عبدالرزاق صنعانی استاد بخاری در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
آیا می‌توان با منابع اهل سنت اثبات کرد که عبدالرزاق صنعانی استاد بخاری در حدیث بوده است؟ | آیا می‌توان با منابع اهل سنت اثبات کرد که عبدالرزاق صنعانی استاد بخاری در حدیث بوده است؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
عبدالرزاق صنعانی به طور مستقیم از مشایخ روایت بخاری نبوده است. بخاری روایات فراوانی از صنعانی را در صحیح خود آورده است. او این روایات را با یک واسطه از صنعانی نقل کرده است. صنعانی با یک واسطه از مشایخ روایت بخاری به‌شمار رفته است. | |||
== | == شرح حال صنعانی == | ||
ابوبکر عبدالرزاق بن همام بن نافع حمیری یمانی صنعانی از محدثان و مفسران شیعه در قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری است. در سال ۱۲۶ قمری در صنعای یمن متولد شد و مراحل آموزش و استماع حدیث را در حجاز و عراق و شام گذراند.<ref>احمد بن محمد ابن خلکان، وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دار صادر، ج ۳، ص ۲۱۶-۲۱۷.</ref> در منابع شیعی، او از اصحاب [[امام جعفر صادق(ع)]] شمرده شده است.<ref>محمد بن الحسن الطوسی، رجال الطوسی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ص ۲۶۷. </ref> همچنین، صنعانی از [[امام محمدباقر(ع)]] و [[امام جعفرصادق(ع)]] نقل حدیث کرده است.<ref>السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۷، ص ۴۷۱.</ref> | ابوبکر عبدالرزاق بن همام بن نافع حمیری یمانی صنعانی از محدثان و مفسران شیعه در قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری است. او در سال ۱۲۶ قمری در صنعای یمن متولد شد و مراحل آموزش و استماع حدیث را در حجاز و عراق و شام گذراند.<ref>احمد بن محمد ابن خلکان، وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دار صادر، ج ۳، ص ۲۱۶-۲۱۷.</ref> در منابع شیعی، او از اصحاب [[امام جعفر صادق(ع)]] شمرده شده است.<ref>محمد بن الحسن الطوسی، رجال الطوسی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ص ۲۶۷. </ref> همچنین، صنعانی از [[امام محمدباقر(ع)]] و [[امام جعفرصادق(ع)]] نقل حدیث کرده است.<ref>السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۷، ص ۴۷۱.</ref> | ||
رجال‌شناسان شیعه او را از ثقات و اعلام شیعه، مفسر و محدثی حافظ و | رجال‌شناسان شیعه او را از ثقات و اعلام شیعه، مفسر و محدثی حافظ و نویسندهٔ یکی از قدیمی‌ترین تفاسیر شیعی برشمرده‌اند.<ref>ابوالقاسم الخوئی، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌جا، بی‌نا، ج ۱۱، ص ۱۵؛ نیز: محمدمحسن آقابزرک الطهرانی، الذّريعة إلى تصانيف الشّيعة، قم، اسماعیلیان، ج ۴، ص ۲۵۰- ۲۵۱.</ref> صنعانی، در حالی که در نزد عالمان سنی به تشیع و داشتن علایق شیعی مشهور است، مورد وثوق آنان نیز قرار داشته و بعضی از بزرگان حدیث و رجال‌شناسان [[اهل سنت]] مقام علمی و وثاقت او را ستوده و تأیید کرده‌اند.<ref>جمال‌الدین المزی، تهذيب الكمال في اسماء الرجال، بیروت، مؤسسة الرسالة، ج ۱۸، ص ۵۷-۶۱.</ref> | ||
از آثار او می‌توان به تفسیر القرآن، کتاب السّنن في الفقه، الجامع الکبیر فی الحدیث، کتاب المغازی و تزكية الارواح عن مواقع الافلاح اشاره کرد.<ref>إسماعيل بن محمد أمين الباباني البغدادي، هدية العارفين أسماء المؤلفين وآثار المصنفين، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ج ۱، ص ۵۶۶.</ref> صنعانی در اواخر عمر نابینا شد | از آثار او می‌توان به تفسیر القرآن، [[المصنف]]، کتاب السّنن في الفقه، الجامع الکبیر فی الحدیث، کتاب المغازی و تزكية الارواح عن مواقع الافلاح اشاره کرد.<ref>إسماعيل بن محمد أمين الباباني البغدادي، هدية العارفين أسماء المؤلفين وآثار المصنفين، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ج ۱، ص ۵۶۶.</ref> صنعانی در اواخر عمر نابینا شد. او به سال ۲۱۱ق در یمن در گذشت.<ref>محمد بن حبان بن أحمد بن حبان، الثقات، الدکن، دائرة المعارف العثمانية بحيدر آباد الدكن الهند، ج ۸، ص ۴۱۲.</ref> | ||
