شیر نخوردن امام حسین(ع) از حضرت زهرا(س)

سؤال

بر اساس روایتی از معتبرترین کتب شیعه(=اصول کافی) امام سوم شیعیان هیچ‌گاه از پستان مادرش شیر ننوشید و حتی پستان هیچ زن دیگری را بدهان نمی‌گرفت. حالا به نقل کلینی که در مقدمه کتاب کافی ج۱، ص۷، تمام روایات کتابش را صحیح می‌داند و در نتیجه این روایت، طبق نظر خود شیخ کلینی که از بزرگترین علمای شیعه است، صحیح می‌باشد. این روایت درست است؟

دلیل این‌که امام حسین(ع) از مادرش شیر نخورده طبق روایتی این است که فاطمه زهرا(س) اصلا شیر نداشته است. علاوه بر این که هر روایتی نیاز به بررسی سندی دارد خواه نزد نویسنده آن این حدیث صحیح باشد یا نباشد، و این حدیث مرفوع و ضعیف است.

متن روایت

در روایتی مرفوع (عدم ذکر راوی) عمرو زیات از امام صادق(ع) گزارش می‌کند: جبرئیل بر محمد (ص) نازل شد و گفت: ای محمد! خدا تو را مژده می‌دهد به مولودی که از فاطمه (س) متولد می‌شود و امت تو او را بعد از تو می‌کشند فرمود: ای جبرئیل! سلام به پروردگارم، مرا به مولودی که از فاطمه متولد شود و امتم او را بکشند نیازی نیست، جبرئیل به آسمان بالا رفت و سپس فرود آمد و همان سخن را گفت، پیغمبر فرمود: ای جبرئیل! سلام به پروردگارم مرا به مولودی که از فاطمه متولد شود و امتم او را بکشند نیازی نیست، جبرئیل به آسمان بالا رفت و سپس فرود آمد و گفت: ای محمد! پروردگارت به تو سلام می‌رساند و تو را مژده می‌دهد که امامت و ولایت و وصیت را در ذریه آن مولود قرار می‌دهد، فرمود: راضی گشتم، سپس نزد فاطمه فرستاد که خدا مرا به مولودی مژده می‌دهد که از تو متولد می‌شود و پس از من امتم او را می‌کشند، فاطمه پیغام داد که مرا به مولودی که امت تو او را پس از تو بکشند نیازی نیست، پیغمبر پیغام داد که خدا امامت و ولایت و وصیت را در ذریه او قرار داده، او هم پیغام داد که من راضی گشتم.

«پس به ناخوشی او را آبستن شد و به ناخوشی زائید و از آبستن شدن تا از شیر گرفتنش سی ماه بود، و چون به قوت رسید و چهل ساله شد، گفت: پروردگارا! مرا وادار کن تا نعمت تو را که به من و به پدر و مادرم انعام کرده‏‌ای سپاس‌گزارم و عملی شایسته کنم که پسند تو باشد و بعضی از فرزندانم را شایسته کن» اگر او نمی‌فرمود: بعضی از فرزندانم را شایسته کن، همه فرزندان آن حضرت امام می‌شدند، و امام حسین (ع) از فاطمه (علیها السلام) و از هیچ زن دیگر شیر نخورد، بلکه او را خدمت پیغمبر (ص) می‌آوردند و آن حضرت انگشت شصتش را در دهان او می‌گذارد و او به اندازه‌ای که دو روز و سه روزش را کفایت کند، از آن می‌مکید، پس گوشت حسین (ع) از گوشت و خون رسول خدا (ص) روئید. و فرزندی شش‌ماهه متولد نشد، جز عیسی بن مریم (ع) و حسین بن علی (ع).

بررسی سندی

تعدادی از راویان در سلسله این حدیث ذکر نشده‌اند، لذا به این حدیث مرفوع گفته می‌شود و در نگاه اهل فن از اعتبار برخوردار نبوده و حجت نیست، زیرا در روایت آمده، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرو الزَّیَّاتِ «عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا» عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع، در این حدیث برخی از راویان حدیث با تعبیر عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع، گزارش شده‌اند.

بر این اساس با توجه به این‌که در سلسله سند این روایت برخی از راویان آن حذف شده‌اند، به این روایت در اصطلاح علم رجال حدیث مرفوع گفته می‌شود؛ نتیجه آن‌که این حدیث از جهت سند ضعیف می‌باشد و قابل استناد و حجت نیست.

شیر ننوشیدن امام حسین(ع) از مادرش

دلیل این که امام حسین(ع) از مادرش شیر نخورد این بود که مادرش به به دلیل کسالتی که عارضشان شد، شیرشان خشک شده بود.

ابن شهر آشوب در مناقبش روایت می‌کند که: فاطمه زهرا (س) پس از به دنیا آوردن امام حسین (ع) بیمار شد و شیرشان خشکید، پیامبر خدا دنبال کسی می‌گشت که حسین را شیر دهد ولی نیافت ….

به هر حال آنچه که در این روایات گزارش شده، این است که پیامبر گاه انگشت و گاه زبانش را به زبان او می‌گذاشت، اما اینکه امام حسین نه از شیر مادر تغذیه کرد و نه از شیر زنی دیگر غذا خورده باشد، روایات و نقل‌هایی که در مورد دوره کودکی ایشان پیش روی ماست این مطلب را به‌طور قطعی اثبات نمی‌کنند.

اعتبار روایات اصول کافی

علم رجال و درایه برای فهم درستی و نادرستی روایات تدوین شده است.

صحیح بودن حدیثی نزد کسی، دلیل بر صحت آن نزد دیگران نیست. لذا می‌بینیم یک حدیث در یک کتاب صحیح شمرده می‌شود (شاید صاحب آن کتاب قرائنی داشته که دیگران چنین قرائنی ندارند و …) اما دیگران آن روایت را نپذیرند.

باید توجه داشت شیخ کلینی؛ اقدم، اوثق و بدون تردید از ائمه حدیث و عالم به اخبار تاریخ شیعه است و کتاب کافی، بی شک در نزد تمامی علمای شیعه، متقن‌ترین کتاب حدیثی تاریخ شیعه است.

اما با همه این توضیحات، نمی‌توان گفت که تمام روایات کافی، صحیح السند و قطعاً صادر از معصوم است؛ زیرا هر چند مرحوم کلینی مقام ارجمندی داشته؛ اما معصوم از اشتباه نبوده است و این باعث شده است که تعدادی از روایات کتاب شریف کافی از نظر سندی تمام نباشد و این امری است طبیعی. خود مرحوم شیخ کلینی هم مدعی نیست که تمامی روایاتی که در کافی جمع کرده است، صحیح است.

اما این که آیا این کتاب را امام زمان (عج) دیده و تأیید کرده است، چنانچه مشهور شده است که امام زمان (علیه السلام) درباره کتاب کافی فرموده باشند: الکافی کاف لشیعتنا، هیچ سند و مدرک معتبری ندارد.

مرحوم میرزای نوری در این باره می‌فرماید:

این که گفته‌اند که امام فرموده: «ان هذا کاف لشیعتنا» اصل و اساسی ندارد و اثری از این روایت در کتاب‌های علمای شیعه دیده نمی‌شود و نیز هیچ روایتی، نه صحیح و نه ضعیف در این باره وارد نشده است ….