ویژگی‌های معجم رجال الحدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(یادداشت روایت مضمر حذف و به حدیث مضمر لینک دهی شد)
 
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Shamloo}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
رجال مرحوم آیت الله خویی (ره)، دارای چه ویژگی‌هایی است؟ چند جلد است؟
رجال مرحوم آیت‌الله خویی دارای چه ویژگی‌هایی است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}معجم رجال الحدیث
{{پاسخ}}
{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان                  =معجم رجال الحدیث
| تصویر                  =معجم الرجال الحدیث خویی.jpg
| اندازه تصویر          =
| توضیح_تصویر        =
| نام‌های دیگر        =
| نویسنده              =سید ابوالقاسم خویی
| تاریخ نگارش        =۱۳۸۹ق
| موضوع                =رجال
| سبک                  =
| زبان                    =عربی
| ویراستار              =
| به تصحیح            =
| به کوشش            =
| تصویرگر                =
| طراح جلد              =
| تعداد جلد              =
| تعداد صفحات          =
| قطع                    =
| مجموعه                =
| ترجمه به دیگر زبان‌ها=
| ناشر                    =
| محل نشر            =
| تاریخ نشر            =
| نوبت چاپ            =
| شمارگان              =
| شابک                  =
| نوع رسانه            =
| وبسایت ناشر      =
| نام کتاب              = <!-- نام کتاب به زبان فارسی -->
| مترجم                = <!-- مترجم به فارسی -->
| مشخصات نشر    = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی -->
| نسخه الکترونیکی  =
}}


== مؤلف ==
معجم رجال الحدیث [[سید ابوالقاسم خویی]] (۱۲۷۸-۱۳۷۱ش) دارای ويژگی‌هایی چون جامعیت و روشمندی در معرفی راویان و شیوه ارجاع است. در این کتاب، در معرفی راویانْ تمام ناقلان از او یا تمام کسانی که آن شخص از آنها روایت نقل کرده ذکر شده است. در مورد اطلاعات رجالی، به منبع اصلی نقل‌ها مراجعه شده و به واسطه‌های نقل اکتفا نشده است.  
مرحوم حاج سید ابوالقاسم خویی فرزند سید علی اکبر که یکی از مراجع عظیم الشأن جهان تشیع طی دهه‌های گذشته بوده، در سال ۱۳۱۷ق، در خوی یکی از شهرهای آذربایجان دیده به جهان گشود و پس از نشو و نمای در مهد علم و فضیلت و تربیت در مکتب سیادت، در اثر استعداد کافی و ذکاوت و حافظه قوی از همان دوران کودکی به کسب علم همت گذاشت و در یادگیری علوم درخشید؛ لذا بعد از تحصیل دوره مقدمات در سال ۱۳۳۰ ه‍.ق که بیش از سیزده بهار از عمر شریفش نمی‌گذشت عازم حوزه علمی نجف شد و در حدود بیست سالگی دروس سطح را تمام نموده و به درس خارج اشتغال یافت و از بزرگان دانشمندان عصر خود کسب علم نمود و در زمینه علوم مختلف از جمله فقه، اصول، تفسیر، رجال، ادبیات و دیگر علوم تبحر یافت و در جرگه بزرگان و علمای دانشمند عصر حاضر بشمار رفت. علاوه بر تدریس اندوخته‌های علمی خود به نگارش آثار علمی در زمینه‌های مختلف همت گمارد و آثاری ماندگار به یادگار گذاشت.<ref>جمعی از نویسندگان، یادنامه حضرت آیت الله خویی، قم، مؤسسه خیریه، آیت الله خویی، ۱۳۷۲ش، ص۱۹–۱۵.</ref>


== خصوصیات ==
از نظر محققان، خویی در کتاب معجم رجال الحدیث در مورد وثاقت و حسن‌بودن راوی به‌طور دقیق و علمی بحث کرده است. در این کتاب، تلاش شده که شیوه ارجاع روشمند شود و دسترسی به اطلاعات برای مخاطبان این کتاب آسان و با احتمال خطای کمتری همراه باشد.  
یکی از تألیفات آیت الله خویی کتابی است رجالی موسوم به «معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الروات» که در ۲۴ مجلد به رشته تحریر درآمده و هم‌اکنون در دسترس دانشمندان و طالبان علم می‌باشد و یکی از کم‌نظیرترین کتب رجالی شیعه است که در احوالات پانزده هزار و ششصد و هفتاد و شش نفر از ناقلان و راویان حدیث با نگارشی زیبا و ترتیبی جالب و تحلیلی عمیق تألیف شده است.


