عثمان شد.<ref>ر.ك: التمهيد في علوم القرآن، ج۱، ص۳۳۴ـ۳۸۵.</ref>


===اقدامات در جهت یکسان سازی قرآن===
بنابراين، در سال بيست و پنجم هجري، کميته يکسان سازي مصاحف، کار خود را در چهار مرحله اساسي آغاز کرد.
بنابراين، در سال بيست و پنجم هجري، کميته يکسان سازي مصاحف، کار خود را در چهار مرحله اساسي آغاز کرد.
* جمع آوري منابع و مآخذ صحيح براي تهيه مصحف واحد و انتشار آن بين مسلمانان.
* مقابله مصحف هاي آماده شده با يکديگر، به منظور حصول اطمينان به صحت آن ها و عدم وجود اختلاف بين آن ها
*جمع آوري مصحف ها و يا نسخه هاي قرآن کریم  از تمامي بلاد اسلامي و محو کردن آن ها.
* الزام همه ی مسلمانان به قرائت مصحف واحد و منع آنان از تلاوت مصحف ها و قرائت هاي ديگر.<ref>ر.ك: پژوهشي در تاريخ قرآن، ص۴۴۸ـ۴۶۲.</ref>


۱. جمع آوري منابع و مآخذ صحيح براي تهيه مصحف واحد و انتشار آن بين مسلمانان.
==تأیید ائمه بر قرآن جمع آوری شده==
 
امامان معصوم(ع) قايل اند که قرآن کریم را بايد طبق نسخه و قرائت مرسوم قرائت کرد؛ همانطور که امام علی(ع) پس از آن به خلافت رسيد، مردم را برآن داشت تا به همان مصحف عثمان، ملتزم باشند و تغييري در آن ندهند. اين بدان جهت بود که از آن پس، هيچ کس به عنوان اصلاح قرآن کریم، تغيير و تحريفي در آن به وجود نياورد.<ref>ر.ك: پژوهشي در تاريخ قرآن، ص۴۴۸ ـ ۴۶۲.</ref>
۲. مقابله مصحف هاي آماده شده با يکديگر، به منظور حصول اطمينان به صحت آن ها و عدم وجود اختلاف بين آن ها؛ البته چنان که گفته شد، عثمان دستور داد تا مصحف هاي متعددي بنگارند و آن ها را به مناطق مهم اسلامي، مثل مدينه، مکه، کوفه، بصره و شام بفرستند که آن ها از نظر تعداد سوره ها و آيات تفاوتي نداشتند، فقط در برخي موارد قرائت ها تفاوت داشتند.
 
۳. جمع آوري مصحف ها و يا نسخه هايي که قرآن کریم در آن ها ثبت شده بود، از تمامي بلاد اسلامي و محو کردن آن ها.


۴. الزام همه ی مسلمانان به قرائت مصحف واحد و منع آنان از تلاوت مصحف ها و قرائت هاي ديگر.<ref>ر.ك: پژوهشي در تاريخ قرآن، ص۴۴۸ـ۴۶۲.</ref>
هم چنين شيعه به تبعيت از امامان معصوم(ع) معتقد است قرآني که امروزه در دست مسلمانان است، همان قرآن کامل و جامع است و هرگز تحريف و تغييري در آن صورت نگرفته است؛ چنان که شخصي در محضر امام صادق(ع) عبارتي از قرآن کریم را بر خلاف قرائت ديگران قرائت کرد. امام(ع) به او فرمود: «ديگر اين گونه قرائت مکن و همان گونه که همگان قرائت مي کنند، قرائت نما».<ref>ر.ك: شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه، ج۴، ص۸۲۱.</ref>


امامان معصوم(ع) نيز قايل اند که قرآن کریم را بايد طبق نسخه و قرائت مرسوم قرائت کرد؛ هم چنين شيعه به تبعيت از امامان معصوم(ع) معتقد است قرآني که امروزه در دست مسلمانان است، همان قرآن کامل و جامع است و هرگز تحريف و تغييري در آن صورت نگرفته است؛ چنان که شخصي در محضر امام صادق(ع) عبارتي از قرآن کریم را بر خلاف قرائت ديگران قرائت کرد. امام(ع) به او فرمود: «ديگر اين گونه قرائت مکن و همان گونه که همگان قرائت مي کنند، قرائت نما».<ref>ر.ك: شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه، ج۴، ص۸۲۱.</ref> پس در نحوه ی تدوین قرآن کریم، مراحل زمانی نقش داشت و در صدر اوّل از جانب برخی از صحابه از جمله حضرت امیر(ع) به تدوین در آمد و سینه به سینه و دست به دست در دست مردم و مسلمانان چرخید و تا به این جا رسید که امروزه شاهد چاپ میلیونی قرآن کریم هستیم.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
==مطالعه بیشتر==


۱ـ تاريخ و علوم قرآن، مير محمدي زرندي.
۱ـ تاريخ و علوم قرآن، مير محمدي زرندي.
خط ۴۷: خط ۴۹:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =  
  | نمایه =  
  | نمایه =  
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =  
  | بازبینی =  
  | بازبینی =  
  | تکمیل =  
  | تکمیل =  
  | اولویت =  
  | اولویت = ب
  | کیفیت =  
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۲۲ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۴۰

سؤال

نحوه تدوين قرآن کریم چگونه بوده است؟

بعد از رحلت رسول خدا(ص)، نخستین کسی که به تدوین و جمع آوری قرآن اقدام کرد، حضرت علی (ع) بود. بعد از آنکه قرآن امام علی(ع) که بعدها به مصحف معروف شد توسط صحابه و متصدیان حکومت مورد قبول واقع نشد، برخی از صحابه به جمع آوری قرآن پرداختند و مصحف های متعددی تدوین شد. با آشکار شدن اختلافات نسخه های در دست مردم، عثمان با مشورت صحابه از جمله امام علی(ع)، دستور به جمع آوری همه نسخه های موجود قرآن و یکسان سازی آن ها را داد. ائمه معصومین (ع)، مانند امام علی(ع) مردم را دعوت به قرائت بر اساس نسخه معروف می کردند و از قرائت بر اساس نسخه های دیگر منع می کردند.

