معنای عبد در دو روایت از امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
جز (جایگزینی متن - 'هٔ' به 'ه')
(←‏عبد در روایت دوم: اصلاح ارقام)
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Rahmani}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
خط ۵: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
'''واژه عبد در دو کلام از امام علی(ع)''' وارد شده است. یکی از این دو مورد روایتی بیان شده که امام در پاسخ به بزرگ [[یهودیان یهودی|یهودیان]] در مطلبی بلند این پاسخ را بیان می‌کند و درباره متن دوم در جوامع روایی ذکر نشد ه است. در باره معنا و مفهوم این دو واژه باید گفت که مورد استعمال در هر دو جایگه به معنای مطیع و پیرو است.
'''معنای عبد در دو روایت از امام علی(ع)''' به‌معنای مطیع و پیرو قلمداد شده است. در لغت، واژه عبد هم به‌معنای بنده و مملوک و هم به‌معنای مطیع و پیرو آمده‌ است. در [[قرآن]] عبد به دو معنای بنده و مملوک و مطیع خدا در عبادت و اطاعت آمده است.


==مفهوم واژه عبد==
==مفهوم واژه عبد==
«عبد» به معنای مطیع و بنده است و در اصل وصف است مانند: «رجل عبد، مرد مطیع»؛ اما به مرور مانند اسم استعمال شده‌ است. در قرآن عبد به دو معنا آمده‌ است یکی به معنای بنده و مملوک<ref>بقره؛ ۱۷۸؛ نحل؛ ۷۵.</ref> دیگری به معنای [[عابد]] و [[مطیع خدا]] در اخلاص و [[عبادت]] و [[اطاعت]].<ref>جن؛ ۹؛ اسراء؛ ۳؛ کهف؛ ۱.</ref>  
«عبد» به معنای مطیع و بنده آمده است و در اصل وصف قلمداد شده است؛ مانند «رجل عبد: مرد مطیع» که به مرور مانند اسم استعمال شده‌ است. محققان معتقدند که در قرآن عبد به دو معنا آمده‌ است: یکی به معنای بنده و مملوک<ref>سوره بقره، آیه ۱۷۸؛ نیز: سوره نحل، آیه ۷۵.</ref> و دیگری به معنای عابد و مطیع خدا در [[عبادت]] و اطاعت.<ref>سوره جن، آیه ۹؛ نیز: سوره اسراء، آیه ۳.</ref>  


جمع عبد نیز در قرآن به دو صورت عباد<ref>بقره؛ ۲۰۷.</ref> و هم عبید آمده است.<ref>ق؛ ۲۹.</ref> اگر عبد به خدا اضافه شود جمع آن به صورت عباد می‌آید و اگر به غیر خدا اضافه شود جمع آن به صورت عبید می‌آید.<ref>قریشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۷۶، ذیل ماده «عبد».</ref> در نتیجه می‌توان گفت، عبد هم به معنای بنده و مملوک، هم به معنای مطیع و پیرو آمده‌ است.
جمع عبد نیز در قرآن به دو صورت عباد<ref>سوره بقره، آیه ۲۰۷.</ref> و عبید آمده است.<ref>سوره ق، آیه ۲۹.</ref> گفته شده که اگر عبد به خدا اضافه شود، جمع آن به صورت عباد می‌آید و اگر به غیر خدا اضافه شود جمع آن به صورت عبید می‌آید. در نتیجه، گفته شده که عبد هم به‌معنای بنده و مملوک، هم به معنای مطیع و پیرو آمده‌ است.<ref>قریشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۶ش، ذیل ماده «عبد».</ref>


==عبد در روایت اول==
==عبد در روایت اول==
[[طبرسی]] در کتاب [[احتجاج]] رولیت را ذکر کرده است و [[علامه مجلسی]] در کتاب [[بحارالانوار]] آن را مرسله می‌داند. اصل حدیث چنین است:
[[طبرسی]] در [[کتاب احتجاج]] روایتی نقل کرده است که در آن واژه عبد به کار رفته است. عبد در این روایت به معنای مطیع و پیرو به‌کار رفته است:


