حقوق همسایگان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(ابرابزار)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
در مورد این حدیث توضیح فرمایید: اگر همسایگان، نیکوکارت بدانند تو نیکوکاری و اگر بدکارت بشمارند تو بدکاری (نهج الفصاحه، حدیث ۱۳۳).
در مورد این حدیث «اگر همسایگان، نیکوکارت بدانند تو نیکوکاری و اگر بدکارت بشمارند تو بدکاری»<ref>نهج الفصاحه، حدیث ۱۳۳</ref> توضیح دهید؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
یکی از مواردی که دین اسلام در زندگی اجتماعی به آن توجه خاص دارد، نحوه معاشرت با همسایگان هست. پیامبر اکرم (ص) در این باره و در اهمیت حقوق همسایه فرمودند: جبرئیل دربارهٔ همسایه آنقدر به من سفارش کرد که پنداشتم همسایه از همسایه ارث خواهد برد.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین قم، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۵۲.</ref> و نیز احادیث متعدد دیگر درمورد رعایت حقوق همسایه‌ها و چگونگی برخورد با آنان و نیز راضی نگهداشتن مردم تأکید فراوانی شده‌است.
'''روایت حقوق همسایگان''' و خوب بودن شخص در صورت شهادت [[همسایه]] بر خوب بودن و بد بودن در صورت شهادت بر علیه او در [[منابع روایی شیعه]] وجود ندارد. اما در [[منابع روایی اهل سنت]] به شکل‌های مختلفی با کمی اضافه و کم بیان شده است. این حدیث با فرض [[صحت سند]]، دلالت بر [[حقوق همسایه]] و [[وظیفه انسانی]] در [[نیکوکاری]] در حق همسایگان دارد.


حدیث فوق را که دربارهٔ همسایه و رعایت حقوق آنها و نیز بیانگر نیکوکاری انسان مسلمان می‌باشد، علمای اهل سنت در کتاب‌های معروف خودشان از طریق ابوهریره و ابن مسعود نقل کرده‌اند. و تا جائی که جستجو و تفحص شد در منابع معتبر حدیثی شیعه این روایت یافت نشد و شاید این امر بخاطر وجود ابوهریره در سند روایت است که وی در زمان معاویه از افرادی بود که زیاد حدیث و روایت جعل می‌کرد به این خاطر علمای شیعه به وی اعتماد ندارند و روایات وی را قبول ندارند.
==حقوق همسایه==
یکی از مواردی که [[دین اسلام]] در [[زندگی اجتماعی]] به آن توجه خاص دارد، نحوه معاشرت با همسایگان هست. [[پیامبر(ص)]] در این باره و در اهمیت [[حقوق همسایه]] فرمودند: «جبرئیل دربارهٔ همسایه آنقدر به من سفارش کرد که پنداشتم همسایه از همسایه [[ارث]] خواهد برد.»<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین قم، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۵۲.</ref> و نیز احادیث متعدد دیگر در مورد رعایت حقوق همسایه‌ها و چگونگی برخورد با آنان و نیز راضی نگهداشتن مردم تأکید فراوانی شده‌است.


این روایت که در نهج الفصاحه آمده،<ref>پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، تهران، جاویدان، ۱۳۶۲ش، ص۲۴.</ref> متأسفانه نویسنده سند و منبع روایت را ذکر نکرده‌است و به محض اینکه روایت از کلمات پیامبر اکرم (ص) بوده در کتاب خود آورده‌است.
==منبع روایت==
حدیث درباره همسایه و رعایت حقوق آنها، بیانگر نیکوکاری انسان مسلمان است، [[علمای اهل سنت]] در کتاب‌های روایی از طریق [[ابوهریره]] و [[ابن مسعود]] این روایت را نقل کرده‌اند. با جستجو و تفحص، این روایت در منابع معتبر حدیثی شیعه وجود ندارد و شاید این امر به دلیل وجود ابوهریره در [[سند روایت]] است که در زمان [[معاویه]] زیاد [[جعل حدیث]] می‌نمود و به همین دلیل [[علمای شیعه]] به وی اعتماد نداشته و روایات او را قبول ندارند.


و برخی توضیحات و اضافاتی که در بعضی منابع اهل سنت وارد شده را هم نیاورده است. حال برای توضیح بیشتر حدیث را از منابع اهل سنت با توضیحات آن ذکر می‌کنیم.
هرچند این روایت در [[نهج الفصاحه]] آمده،<ref>پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، تهران، جاویدان، ۱۳۶۲ش، ص۲۴.</ref> اما نویسنده، سند و [[منبع روایت]] را ذکر نکرده‌ و به مجرد اینکه روایت از کلمات پیامبر(ص) بوده در کتاب ذکر شده است و برخی توضیحات و اضافاتی که در برخی منابع اهل سنت وارد شده نیز بیان نشده است.  