جمع آوری قرآن توسط صحابه

بعد از آن که مخالفان و متصديان حکومت، قرآنی که توسط امام علی(ع) بعد از رحلت رسول خدا(ص)، جمع آوری و تدوین شده بود که به مصحف امام علی معروف شد، نپذيرفتند، جمعي از صحابه به جمع آوري قرآن کریم پرداختند و مصحف هاي متعددي را تدوين کردند که مصحف عبدالله بن مسعود، مصحف اُبي بن کعب و... از آن جمله است.

یکسان سازی قرآن توسط عثمان

افراد زيادي مصحف ها را جمع آوري مي کردند که از نظر صلاحيّت و استعداد و توانايي، يکسان نبودند و لذا با يکديگر رابطه اي نداشتند و نسخه هر کدام از نظر روش، ترتيب، قرائت و... متفاوت بود. اختلاف در مصحف ها و قرائت ها، موجب اختلاف در ميان مردم مي شد؛ لذا خليفه سوم به پيشنهاد حذيفه بن يمان به فکر يکسان کردن مصاحف برآمد. عثمان با مشورت صحابه به اين نتيجه رسيد، مصحف ها را يکسان کند و کميته اي به مسئوليت و سرپرستي اُبي بن کعب تشکيل شد و کار يکسان سازي مصحف ها را شروع کرد.[۱]

سيوطي مي گويد: حضرت علي(ع) نيز در اين باره رأي موافق خود را به گونه اي اصولي اظهار نمود و فرمود: «سوگند به خدا که عثمان درباره ی قرائت ها با ما مشورت کرد و گفت: به من گفته اند که برخي مي گويند قرائت من بهتر از قرائت توست و... به او (عثمان) گفتم: نظرت چيست؟ گفت: نظرم اين است که يک مصحف در ميان مردم باشد. گفتم: نظرت خوب است».[۲] و در جايي ديگر مي فرمايد: «اگر امر مصحف ها به من نيز واگذار مي شد، من همان کاري را مي کردم که عثمان انجام داد».

از آن جا که مصاحف متعدد، با قرائت ها و لهجه هاي گوناگون، موجب اختلاف جدي در امر آيات قرآن کريم مي شد، خليفه سوم، براي خاتمه دادن به اضطراب و نابساماني ها در قرائات قرآن کریم، بعد از تدوين مصحف واحد، دستور داد ساير مصحف ها را بسوزانند و اين عمل، باعث انتقاد و سرزنش به عثمان شد.[۳]

اقدامات در جهت یکسان سازی قرآن

بنابراين، در سال بيست و پنجم هجري، کميته يکسان سازي مصاحف، کار خود را در چهار مرحله اساسي آغاز کرد.

  • جمع آوري منابع و مآخذ صحيح براي تهيه مصحف واحد و انتشار آن بين مسلمانان.
  • مقابله مصحف هاي آماده شده با يکديگر، به منظور حصول اطمينان به صحت آن ها و عدم وجود اختلاف بين آن ها
  • جمع آوري مصحف ها و يا نسخه هاي قرآن کریم از تمامي بلاد اسلامي و محو کردن آن ها.
  • الزام همه ی مسلمانان به قرائت مصحف واحد و منع آنان از تلاوت مصحف ها و قرائت هاي ديگر.[۴]

تأیید ائمه بر قرآن جمع آوری شده

امامان معصوم(ع) قايل اند که قرآن کریم را بايد طبق نسخه و قرائت مرسوم قرائت کرد؛ همانطور که امام علی(ع) پس از آن به خلافت رسيد، مردم را برآن داشت تا به همان مصحف عثمان، ملتزم باشند و تغييري در آن ندهند. اين بدان جهت بود که از آن پس، هيچ کس به عنوان اصلاح قرآن کریم، تغيير و تحريفي در آن به وجود نياورد.[۵]

هم چنين شيعه به تبعيت از امامان معصوم(ع) معتقد است قرآني که امروزه در دست مسلمانان است، همان قرآن کامل و جامع است و هرگز تحريف و تغييري در آن صورت نگرفته است؛ چنان که شخصي در محضر امام صادق(ع) عبارتي از قرآن کریم را بر خلاف قرائت ديگران قرائت کرد. امام(ع) به او فرمود: «ديگر اين گونه قرائت مکن و همان گونه که همگان قرائت مي کنند، قرائت نما».[۶]


مطالعه بیشتر

۱ـ تاريخ و علوم قرآن، مير محمدي زرندي.

۲ـ نگاهي به قرآن، علي اکبر قرشي.

۳ـ تاريخ قرآن، آيت الله معرفت.

۴ـ علوم قرآن، آيت الله معرفت.


منابع

  1. ر.ك: التمهيد في علوم القرآن، ج۱، ص۳۳۴ ـ ۳۸۵.
  2. الاتقان في علوم القرآن، ج۱، ص۱۲۶.
  3. ر.ك: التمهيد في علوم القرآن، ج۱، ص۳۳۴ـ۳۸۵.
  4. ر.ك: پژوهشي در تاريخ قرآن، ص۴۴۸ـ۴۶۲.
  5. ر.ك: پژوهشي در تاريخ قرآن، ص۴۴۸ ـ ۴۶۲.
  6. ر.ك: شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه، ج۴، ص۸۲۱.