== | ==شرح حال بخاری== | ||
ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بن ابراهیم جعفی بخاری یکی از ائمهٔ حدیث اهل سنت است. او در سال ۱۹۴ق در شهر بخارا متولد شد و از ده‌سالگی مشغول تحصیل علم شد. در بیست‌سالگی برای کسب دانش و [[استماع حدیث]] به سفر در نقاط مختلف جهان اسلام پرداخت.<ref>احمد پاکتچی، «بخاری»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱۱، ص ۴۵۶.</ref> او به خراسان، جبال، عراق، حجاز، شام، مصر و بغداد سفر کرد. در بغداد، محدثان زیادی از او حدیث شنیدند و به ضبط آنها پرداختند.<ref>احمد بن محمد ابن خلکان، وفیات الاعیان، قم، شریف رضی، ج ۴، ص ۱۸۸.</ref> | ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بن ابراهیم جعفی [[بخاری]] یکی از ائمهٔ حدیث اهل سنت است. او در سال ۱۹۴ق در شهر بخارا متولد شد و از ده‌سالگی مشغول تحصیل علم شد. در بیست‌سالگی برای کسب دانش و [[استماع حدیث]] به سفر در نقاط مختلف جهان اسلام پرداخت.<ref>احمد پاکتچی، «بخاری»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱۱، ص ۴۵۶.</ref> او به خراسان، جبال، عراق، حجاز، شام، مصر و بغداد سفر کرد. در بغداد، محدثان زیادی از او حدیث شنیدند و به ضبط آنها پرداختند.<ref>احمد بن محمد ابن خلکان، وفیات الاعیان، قم، شریف رضی، ج ۴، ص ۱۸۸.</ref> | ||
بخاری علاقه زیادی به حدیث و جمع‌آوری آن داشت و در کوشش برای | بخاری علاقه زیادی به حدیث و جمع‌آوری آن داشت و در کوشش برای جمع‌آوری و ضبط احادیث همت عالی و ذوقی سرشار داشت. به هر شهری که می‌رفت با حفّاظ حدیث ملاقات و در مجالس محدثان شرکت می‌نمود و روایات آنان را ثبت می‌کرد.<ref>محمد فرید وجدی، دایرةالمعارف القرن العشرین، بیروت دار الفکر، ج ۲، ص ۵۶.</ref> از تألیفات او می‌توان به التاریخ الکبیر، الضعفاء، السنن فی الفقه اشاره کرد.<ref>محمد بن اسحاق بن الندیم، کتاب الفهرست، بیروت، دار المعرفة، ص ۲۸۲.</ref> | ||
مهم‌ترین کتاب بخاری کتاب مشهور [[صحیح بخاری]] است. این کتاب با نام کامل الجامع المسند الصّحیح المختصر من امور رسول اللّه(ص) و سننه و ایامه یکی از مهم‌ترین کتاب‌های روایی اهل سنت و یکی از [[صحاح سته]] آنان به‌شمار می‌رود. | مهم‌ترین کتاب بخاری کتاب مشهور [[صحیح بخاری]] است. این کتاب با نام کامل الجامع المسند الصّحیح المختصر من امور رسول اللّه(ص) و سننه و ایامه یکی از مهم‌ترین کتاب‌های روایی اهل سنت و یکی از [[صحاح سته]] آنان به‌شمار می‌رود. بخاری در شب [[عید قربان]] سال ۲۵۶ق درگذشت.<ref>احمد پاکتچی، «بخاری»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱۱، ص ۴۵۷.</ref> | ||
==ارتباط صنعانی با بخاری== | ==ارتباط صنعانی با بخاری== | ||
صنعانی از | صنعانی از روّات بخاری برشمرده شده است.<ref>إسماعيل بن محمد أمين الباباني البغدادي، هدية العارفين أسماء المؤلفين وآثار المصنفين، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ج ۱، ص ۵۶۶.</ref> در صحیح بخاری روایات کثیری از طریق عبدالرزاق صنعانی نقل شده است.<ref>فهرستی از این روایات را ن.ک: السید حمید الحسینی و محمدجعفر المحمودتبار، عبدالرزاق الصنعانی شخصیته و تراثه العلمی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و برگ فردوس، ص ۳۲-۳۷. </ref> این روایات با واسطه، عموماً یک واسطه، از صنعانی نقل شده‌اند. | ||