مؤلف در این کتاب در ترجمه هر شخص، تمام راویان از او، یا کسانی که شخص راوی از آنها نقل می‌نماید را ذکر کرده است و جای روایات وی را در کتب اربعه معین نموده است. که با این کار مشکل مشترکات را نیز حل کرده است.
== جایگاه ==
کتاب معجم رجال الحدیث نوشته سید ابوالقاسم خویی جامع‌ترین، کامل‌ترین و روشمند‌ترین کتاب رجالی دوران معاصر برشمرده‌اند.<ref>رحمان ستایش، محمدکاظم، آشنایی با کتب رجالی شیعه، تهران، انتشارات سمت و دانشکده علوم حدیث، ۱۳۸۵ش، ص۲۳۸.</ref> برخی معتقدند که این کتاب به‌سبب خصوصیات و مزایایش نزد پژوهشگران علم رجال جایگاه درخوری یافته است.<ref>رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۳۸.</ref>


علاوه بر این در احوال راوی دقت کرده و درستی یا نادرستی طریق شیخ صدوق و شیخ طوسی را به راوی معلوم کرده است. که فایده این کار این است که شخصی تمام روات یک خبر را ملاحظه کرده و می‌بیند تمام آنها ثقه هستند و حکم به صحت روایت می‌کند در حالی که غافل از آن است که طریق شیخ طوسی یا مرحوم صدوق به آن راوی ضعیف است و لذا روایت هم ضعیف می‌شود.<ref>همان، ص۸۲.</ref>
از تاریخ شروع تألیف معجم رجال الحدیث اطلاع دقیقی در دست نیست؛ اما مؤلف در ضمن شرح‌حال خود در متن کتاب تاریخ اتمام آن را رمضان ۱۳۸۹ق عنوان کرده است.<ref>رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۳۹.</ref> این کتاب به صورت گروهی نوشته شده و گروهی از محققان در نگارش آن دستیار خویی بوده‌اند.<ref>رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۳۹.</ref> خویی در این کتاب به بررسی ۱۵۶۷۶ از [[رجال حدیث]] پرداخته است.<ref>علی‌نژاد، ابوطالب، «معرفی یکی از مهم‌ترین آثار رجالی شیعه»، شیعه‌شناسی، شماره ۱۹، پاییز ۱۳۸۶ش، ص۱۶۴.</ref>


== مزایا ==
== مزایا ==
مؤلف در مقدمه جلد اول کتاب به مزایای کتاب خود اشاره می‌کنند؛ از جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
معجم رجال الحدیث خویی در میان سایر کتاب‌های رجالی دارای مزایایی دانسته شده است. خویی خود در مقدمه کتاب معجم رجال الحدیث به مزایای کتاب خود اشاره کرده است؛ از جمله این مزایا به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
 
* هر چیزی که در موردشخصی از روات نقل شده، اصل مصدر نمودند و به گفته اشخاص دیگر در منابع در مورد فرد مورد نظر اعتماد نکرده‌اند.<ref>خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی جا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۲.</ref> و لذا گاهی پیش آمده که فردی را شخصی در منبعی ذکر کرده و ارجاع به منبع قدیمی داده و حال آنکه مؤلف بعد از تحقیق فراوان آن را نیافته است.
 