۱. حاکم نیشابوری به سند خود از ابوهریره نقل می‌کند: مردی خدمت پیامبر اکرم (ص) آمد و عرض کرد یا رسول الله مرا به عملی راهنمائی کنید تا با عمل به آن وارد بهشت شوم.
==حدیث در منابع اهل سنت==
حدیث از منابع اهل سنت با توضیحات این‌گونه ذکر شده است:


حضرت فرمود: نیکوکار باش ـ عرض کرد: چطوری نیکوکار باشم و چگونه بدانم که نیکوکارم حضرت فرمود: از همسایگانت بپرس، پس اگر گفتند تو نیکوکاری پس تو نیکوکار هستی و اگر گفتند تو بدکاری پس تو بدکار هستی.<ref>حاکم نیشابوری، محمد بن محمد، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۷۸. و متقی هندی، کنزالعمال، بیروت، مؤسسه الرساله، (بی تا)، ج۱۱، ص۱۰۲.</ref>
* [[حاکم نیشابوری]] به سند خود از ابوهریره نقل می‌کند: مردی خدمت پیامبر(ص) آمد و عرض کرد یا [[رسول الله]] مرا به عملی راهنمائی کنید تا با عمل به آن وارد [[بهشت]] شوم. حضرت فرمود: نیکوکار باش. عرض کرد: چطوری نیکوکار باشم و چگونه بدانم که نیکوکارم حضرت فرمود: از همسایگانت بپرس، پس اگر گفتند تو نیکوکاری پس تو نیکوکار هستی و اگر گفتند تو بدکاری پس تو بدکار هستی.<ref>حاکم نیشابوری، محمد بن محمد، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۷۸. و متقی هندی، کنزالعمال، بیروت، مؤسسه الرساله، (بی تا)، ج۱۱، ص۱۰۲.</ref>


در این روایت پیامبر اکرم (ص) در جواب مردی که می‌پرسد چه کار کنم نیکوکار باشم حضرت پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند نیکی به همسایه‌ها و جلب رضایت آنها موجب می‌شود که تو نیکوکار باشی، ولی برخورد ناپسند و عدم رضایت همسایه از انسان موجب بدکاری انسان می‌باشد.
در این روایت پیامبر(ص) در جواب مردی که می‌پرسد چه کار کنم نیکوکار باشم؟ می‌فرمایند نیکی به همسایه‌ها و جلب رضایت آنها موجب می‌شود که تو نیکوکار باشی، ولی [[برخورد ناپسند]] و عدم رضایت همسایه از انسان موجب بدکاری انسان است.


۲. مناوی در توضیح حدیث می‌گوید: اگر همسایگان صالح تو را ثنا و ستایش گویند پس تو نیکوکاری، زیرا به گفته انسان بدکار و کافر و فاسق انسان نیکوکار نمی‌باشد. و هم چنین است اگر همسایگان تو، تو را بدکار تشخیص دهند. پس عمل تو غیر صالح بوده لذا تو بدکار هستی.<ref>المناوی، محمد عبد الرووف، فیض القدیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۱۵.</ref>
* [[مناوی]] در توضیح حدیث می‌گوید: اگر همسایگان صالح، تو را ثنا و ستایش گویند پس تو نیکوکاری، زیرا به گفته انسان بدکار و [[کافر]] و [[فاسق]] انسان نیکوکار نمی‌باشد. و هم چنین است اگر همسایگان تو، تو را بدکار تشخیص دهند، پس عمل تو غیر صالح بوده لذا تو بدکار هستی.<ref>المناوی، محمد عبد الرووف، فیض القدیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۱۵.</ref>


در این بخش نویسنده قید افراد صالح از همسایگان را افزوده‌است بنابراین می‌توان گفت که اگر افراد صالح و نیکوکار از همسایگان انسان دربارهٔ فردی اظهار نظری کنند، می‌توان به عنوان شاهد و گواه بر اعمال و رفتار ظاهری انسان به بدکاری و نیکوکاری وی سخن و گواهی آنان را پذیرفت.
در این بخش، نویسنده قید افراد صالح از همسایگان را افزوده‌، بنابراین می‌توان گفت که اگر افراد صالح و نیکوکار از همسایگان، درباره فردی اظهار نظری کنند، می‌توان به عنوان شاهد و گواه بر اعمال و رفتار ظاهری انسان به بدکاری و نیکوکاری وی، سخن و گواهی آنان را پذیرفت.


