«زنة عرش‌الله و مداد کلماته» در دعای عهد

سؤال

مراد از «زنة عرش الله و مداد کلماته» در دعای عهد چیست؟

معنای لفظی عبارت «زِنَةَ عَرْشِ اللَّهِ وَ مِدَادَ کَلِمَاتِهِ» از دعای عهد «به قدر وزن عرش خدا و به قدر گستردگی کلمات خدا» است که معنای کثرت بی‌نهایت از چیزی را افاده می‌کند. ترجمهٔ این عبارت با توجه به قبل و بعد آن چنین است: «خداوندا برسان به امام عصر(ع) از سوی مردان و زنان مؤمن در هر کجا که باشند، و از جانب من و پدر و مادر من، درود به‌قدر وزن عرش خدا و به قدر گستردگی کلمات او.»

زنة عرش الله

عرش در لغت به معنای چیزی است که دارای سقف بوده و گاهی به خود سقف نیز عرش گفته می‌شود. گاه عرش به معنی تخت‌های بلند، همانند تخت سلاطین، نیز آمده است. اما زمانی که عرش در مورد خدا به‌کار می‌رود، و گفته می‌شود عرش خدا، منظور از آن مجموعه جهان هستی است که در حقیقت تخت حکومت پروردگار محسوب می‌شود.

بنابراین، مراد از «زِنَةَ عَرْشِ اللَّهِ» یعنی این که خدایا به امام زمان(ع) درود فرست، درودهایی که هم‌وزن عرش خداست؛ یعنی، هم‌وزن مجموعهٔ جهان هستی که وزن آن را به‌جز خداوند کسی نمی‌داند و حدی برای عظمت آن متصور نیست.

مداد کلماته

مراد از عبارت «مِدَادَ کَلِمَاتِهِ» این است که کلمات خداوند را نهایتی نیست. چنان‌که در آیه بدان اشاره شده است: ﴿قُلْ لَوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي؛ بگو اگر دریا مرکب شود برای نوشتن کلمات پروردگار من، هر آینه تمام می‌شود دریا، پیش از آن که کلمات پروردگار تمام شود.﴾(کهف:۱۰۹)

«مداد» به معنی مرکب یا ماده رنگینی که به کمک آن می‌نویسند. «کلمات» جمع کلمه در اصل به معنی الفاظی است که با آن سخن گفته می‌شود یا به تعبیر دیگر لفظی است که دلالت بر معنی دارد، اما از آن جا که هر یک از موجودات این جهان دلیل بر علم و قدرت خداوند است، گاهی به هر موجودی «کلمه الله» اطلاق می‌شود، مخصوصاً این تعبیر در مورد موجودات مهم و با عظمت بیشتر آمده است؛ هم‌چنان‌که قرآن در مورد عیسی(ع) می‌گوید: «عیسی کلمه خداوند بود.» در این‌جا نیز کلمات اشاره به موجودات جهان هستی است که هر کدام حکایت از صفات گوناگون پروردگار می‌کند.

بنابراین «مداد کلماته» اشاره به گستردگی کلمات خدا، یعنی موجودات جهان هستی است که اگر دریاها مرکب شوند و بخواهند نام آن و صفات و ویژگی‌های آن‌ها را بنویسند، دریاها پایان می‌یابد پیش از آن که موجودات جهان هستی را شمارش کرده باشند. در این فراز دعای عهد نیز از خداوند خواسته می‌شود که به اندازه گستردگی کلماتش (موجودات) به امام زمان(عج) درود بفرستد که بی‌نهایت است و پایانی ندارد.