خطبه متقین و داستان مرگ همام: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جا:ویرایش}} {{شروع متن}} {{سوال}} در خطبه ۱۸۴ نهج البلاغه (متقين) آمده كه بعد از آ...» ایجاد کرد) |
|||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
در خطبه | در خطبه متقین<ref>نهج البلاغه، خ۱۸۴.</ref> آمده است که بعد از بیان صفات متقین توسط امام علی(ع)، همام جان داد … آیا این مسئله حقیقت دارد؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
'''خطبه متقین و داستان مرگ همام''' به جریانی مربوط است که در هنگام ایراد خطبه‌ای درباره صفات متقین از سوی امام علی(ع) برای شخصی به نام همام رخ می‌دهد. خطبه ۱۸۴ نهج‌ابلاغه درباره صفات متقین به اصرار همام ایراد شده و در پایان سخن [[امام علی(ع)]] همام جان داده است. محققان صحت این داستان را با توجه به منابع معتبری که آن را نقل نموده‌اند و نیز سخنان پایانی امام(ع) در این خطبه، که ترس خود بر این پیش‌آمد را بیان می‌کند، تأیید کرده‌اند. | |||
در | ==ماجرای خطبه همام== | ||
[[همّام بن عباده بن خیثم]]، که مردی عابد و پرهیزکار بود، از امام علی(ع) درخواست کرد تا [[صفات پرهیزکاران]] را برای او بیان فرماید. امام علی(ع) درنگ فرمود و سپس به اختصار [[صفات متقین]] را برای همام بیان کرد. همام درخواست کرد که به تفصیل برای او بیان کند و دراین مورد اصرار ورزید؛ لذا امام به صورت تفصیلی در خطبه ۱۸۴ که معروف به [[خطبه همام]] است، صفات پرهیزکاران را برای او بیان کرد. وقتی که سخنان امام(ع) به آخر رسید، راوی می‌گوید: {{متن عربی|فَصَعِقَ هَمَّامٌ صَعْقَةً كَانَتْ نَفْسُهُ فِيهَا|ترجمه=ناگهان همام ناله‌ای از جان کشید که روحش از کالبدش خارج شد.}}<ref>نهج البلاغه، خ۱۸۴.</ref> | |||
==منابع داستان و صحیح بودن آن== | |||
* [[علامه شوشتری]] در [[شرح نهج‌البلاغه]] می‌گوید: «این خطبه با تمام خصوصیات و جزئیات، از جمله این که همام از دنیا رفت در [[اعتبار کتاب کافی|کتاب کافی]]، [[کتاب سلیم بن قیس]]، [[تحف العقول]]، [[کتاب امالی محمد بن بابویه]]، [[تذکره سبط ابن الجوزی]]، [[کتاب مطالب السؤول]] [[ابن طلحه الشافعی]] و [[کتاب کنز الفوائد]] [[کراجکی]] آمده است.<ref>شوشتری، محمد تقی، بهج الصباغه، تهران، امیرکبیر، چاپ اول، ۱۳۷۶، ج۱۲، ص۴۰۵.</ref> | |||
* همچنین [[سید رضی]] در جمع‌آوری کلمات آن حضرت در [[نهج‌البلاغه]] هر چند سند را ذکر نکرده، اما منابع قابل اعتماد داشته که در کتب دیگر بیان شده است. | |||
* در ادامه خطبه زمانی که همام از دنیا رفت امام فرمود: «آه من از این پیش‌آمد می‌ترسیدم.»<ref>نهج‌البلاغه، خ۱۸۴.</ref> از این کلام امام(ع) معلوم می‌شود که همام از دنیا رفته بود و امام از این پیش‌آمد خوف داشته است. | |||
* امام علی(ع) همچنین در ادامه می‌فرماید: «این امر اختصاصی به همام ندارد، بلکه هرکس که شرایط همام را داشته باشد و این سخنان را بشنود چنین خواهد شد؛» لذا می‌فرماید: «[[موعظه]] و [[پند]] و اندرزهای رسا به آنان که اهل موعظه‌اند چنین می‌کند.»<ref>نهج‌البلاغه، خ۱۸۴.</ref> بنابراین مشخص می‌شود که همام با شنیدن سخنان امام از دنیا رفته بود. | |||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} | ||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} | ||