بدرالدین عینی، یکی از شارحان صحیح بخاری، پس از تقسیم راویان و استادان بخاری به پنج طبقه، نام عبدالرزاق صنعانی را در طبقهٔ سوم ذکر می‌کند. عینی در طبقه سوم از افرادی یاد کرده که بخاری زمان و مکان آنان را درک کرده و احتمالاً آنان را ملاقات کرده است، اما از آنها حدیثی نشنیده و نقل نکرده یا با واسطه نقل کرده است.<ref>بدرالدین محمود بن احمد العینی، عمده القاری شرح صحیح البخاری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۷.</ref> عبدالرزاق صنعانی جزو قسمت دوم این طبقه به‌شمار رفته است؛ چون روایات نقل شده از او در صحیح بخاری با یک واسطه نقل شده است. | |||
==مطالعه بیشتر== | ==مطالعه بیشتر== | ||
*عبدالرزاق الصنعانی شخصیته و تراثه العلمی، السید حمید الحسینی و محمدجعفر المحمودتبار، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و برگ فردوس. | *عبدالرزاق الصنعانی شخصیته و تراثه العلمی، السید حمید الحسینی و محمدجعفر المحمودتبار، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و برگ فردوس. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۰: | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | | بازبینی نویسنده =شد | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۴۶
سؤال
آیا می‌توان با منابع اهل سنت اثبات کرد که عبدالرزاق صنعانی استاد بخاری در حدیث بوده است؟
عبدالرزاق صنعانی به طور مستقیم از مشایخ روایت بخاری نبوده است. بخاری روایات فراوانی از صنعانی را در صحیح خود آورده است. او این روایات را با یک واسطه از صنعانی نقل کرده است. صنعانی با یک واسطه از مشایخ روایت بخاری به‌شمار رفته است.
شرح حال صنعانی
ابوبکر عبدالرزاق بن همام بن نافع حمیری یمانی صنعانی از محدثان و مفسران شیعه در قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری است. او در سال ۱۲۶ قمری در صنعای یمن متولد شد و مراحل آموزش و استماع حدیث را در حجاز و عراق و شام گذراند.[۱] در منابع شیعی، او از اصحاب امام جعفر صادق(ع) شمرده شده است.[۲] همچنین، صنعانی از امام محمدباقر(ع) و امام جعفرصادق(ع) نقل حدیث کرده است.[۳]
رجال‌شناسان شیعه او را از ثقات و اعلام شیعه، مفسر و محدثی حافظ و نویسندهٔ یکی از قدیمی‌ترین تفاسیر شیعی برشمرده‌اند.[۴] صنعانی، در حالی که در نزد عالمان سنی به تشیع و داشتن علایق شیعی مشهور است، مورد وثوق آنان نیز قرار داشته و بعضی از بزرگان حدیث و رجال‌شناسان اهل سنت مقام علمی و وثاقت او را ستوده و تأیید کرده‌اند.[۵]
از آثار او می‌توان به تفسیر القرآن، المصنف، کتاب السّنن في الفقه، الجامع الکبیر فی الحدیث، کتاب المغازی و تزكية الارواح عن مواقع الافلاح اشاره کرد.[۶] صنعانی در اواخر عمر نابینا شد. او به سال ۲۱۱ق در یمن در گذشت.[۷]
شرح حال بخاری
ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بن ابراهیم جعفی بخاری یکی از ائمهٔ حدیث اهل سنت است. او در سال ۱۹۴ق در شهر بخارا متولد شد و از ده‌سالگی مشغول تحصیل علم شد. در بیست‌سالگی برای کسب دانش و استماع حدیث به سفر در نقاط مختلف جهان اسلام پرداخت.[۸] او به خراسان، جبال، عراق، حجاز، شام، مصر و بغداد سفر کرد. در بغداد، محدثان زیادی از او حدیث شنیدند و به ضبط آنها پرداختند.[۹]
بخاری علاقه زیادی به حدیث و جمع‌آوری آن داشت و در کوشش برای جمع‌آوری و ضبط احادیث همت عالی و ذوقی سرشار داشت. به هر شهری که می‌رفت با حفّاظ حدیث ملاقات و در مجالس محدثان شرکت می‌نمود و روایات آنان را ثبت می‌کرد.[۱۰] از تألیفات او می‌توان به التاریخ الکبیر، الضعفاء، السنن فی الفقه اشاره کرد.[۱۱]
مهم‌ترین کتاب بخاری کتاب مشهور صحیح بخاری است. این کتاب با نام کامل الجامع المسند الصّحیح المختصر من امور رسول اللّه(ص) و سننه و ایامه یکی از مهم‌ترین کتاب‌های روایی اهل سنت و یکی از صحاح سته آنان به‌شمار می‌رود. بخاری در شب عید قربان سال ۲۵۶ق درگذشت.[۱۲]
ارتباط صنعانی با بخاری
صنعانی از روّات بخاری برشمرده شده است.[۱۳] در صحیح بخاری روایات کثیری از طریق عبدالرزاق صنعانی نقل شده است.[۱۴] این روایات با واسطه، عموماً یک واسطه، از صنعانی نقل شده‌اند.