* همان‌طور که قبلاً هم ذکر شده در ترجمه هر راوی تمام روات وی و کسانی که از او روایت نقل کرده‌اند را آورده و مخصوصاً این روش را در مورد روات کتب اربعه به کار بسته است.<ref>همان.</ref>
 
* ویژگی دیگر این کتاب این است که اگر یک شخص در منابع مختلف با نام‌های متفاوت ذکر شده به همه موارد اشاره کرده است؛ مثلاً احمد برقی در جائی به همین نام ذکر شده است و در مواقعی، احمد بن ابی عبدالله یا احمد بن ابی عبدالله البرقی یا احمد بن محمد البرقی و… ذکر شده همه را آورده و در ذیل هر عنوان جمیع روات آن را هم ذکر کرده است.<ref>همان، ج۱، ص۱۳.</ref>
* مزیت دیگر کتاب مذکور از زبان مؤلف این است که عناوین روات را بر اساس ترتیب حروف الفبای عربی ذکر کرده است.<ref>همان.</ref>
* ویژگی دیگر این است که اگر شخصی از چند امام روایت نقل کرده ابتدای اسامی ائمه(ع) ذکر کرده و آن هم به ترتیب تاریخ امامان و بعد از آن کنیه‌ها و سپس اسامی به ترتیب حروف و بعد القاب، بعد از این مرسلات سپس مضمرات را همان ترتیب ذکر کرده است.<ref>همان.</ref>
* مزیت دیگر را این گونه بیان می‌دارد که در مورد وثاقت و حسن بودن راوی به‌طور دقیق و علمی بحث شده است.<ref>همان.</ref>
* ویژگی دیگری که این کتاب دارد آن است که موقع ذکر موارد روایت از من لا یحضره الفقیه و التهذیب و الاستبصار، برای راحتی محقق عنوان باب، شماره جلد، شماره حدیث و نوع چاپ کتاب مذکور را بیان می‌کند و در مورد کتاب کافی عنوان باب، رقم جزء، شماره باب، شماره کتاب و شماره حدیث از همان باب را ذکر می‌کند مثلاً (الکافی، جزء ۲، کتاب ۱، باب المؤمن و علاماته و صفاته، ۹۹، الحدیث ۱۸).<ref>همان، ج۱، ص۱۶.</ref>
 
البته موارد دیگری هم مؤلف به عنوان مزایای کتاب بیان می‌کنند که به خود کتاب مذکور رجوع شود.
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}


== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
* در شرح‌حال هر فرد، تمام راویان از او یا تمام کسانی که آن شخص از آنها [[روایت]] نقل کرده‌اند ذکر شده و جای روایات او در [[زمان نگارش کتب اربعه|کتب اربعه شیعه]] معین گردیده است.<ref>علی‌نژاد، «معرفی یکی از مهم‌ترین آثار رجالی شیعه»، ص۱۶۷-۱۷۷.</ref> از نظر محققان، خویی با این کار مشکل مشترکات در میان راویان را حل کرده است.<ref>داوری دولت‌آبادی، مسلم، «معجم رجال الحدیث و ارزش آن»، ره‌نامه پژوهش، شماره ۲۳-۲۴، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش، ص۲۵.</ref>
* هر چیزی که در مورد شخصی از روات نقل شده به اصل منبع مراجعه شده و به نقل منابع دیگر اعتماد نشده است.<ref>خویی، سید ابوالقاسم،‌ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر آثار الشيعة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲.</ref> به همین دلیل گاهی اطلاعی راجع به راویی در منبعی ذکر شده و به منبع قدیمی‌تر ارجاع داده شده و حال آنکه بعضاً مؤلف بعد از تحقیقْ آن اطلاع خاص را نیافته است.<ref>رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۴۵.</ref>