۳. ابن عساکر به سند خود از ابن مسعود نقل می‌کند: که مردی آمد خدمت پیامبر (ص) و عرض کرد: یا رسول الله من چگونه نیکوکار باشم، حضرت فرمود: وقتی که همسایگان تو، تو را نیکوکار بدانند، پس آن موقع تو نیکوکار هستی. عرض کرد کی بدکار می‌شوم: حضرت فرمود: زمانی که همسایگانت تو را بدکار معرفی کنند، پس آن موقع بدکار هستی.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ج۵۳، ص۹۴.</ref>
* [[ابن عساکر]] به سند خود از ابن مسعود نقل می‌کند: مردی خدمت پیامبر(ص) آمد و عرض کرد: یا رسول الله من چگونه نیکوکار باشم، حضرت فرمود: وقتی که همسایگان تو، تو را نیکوکار بدانند، پس آن موقع تو نیکوکار هستی. عرض کرد کی بدکار می‌شوم؟ حضرت فرمود: زمانی که همسایگانت تو را بدکار معرفی کنند، پس آن موقع بدکار هستی.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ج۵۳، ص۹۴.</ref>


بقیه نویسندگان نیز روایت را به این دو صورت و با کمی اختصار نوشته‌اند.
سایر نویسندگان نیز روایت را به این دو شکل و یا با کمی اختصار نوشته‌اند.


البته همان‌طور که گفته شد این روایت در منابع اصلی حدیثی شیعه یافت نشد.
در مجموع می‌توان گفت، اگر روایت از نظر سندی صحیح باشد، بر این معنی دلالت دارد که انسان [[مؤمن]] و نیکوکار هیچ‌گاه همسایه خود را ناراضی نمی‌کند و باید به این نکته توجه داشته باشد که رضایت همسایه برابر با نیکوکار و خوب بودن انسان [[مسلمان]] است. البته نباید از این نکته غافل شد که میزان خوب و بد بودن انسان در باطن را کسی جز [[خداوند]] نمی‌داند. آنچه که همسایه انسان می‌تواند به آن از لحاظ خوب بودن و بد بودن شهادت داده و گواه باشد [[اعمال ظاهری]] و نحوه برخورد شخص با افراد پیرامون خود است.
 
ولی در کل می‌توان گفت اگر روایت از حدیث سندی صحیح باشد بر این معنی دلالت دارد که انسان مؤمن و نیکوکار هیچ‌گاه همسایه خود را ناراضی نمی‌کند و باید به این نکته توجه داشته باشد که رضایت همسایه برابر با نیکوکار و خوب بودن انسان مسلمان است. البته نباید از این نکته غافل شد که میزان خوب و بد بودن انسان در باطن را کسی جز خداوند نمی‌داند. آنچه که همسایه انسان می‌تواند به آن از لحاظ خوب بودن و بد بودن شهادت داده و گواه باشد اعمال ظاهری و نحوه برخورد شخص با افراد پیرامون خود است.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


خط ۴۱: خط ۴۲:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
خط ۵۱: خط ۵۲:
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۷ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۳۲

سؤال

در مورد این حدیث «اگر همسایگان، نیکوکارت بدانند تو نیکوکاری و اگر بدکارت بشمارند تو بدکاری»[۱] توضیح دهید؟

روایت حقوق همسایگان و خوب بودن شخص در صورت شهادت همسایه بر خوب بودن و بد بودن در صورت شهادت بر علیه او در منابع روایی شیعه وجود ندارد. اما در منابع روایی اهل سنت به شکل‌های مختلفی با کمی اضافه و کم بیان شده است. این حدیث با فرض صحت سند، دلالت بر حقوق همسایه و وظیفه انسانی در نیکوکاری در حق همسایگان دارد.

حقوق همسایه

یکی از مواردی که دین اسلام در زندگی اجتماعی به آن توجه خاص دارد، نحوه معاشرت با همسایگان هست. پیامبر(ص) در این باره و در اهمیت حقوق همسایه فرمودند: «جبرئیل دربارهٔ همسایه آنقدر به من سفارش کرد که پنداشتم همسایه از همسایه ارث خواهد برد.»[۲] و نیز احادیث متعدد دیگر در مورد رعایت حقوق همسایه‌ها و چگونگی برخورد با آنان و نیز راضی نگهداشتن مردم تأکید فراوانی شده‌است.