بدرالدین عینی، یکی از شارحان صحیح بخاری، پس از تقسیم راویان و استادان بخاری به پنج طبقه، نام عبدالرزاق صنعانی را در طبقهٔ سوم ذکر می‌کند. عینی در طبقه سوم از افرادی یاد کرده که بخاری زمان و مکان آنان را درک کرده و احتمالاً آنان را ملاقات کرده است، اما از آنها حدیثی نشنیده و نقل نکرده یا با واسطه نقل کرده است.[۱۵] عبدالرزاق صنعانی جزو قسمت دوم این طبقه به‌شمار رفته است؛ چون روایات نقل شده از او در صحیح بخاری با یک واسطه نقل شده است.
مطالعه بیشتر
- عبدالرزاق الصنعانی شخصیته و تراثه العلمی، السید حمید الحسینی و محمدجعفر المحمودتبار، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و برگ فردوس.
منابع
- ↑ احمد بن محمد ابن خلکان، وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دار صادر، ج ۳، ص ۲۱۶-۲۱۷.
- ↑ محمد بن الحسن الطوسی، رجال الطوسی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ص ۲۶۷.
- ↑ السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۷، ص ۴۷۱.
- ↑ ابوالقاسم الخوئی، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌جا، بی‌نا، ج ۱۱، ص ۱۵؛ نیز: محمدمحسن آقابزرک الطهرانی، الذّريعة إلى تصانيف الشّيعة، قم، اسماعیلیان، ج ۴، ص ۲۵۰- ۲۵۱.
- ↑ جمال‌الدین المزی، تهذيب الكمال في اسماء الرجال، بیروت، مؤسسة الرسالة، ج ۱۸، ص ۵۷-۶۱.
- ↑ إسماعيل بن محمد أمين الباباني البغدادي، هدية العارفين أسماء المؤلفين وآثار المصنفين، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ج ۱، ص ۵۶۶.
- ↑ محمد بن حبان بن أحمد بن حبان، الثقات، الدکن، دائرة المعارف العثمانية بحيدر آباد الدكن الهند، ج ۸، ص ۴۱۲.
- ↑ احمد پاکتچی، «بخاری»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱۱، ص ۴۵۶.
- ↑ احمد بن محمد ابن خلکان، وفیات الاعیان، قم، شریف رضی، ج ۴، ص ۱۸۸.
- ↑ محمد فرید وجدی، دایرةالمعارف القرن العشرین، بیروت دار الفکر، ج ۲، ص ۵۶.
- ↑ محمد بن اسحاق بن الندیم، کتاب الفهرست، بیروت، دار المعرفة، ص ۲۸۲.
- ↑ احمد پاکتچی، «بخاری»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱۱، ص ۴۵۷.
- ↑ إسماعيل بن محمد أمين الباباني البغدادي، هدية العارفين أسماء المؤلفين وآثار المصنفين، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ج ۱، ص ۵۶۶.
- ↑ فهرستی از این روایات را ن.ک: السید حمید الحسینی و محمدجعفر المحمودتبار، عبدالرزاق الصنعانی شخصیته و تراثه العلمی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و برگ فردوس، ص ۳۲-۳۷.
- ↑ بدرالدین محمود بن احمد العینی، عمده القاری شرح صحیح البخاری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۷.