{{متن عربی|جَاءَ حِبْرٌ مِنَ اَلْأَحْبَارِ إِلَى أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ ع فَقَالَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ مَتَى كَانَ رَبُّكَ فَقَالَ لَهُ ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ وَ مَتَى لَمْ يَكُنْ حَتَّى يُقَالَ مَتَى كَانَ كَانَ رَبِّي قَبْلَ اَلْقَبْلِ بِلاَ قَبْلٍ وَ بَعْدَ اَلْبَعْدِ بِلاَ بَعْدٍ وَ لاَ غَايَةَ وَ لاَ مُنْتَهَى لِغَايَتِهِ اِنْقَطَعَتِ اَلْغَايَاتُ عِنْدَهُ فَهُوَ مُنْتَهَى كُلِّ غَايَةٍ فَقَالَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ أَ فَنَبِيٌّ أَنْتَ فَقَالَ وَيْلَكَ إِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِيدِ مُحَمَّدٍ (ص) ...|ترجمه=یکی از علمای اهل کتاب به محضر [[امام علی(ع)]] رسید و گفت: ای امیر المومنین(ع)! چه زمانی خداوند به وجود آمده؟ حضرت علی(ع) فرمودند: برای [[خدا]] زمانی را نمی‌توان تصور کرد تا اینکه بگوییم چه زمانی بوجود آمد. همان پروردگار ما قبل از قبل بوده و قبل از آن را نمی‌توان تصور کرد و همچنین بعد از بعد هست و بعد از آن قابل تصور نیست (یعنی هم [[ازلی]] است و هم [[ابدی]]) دارای نهایتی نیست و برای او منتهی و غایتی را نمی‌توان تصور کرد. و تمام غایات و انتها به خداوند منقطع می‌شود. (دوباره سؤال می‌کند) ای امیر المومنین آیا شما نبی هستید؟ حضرت علی(ع) فرمودند: وای بر تو! همانا من مطیعی از مطیعان [[محمد(ص)]] هستم…}}
{{متن عربی|جَاءَ حِبْرٌ مِنَ اَلْأَحْبَارِ إِلَى أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع) فَقَالَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ مَتَى كَانَ رَبُّكَ فَقَالَ لَهُ ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ وَ مَتَى لَمْ يَكُنْ حَتَّى يُقَالَ مَتَى كَانَ كَانَ رَبِّي قَبْلَ اَلْقَبْلِ بِلاَ قَبْلٍ وَ بَعْدَ اَلْبَعْدِ بِلاَ بَعْدٍ وَ لاَ غَايَةَ وَ لاَ مُنْتَهَى لِغَايَتِهِ اِنْقَطَعَتِ اَلْغَايَاتُ عِنْدَهُ فَهُوَ مُنْتَهَى كُلِّ غَايَةٍ فَقَالَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ أَ فَنَبِيٌّ أَنْتَ فَقَالَ وَيْلَكَ إِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِيدِ مُحَمَّدٍ (ص)|ترجمه=یکی از علمای اهل کتاب به محضر امام علی(ع) رسید و گفت: ای امیر المومنین(ع)! چه زمانی خداوند به‌وجود آمده است؟ امام(ع) گفت: برای خدا زمانی را نمی‌توان تصور کرد تا اینکه بگوییم چه زمانی به‌وجود آمد. همان پروردگار ما قبل از قبل بوده و قبل از آن را نمی‌توان تصور کرد و همچنین بعد از بعد هست و بعد از آن قابل تصور نیست. دارای نهایتی نیست و برای او منتهی و غایتی را نمی‌توان تصور کرد و تمام غایات و به خداوند منقطع می‌شود. شخص دوباره سؤال می‌کند: ای امیرالمؤمنین، آیا شما نبی هستید. امام(ع) جواب می‌دهد: وای بر تو! همانا من بنده‌ای از بندگان محمد(ص) هستم}}<ref>طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج على أهل اللجاج، تحقیق محمدباقر خرسان، مشهد، نشر مرتضى‌، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۱۰.</ref>


با وجود مرسله<ref>محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱، ص۸۹؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ج۳، ص۲۸۳؛ طبرسی، احتجاج، مشهد، نشر مرتضی، ۱۴۰۳، ج۱، ص۲۱۰؛ شیخ صدوق، توحید، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۹۸، ص۱۷۴.</ref> بودن این روایت می‌توان گفت، به علت استناد بزرگان به آن، قابل اعتماد است و عبد در آن، به معنای مطیع و پیرو آمده‌ است.
==عبد در روایت دوم==
روایت {{متن عربی|مَن عَلَّمَنی حَرفاً فَقَد صَیَّرَنی عَبداً}} در [[جوامع روایی شیعه]] موجود نیست؛ اما  در میان مردم این سخن به نام [[امام علی(ع)]] مشهور شده است.<ref> خاجوئي مازندرانی، محمد اسماعیل، الرسائل الفقهية، تحقيق : مهدي الرجائي، قم، دار الكتب الإسلامي، چاپ اول، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۹۰. نراقي، محمد مهدي، جامع السعادات، نجف، دارالنعمان للطباعه و النشر، بي تا، ج۳، ص۱۱۲.</ref>


==عبد در روایت دوم==
روایت {{متن عربی|مَن عَلَّمَنی حَرفاً فَقَد صَیَّرَنی عَبداً}} در [[جوامع روایی شیعه]] موجود نیست اما  در میان مردم مشهور شده که حضرت علی(ع) چنین مطلبی را فرموده‌ است. اگر هم این روایت مستند باشد، عبد به معنای مطیع و پیرو می‌آید.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
== برای مطالعه بیشتر ==
* احتجاج، طبرسی، نشر مرتضی، مشهد، ج۱، ص۲۱۰.
* اصول کافی، کلینی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ج۱، ص۸۹.
* بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳، ص۲۸۳.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۴۷: خط ۳۶:
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی =

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۴

سؤال

منظور از «عبد» در دو حدیث معروف امام علی(ع): «أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِیدِ مُحَمَّدٍ» و «مَن عَلَّمَنی حَرفاً فَقَد صَیَّرَنی عَبداً» چیست؟

معنای عبد در دو روایت از امام علی(ع) به‌معنای مطیع و پیرو قلمداد شده است. در لغت، واژه عبد هم به‌معنای بنده و مملوک و هم به‌معنای مطیع و پیرو آمده‌ است. در قرآن عبد به دو معنای بنده و مملوک و مطیع خدا در عبادت و اطاعت آمده است.

مفهوم واژه عبد

«عبد» به معنای مطیع و بنده آمده است و در اصل وصف قلمداد شده است؛ مانند «رجل عبد: مرد مطیع» که به مرور مانند اسم استعمال شده‌ است. محققان معتقدند که در قرآن عبد به دو معنا آمده‌ است: یکی به معنای بنده و مملوک[۱] و دیگری به معنای عابد و مطیع خدا در عبادت و اطاعت.[۲]

جمع عبد نیز در قرآن به دو صورت عباد[۳] و عبید آمده است.[۴] گفته شده که اگر عبد به خدا اضافه شود، جمع آن به صورت عباد می‌آید و اگر به غیر خدا اضافه شود جمع آن به صورت عبید می‌آید. در نتیجه، گفته شده که عبد هم به‌معنای بنده و مملوک، هم به معنای مطیع و پیرو آمده‌ است.[۵]

عبد در روایت اول

طبرسی در کتاب احتجاج روایتی نقل کرده است که در آن واژه عبد به کار رفته است. عبد در این روایت به معنای مطیع و پیرو به‌کار رفته است:

«جَاءَ حِبْرٌ مِنَ اَلْأَحْبَارِ إِلَى أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع) فَقَالَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ مَتَى كَانَ رَبُّكَ فَقَالَ لَهُ ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ وَ مَتَى لَمْ يَكُنْ حَتَّى يُقَالَ مَتَى كَانَ كَانَ رَبِّي قَبْلَ اَلْقَبْلِ بِلاَ قَبْلٍ وَ بَعْدَ اَلْبَعْدِ بِلاَ بَعْدٍ وَ لاَ غَايَةَ وَ لاَ مُنْتَهَى لِغَايَتِهِ اِنْقَطَعَتِ اَلْغَايَاتُ عِنْدَهُ فَهُوَ مُنْتَهَى كُلِّ غَايَةٍ فَقَالَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ أَ فَنَبِيٌّ أَنْتَ فَقَالَ وَيْلَكَ إِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِيدِ مُحَمَّدٍ (ص)؛ یکی از علمای اهل کتاب به محضر امام علی(ع) رسید و گفت: ای امیر المومنین(ع)! چه زمانی خداوند به‌وجود آمده است؟ امام(ع) گفت: برای خدا زمانی را نمی‌توان تصور کرد تا اینکه بگوییم چه زمانی به‌وجود آمد. همان پروردگار ما قبل از قبل بوده و قبل از آن را نمی‌توان تصور کرد و همچنین بعد از بعد هست و بعد از آن قابل تصور نیست. دارای نهایتی نیست و برای او منتهی و غایتی را نمی‌توان تصور کرد و تمام غایات و به خداوند منقطع می‌شود. شخص دوباره سؤال می‌کند: ای امیرالمؤمنین، آیا شما نبی هستید. امام(ع) جواب می‌دهد: وای بر تو! همانا من بنده‌ای از بندگان محمد(ص) هستم»[۶]

عبد در روایت دوم

روایت «مَن عَلَّمَنی حَرفاً فَقَد صَیَّرَنی عَبداً» در جوامع روایی شیعه موجود نیست؛ اما در میان مردم این سخن به نام امام علی(ع) مشهور شده است.[۷]


منابع

  1. سوره بقره، آیه ۱۷۸؛ نیز: سوره نحل، آیه ۷۵.
  2. سوره جن، آیه ۹؛ نیز: سوره اسراء، آیه ۳.
  3. سوره بقره، آیه ۲۰۷.
  4. سوره ق، آیه ۲۹.
  5. قریشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۶ش، ذیل ماده «عبد».
  6. طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج على أهل اللجاج، تحقیق محمدباقر خرسان، مشهد، نشر مرتضى‌، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۱۰.
  7. خاجوئي مازندرانی، محمد اسماعیل، الرسائل الفقهية، تحقيق : مهدي الرجائي، قم، دار الكتب الإسلامي، چاپ اول، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۹۰. نراقي، محمد مهدي، جامع السعادات، نجف، دارالنعمان للطباعه و النشر، بي تا، ج۳، ص۱۱۲.