منبع روایت

حدیث درباره همسایه و رعایت حقوق آنها، بیانگر نیکوکاری انسان مسلمان است، علمای اهل سنت در کتاب‌های روایی از طریق ابوهریره و ابن مسعود این روایت را نقل کرده‌اند. با جستجو و تفحص، این روایت در منابع معتبر حدیثی شیعه وجود ندارد و شاید این امر به دلیل وجود ابوهریره در سند روایت است که در زمان معاویه زیاد جعل حدیث می‌نمود و به همین دلیل علمای شیعه به وی اعتماد نداشته و روایات او را قبول ندارند.

هرچند این روایت در نهج الفصاحه آمده،[۳] اما نویسنده، سند و منبع روایت را ذکر نکرده‌ و به مجرد اینکه روایت از کلمات پیامبر(ص) بوده در کتاب ذکر شده است و برخی توضیحات و اضافاتی که در برخی منابع اهل سنت وارد شده نیز بیان نشده است.

حدیث در منابع اهل سنت

حدیث از منابع اهل سنت با توضیحات این‌گونه ذکر شده است:

  • حاکم نیشابوری به سند خود از ابوهریره نقل می‌کند: مردی خدمت پیامبر(ص) آمد و عرض کرد یا رسول الله مرا به عملی راهنمائی کنید تا با عمل به آن وارد بهشت شوم. حضرت فرمود: نیکوکار باش. عرض کرد: چطوری نیکوکار باشم و چگونه بدانم که نیکوکارم حضرت فرمود: از همسایگانت بپرس، پس اگر گفتند تو نیکوکاری پس تو نیکوکار هستی و اگر گفتند تو بدکاری پس تو بدکار هستی.[۴]

در این روایت پیامبر(ص) در جواب مردی که می‌پرسد چه کار کنم نیکوکار باشم؟ می‌فرمایند نیکی به همسایه‌ها و جلب رضایت آنها موجب می‌شود که تو نیکوکار باشی، ولی برخورد ناپسند و عدم رضایت همسایه از انسان موجب بدکاری انسان است.

  • مناوی در توضیح حدیث می‌گوید: اگر همسایگان صالح، تو را ثنا و ستایش گویند پس تو نیکوکاری، زیرا به گفته انسان بدکار و کافر و فاسق انسان نیکوکار نمی‌باشد. و هم چنین است اگر همسایگان تو، تو را بدکار تشخیص دهند، پس عمل تو غیر صالح بوده لذا تو بدکار هستی.[۵]

در این بخش، نویسنده قید افراد صالح از همسایگان را افزوده‌، بنابراین می‌توان گفت که اگر افراد صالح و نیکوکار از همسایگان، درباره فردی اظهار نظری کنند، می‌توان به عنوان شاهد و گواه بر اعمال و رفتار ظاهری انسان به بدکاری و نیکوکاری وی، سخن و گواهی آنان را پذیرفت.

  • ابن عساکر به سند خود از ابن مسعود نقل می‌کند: مردی خدمت پیامبر(ص) آمد و عرض کرد: یا رسول الله من چگونه نیکوکار باشم، حضرت فرمود: وقتی که همسایگان تو، تو را نیکوکار بدانند، پس آن موقع تو نیکوکار هستی. عرض کرد کی بدکار می‌شوم؟ حضرت فرمود: زمانی که همسایگانت تو را بدکار معرفی کنند، پس آن موقع بدکار هستی.[۶]

سایر نویسندگان نیز روایت را به این دو شکل و یا با کمی اختصار نوشته‌اند.

در مجموع می‌توان گفت، اگر روایت از نظر سندی صحیح باشد، بر این معنی دلالت دارد که انسان مؤمن و نیکوکار هیچ‌گاه همسایه خود را ناراضی نمی‌کند و باید به این نکته توجه داشته باشد که رضایت همسایه برابر با نیکوکار و خوب بودن انسان مسلمان است. البته نباید از این نکته غافل شد که میزان خوب و بد بودن انسان در باطن را کسی جز خداوند نمی‌داند. آنچه که همسایه انسان می‌تواند به آن از لحاظ خوب بودن و بد بودن شهادت داده و گواه باشد اعمال ظاهری و نحوه برخورد شخص با افراد پیرامون خود است.


منابع

  1. نهج الفصاحه، حدیث ۱۳۳
  2. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین قم، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۵۲.
  3. پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، تهران، جاویدان، ۱۳۶۲ش، ص۲۴.
  4. حاکم نیشابوری، محمد بن محمد، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۷۸. و متقی هندی، کنزالعمال، بیروت، مؤسسه الرساله، (بی تا)، ج۱۱، ص۱۰۲.
  5. المناوی، محمد عبد الرووف، فیض القدیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۱۵.
  6. ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ج۵۳، ص۹۴.