۱ـ شرح خطبه | == مطالعه بیشتر == | ||
۱ـ شرح خطبه متقین، آیت الله فاضل لنکرانی. | |||
۲ـ شرح نهج البلاغه، خطبه | ۲ـ شرح نهج البلاغه، خطبه متقین، ناصر مکارم شیرازی. | ||
{{پایان مطالعه بیشتر}} | {{پایان مطالعه بیشتر}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = حدیث | | شاخه اصلی = حدیث | ||
|شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث | |شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث | ||
|شاخه فرعی۲ = | |شاخه فرعی۲ = | ||
|شاخه فرعی۳ = | |شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۷
سؤال
در خطبه متقین[۱] آمده است که بعد از بیان صفات متقین توسط امام علی(ع)، همام جان داد … آیا این مسئله حقیقت دارد؟
خطبه متقین و داستان مرگ همام به جریانی مربوط است که در هنگام ایراد خطبه‌ای درباره صفات متقین از سوی امام علی(ع) برای شخصی به نام همام رخ می‌دهد. خطبه ۱۸۴ نهج‌ابلاغه درباره صفات متقین به اصرار همام ایراد شده و در پایان سخن امام علی(ع) همام جان داده است. محققان صحت این داستان را با توجه به منابع معتبری که آن را نقل نموده‌اند و نیز سخنان پایانی امام(ع) در این خطبه، که ترس خود بر این پیش‌آمد را بیان می‌کند، تأیید کرده‌اند.
ماجرای خطبه همام
همّام بن عباده بن خیثم، که مردی عابد و پرهیزکار بود، از امام علی(ع) درخواست کرد تا صفات پرهیزکاران را برای او بیان فرماید. امام علی(ع) درنگ فرمود و سپس به اختصار صفات متقین را برای همام بیان کرد. همام درخواست کرد که به تفصیل برای او بیان کند و دراین مورد اصرار ورزید؛ لذا امام به صورت تفصیلی در خطبه ۱۸۴ که معروف به خطبه همام است، صفات پرهیزکاران را برای او بیان کرد. وقتی که سخنان امام(ع) به آخر رسید، راوی می‌گوید: «فَصَعِقَ هَمَّامٌ صَعْقَةً كَانَتْ نَفْسُهُ فِيهَا؛ ناگهان همام ناله‌ای از جان کشید که روحش از کالبدش خارج شد.»[۲]
منابع داستان و صحیح بودن آن
- علامه شوشتری در شرح نهج‌البلاغه می‌گوید: «این خطبه با تمام خصوصیات و جزئیات، از جمله این که همام از دنیا رفت در کتاب کافی، کتاب سلیم بن قیس، تحف العقول، کتاب امالی محمد بن بابویه، تذکره سبط ابن الجوزی، کتاب مطالب السؤول ابن طلحه الشافعی و کتاب کنز الفوائد کراجکی آمده است.[۳]
- همچنین سید رضی در جمع‌آوری کلمات آن حضرت در نهج‌البلاغه هر چند سند را ذکر نکرده، اما منابع قابل اعتماد داشته که در کتب دیگر بیان شده است.
- در ادامه خطبه زمانی که همام از دنیا رفت امام فرمود: «آه من از این پیش‌آمد می‌ترسیدم.»[۴] از این کلام امام(ع) معلوم می‌شود که همام از دنیا رفته بود و امام از این پیش‌آمد خوف داشته است.
- امام علی(ع) همچنین در ادامه می‌فرماید: «این امر اختصاصی به همام ندارد، بلکه هرکس که شرایط همام را داشته باشد و این سخنان را بشنود چنین خواهد شد؛» لذا می‌فرماید: «موعظه و پند و اندرزهای رسا به آنان که اهل موعظه‌اند چنین می‌کند.»[۵] بنابراین مشخص می‌شود که همام با شنیدن سخنان امام از دنیا رفته بود.
مطالعه بیشتر
۱ـ شرح خطبه متقین، آیت الله فاضل لنکرانی.
۲ـ شرح نهج البلاغه، خطبه متقین، ناصر مکارم شیرازی.