* مستدرک معجم رجال الحدیث، مرحوم خویی.
* اگر شخصی در منابع مختلف با نام‌های متفاوت ذکر شده به همه این ضبط‌ها اشاره شده است؛ مثلاً احمد برقی در جایی به همین نام آمده و در جای دیگر به نام احمد بن ابی‌عبدالله یا [[احمد بن ابی‌عبدالله البرقی]] ذکر شده همه را آورده و در ذیل هر عنوان جمیع روات آن را هم ذکر کرده است.<ref>خویی،‌ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳.</ref>
* دلیل معجم رجال الحدیث، محمد سعید طریح
* عناوین راویان بر اساس ترتیب حروف الفبای عربی ترتیب داده شده است.<ref>خویی،‌ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳.</ref>
* نامداران راحل، کریم جوان‌بخش.
* اگر شخصی از چند امام روایت نقل کرده، ابتدای اسامی [[ائمه(ع)]]، به ترتیب تاریخ، ذکر شده و بعد از آن بر اساس کنیه‌ها به ترتیب الفبایی و سپس اسامی به ترتیب الفبایی و بعد القاب به ترتیب الفبایی. پس از آن راویان روایات مرسل{{یادداشت|روایتی که در سند آن نام راوی ذکر نشده است. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة، قم، دلیل ما، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۵۴.}} و بعد روایان [[حدیث مضمر|روایات مضمر]] به ترتیب حروف الفبا آمده است.<ref>خویی،‌ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳.</ref>
* مرزهای اعجاز، جعفر سبحانی.
* در مورد [[وثاقت]] و حسن‌بودن راوی به‌طور دقیق و علمی بحث شده است.<ref>رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۴۷.</ref>
{{پایان مطالعه بیشتر}}
* در موارد ذکر روایت از کتاب‌های [[من لایحضره الفقیه]]، التهذیب و الاستبصار، برای راحتی محقق عنوان باب، شماره جلد، شماره حدیث و اطلاعات چاپ کتاب ذکر شده است. در مورد کتاب [[کافی]] شماره جلد، عنوان باب، شماره جزء، شماره باب، و شماره حدیث از همان باب ذکر شده است.<ref>خویی،‌ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی =حدیث
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ =منبع‌شناسی
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =علم رجال
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۳

سؤال

رجال مرحوم آیت‌الله خویی دارای چه ویژگی‌هایی است؟

معجم رجال الحدیث
ویژگی‌های معجم رجال الحدیث
اطلاعات کتاب
نویسندهسید ابوالقاسم خویی
تاریخ نگارش۱۳۸۹ق
موضوعرجال
زبانعربی

معجم رجال الحدیث سید ابوالقاسم خویی (۱۲۷۸-۱۳۷۱ش) دارای ويژگی‌هایی چون جامعیت و روشمندی در معرفی راویان و شیوه ارجاع است. در این کتاب، در معرفی راویانْ تمام ناقلان از او یا تمام کسانی که آن شخص از آنها روایت نقل کرده ذکر شده است. در مورد اطلاعات رجالی، به منبع اصلی نقل‌ها مراجعه شده و به واسطه‌های نقل اکتفا نشده است.

از نظر محققان، خویی در کتاب معجم رجال الحدیث در مورد وثاقت و حسن‌بودن راوی به‌طور دقیق و علمی بحث کرده است. در این کتاب، تلاش شده که شیوه ارجاع روشمند شود و دسترسی به اطلاعات برای مخاطبان این کتاب آسان و با احتمال خطای کمتری همراه باشد.

جایگاه

کتاب معجم رجال الحدیث نوشته سید ابوالقاسم خویی جامع‌ترین، کامل‌ترین و روشمند‌ترین کتاب رجالی دوران معاصر برشمرده‌اند.[۱] برخی معتقدند که این کتاب به‌سبب خصوصیات و مزایایش نزد پژوهشگران علم رجال جایگاه درخوری یافته است.[۲]

از تاریخ شروع تألیف معجم رجال الحدیث اطلاع دقیقی در دست نیست؛ اما مؤلف در ضمن شرح‌حال خود در متن کتاب تاریخ اتمام آن را رمضان ۱۳۸۹ق عنوان کرده است.[۳] این کتاب به صورت گروهی نوشته شده و گروهی از محققان در نگارش آن دستیار خویی بوده‌اند.[۴] خویی در این کتاب به بررسی ۱۵۶۷۶ از رجال حدیث پرداخته است.[۵]

مزایا

معجم رجال الحدیث خویی در میان سایر کتاب‌های رجالی دارای مزایایی دانسته شده است. خویی خود در مقدمه کتاب معجم رجال الحدیث به مزایای کتاب خود اشاره کرده است؛ از جمله این مزایا به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

  • در شرح‌حال هر فرد، تمام راویان از او یا تمام کسانی که آن شخص از آنها روایت نقل کرده‌اند ذکر شده و جای روایات او در کتب اربعه شیعه معین گردیده است.[۶] از نظر محققان، خویی با این کار مشکل مشترکات در میان راویان را حل کرده است.[۷]
  • هر چیزی که در مورد شخصی از روات نقل شده به اصل منبع مراجعه شده و به نقل منابع دیگر اعتماد نشده است.[۸] به همین دلیل گاهی اطلاعی راجع به راویی در منبعی ذکر شده و به منبع قدیمی‌تر ارجاع داده شده و حال آنکه بعضاً مؤلف بعد از تحقیقْ آن اطلاع خاص را نیافته است.[۹]
  • اگر شخصی در منابع مختلف با نام‌های متفاوت ذکر شده به همه این ضبط‌ها اشاره شده است؛ مثلاً احمد برقی در جایی به همین نام آمده و در جای دیگر به نام احمد بن ابی‌عبدالله یا احمد بن ابی‌عبدالله البرقی ذکر شده همه را آورده و در ذیل هر عنوان جمیع روات آن را هم ذکر کرده است.[۱۰]
  • عناوین راویان بر اساس ترتیب حروف الفبای عربی ترتیب داده شده است.[۱۱]
  • اگر شخصی از چند امام روایت نقل کرده، ابتدای اسامی ائمه(ع)، به ترتیب تاریخ، ذکر شده و بعد از آن بر اساس کنیه‌ها به ترتیب الفبایی و سپس اسامی به ترتیب الفبایی و بعد القاب به ترتیب الفبایی. پس از آن راویان روایات مرسل[یادداشت ۱] و بعد روایان روایات مضمر به ترتیب حروف الفبا آمده است.[۱۲]
  • در مورد وثاقت و حسن‌بودن راوی به‌طور دقیق و علمی بحث شده است.[۱۳]
  • در موارد ذکر روایت از کتاب‌های من لایحضره الفقیه، التهذیب و الاستبصار، برای راحتی محقق عنوان باب، شماره جلد، شماره حدیث و اطلاعات چاپ کتاب ذکر شده است. در مورد کتاب کافی شماره جلد، عنوان باب، شماره جزء، شماره باب، و شماره حدیث از همان باب ذکر شده است.[۱۴]

منابع

  1. رحمان ستایش، محمدکاظم، آشنایی با کتب رجالی شیعه، تهران، انتشارات سمت و دانشکده علوم حدیث، ۱۳۸۵ش، ص۲۳۸.
  2. رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۳۸.
  3. رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۳۹.
  4. رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۳۹.
  5. علی‌نژاد، ابوطالب، «معرفی یکی از مهم‌ترین آثار رجالی شیعه»، شیعه‌شناسی، شماره ۱۹، پاییز ۱۳۸۶ش، ص۱۶۴.
  6. علی‌نژاد، «معرفی یکی از مهم‌ترین آثار رجالی شیعه»، ص۱۶۷-۱۷۷.
  7. داوری دولت‌آبادی، مسلم، «معجم رجال الحدیث و ارزش آن»، ره‌نامه پژوهش، شماره ۲۳-۲۴، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش، ص۲۵.
  8. خویی، سید ابوالقاسم،‌ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر آثار الشيعة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲.
  9. رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۴۵.
  10. خویی،‌ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳.
  11. خویی،‌ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳.
  12. خویی،‌ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳.
  13. رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ص۲۴۷.
  14. خویی،‌ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶.
  1. روایتی که در سند آن نام راوی ذکر نشده است. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة، قم، دلیل ما، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۵۴.