حدیث قدسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۰

سؤال

حدیث قدسی چیست و آیا کتابی به عنوان حدیث قدسی، در دست است؟

درگاه‌ها

حدیث قدسی، سخنی است که از طرف خداوند به حضرت محمد(ص) وحی شده است؛ اما لفظ آن توسط پیامبر بیان می‌شود. این احادیث برخلاف قرآن، در قالب تحدی و اعجاز قرار نمی‌گیرند. پیامبر(ص) این احادیث را به طور مستقیم از فرشته دریافت می‌کند. این احادیث چون به خدا نسبت داده می‌شوند، در میان مسلمانان از قداست خاصی برخوردار هستند.

نام حدیث قدسی به دلیل انتساب این احادیث به خداوند است و در متن روایات نیامده و علمای مسلمان، این اصطلاح را به کار بردند. کرمانی از علمای اهل سنت از نخستین کسانی است که این احادیث را به سه نام «قدسی»، «الهی» و «ربانی» خوانده است. برخی عبدالله بن حسن طیبی یا امیر حمیدالدین را نخستین دانسته‌اند که از این عنوان استفاده کرده است.

مفهوم شناسی حدیث قدسی

حديث قدسي، كلام خداوند است كه بر حضرت محمد(ص) نازل شده است و در عين حال، از پيامبر(ص) تصريح شده است كه حديث قدسي، بخشي از قرآن،‌ نيست.^[۱]
حديث قدسي، كلام خداوند است؛ اما بر اسلوب دعوت به تحدي و اعجاز نازل نشده است و شخص معصوم(ع) آن را به نحو مستقيم از فرشته دريافت مي‌كند.^[۲]
حدیث قدسی حديثي است كه به لحاظ معنا از جانب خدا و از نظر لفظ، از ناحيه پيامبر(ص) است. به همين جهت قرآن بر حديث قدسي برتري دارد، زيرا لفظ آن نيز، از ناحيه خدا، نازل شده است.^[۳]
حدیث قدسی، حدیثی است که معصوم(ص) در متن آن تصریح می‌کند که خدا چنین فرمود.^[۴] ^[۵] این قسم روایات، چون به صراحت به خدا نسبت داده می‌شود، در میان مسلمانان از قداست خاصی برخوردار است، به آنها حدیث قدسی می‌گفتند و با دیگر احادیث هیچ تفاوتی ندارد و همه روایات سخن الهی است که به رسول خدا (ص) وحی شده است.^[۶]

چرایی نامگذاری به حدیث قدسی

روند نام‌گذاری احادیث قدسی توسط علما انجام گرفته است و رسول خدا و اهل بیت از این عنوان استفاده نکرده‌اند.

محمد بن یوسف کرمانی از علمای اهل سنت از نخستین کسانی است که این احادیث را به سه نام «قدسی»، «الهی» و «ربانی» خوانده است.^[۷]
برخی عبدالله بن حسن طیبی متوفی ۷۴۳ را نخستین کسی دانسته‌اند که عنوان حدیث قدسی را به کار برد. ^[۸]
برخی امیر حمیدالدین متوفی ۶۶۷ را بر عبدالله بن حسن طیبی مقدّم می‌دانند. ^[۸]

نامگذاری احادیث قدسی، به خاطر انتساب این احادیث به خداوند می‌باشد. ^[۹] ^[۱۰] ^[۱۱]

مطالعه بیشتر

الجواهر السنیة فی الاحادیث القدسیة(کلیات حدیث قدسی)، شیخ حرّ عاملی، ترجمه زین‌العابدین کاظمی.

منابع

↑ فتح‌الله، احمد، معجم‌الفاظ الفقه الجعفري، معاصر، چاپ اول، ۱۴۱۵ -م۱۹۹۵ ق، ص۱۵۴.
↑ مشكيني، علي، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها، قم، نشر الهادي، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۱.
↑ سعدي، ابوحبيب، القاموس الفقهي لغة و اصطلاحاً، دمشق، دارالفكر، چاپ دوم، ۱۴۰۸، ص۸۰.
↑ كوفى اهوازى، حسين بن سعيد، المؤمن، قم، موسسه امام مهدی، ۱۴۰۴ق، ص۶۹.
↑ كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۱۹۳.
↑ سوره نجم، آیه۴-۱.
↑ کرمانی، محمد بن یوسف، صحیح ابی عبداللّه البخاری بشرح الکرمانی، بیروت، دار إحياء التراث العربي ، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م، ج۹، ص۷۹.
↑ ^۸٫۰ ^۸٫۱ تهانوی، محمد علی، موسوعه کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت، چاپ رفیق‌العجم و علی دحروج، ۱۹۹۶م ، ج۱، ص۶۲۹.
↑ کرمانی، محمد بن یوسف، صحیح ابی عبداللّه البخاری بشرح الکرمانی، بیروت، دار إحياء التراث العربي ، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م، ج۹، ص۷۹.
↑ بلوشی، عبدالغفور عبدالحق، الاحادیث القدسیه فی دائره الجرح و التعدیل و مصادرها و ادوار تدوینها، بیروت، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۴م، ج۱، ص۷.
↑ طحان نعیمی، محمود بن أحمد، تیسیر مصطلح الحدیث، کویت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م، ج۱، ص۱۲۷.

[1] فتح‌الله، احمد، معجم‌الفاظ الفقه الجعفري، معاصر، چاپ اول، ۱۴۱۵ -م۱۹۹۵ ق، ص۱۵۴.

[2] مشكيني، علي، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها، قم، نشر الهادي، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۱.

[3] سعدي، ابوحبيب، القاموس الفقهي لغة و اصطلاحاً، دمشق، دارالفكر، چاپ دوم، ۱۴۰۸، ص۸۰.

[4] كوفى اهوازى، حسين بن سعيد، المؤمن، قم، موسسه امام مهدی، ۱۴۰۴ق، ص۶۹.

[5] كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۱۹۳.

[6] سوره نجم، آیه۴-۱.

[7] کرمانی، محمد بن یوسف، صحیح ابی عبداللّه البخاری بشرح الکرمانی، بیروت، دار إحياء التراث العربي ، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م، ج۹، ص۷۹.

[:0-8] ۸٫۰ ^۸٫۱ تهانوی، محمد علی، موسوعه کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت، چاپ رفیق‌العجم و علی دحروج، ۱۹۹۶م ، ج۱، ص۶۲۹.

[9] کرمانی، محمد بن یوسف، صحیح ابی عبداللّه البخاری بشرح الکرمانی، بیروت، دار إحياء التراث العربي ، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م، ج۹، ص۷۹.

[10] بلوشی، عبدالغفور عبدالحق، الاحادیث القدسیه فی دائره الجرح و التعدیل و مصادرها و ادوار تدوینها، بیروت، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۴م، ج۱، ص۷.

[11] طحان نعیمی، محمود بن أحمد، تیسیر مصطلح الحدیث، کویت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م، ج۱، ص۱۲۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-آیا کتابی به عنوان حدیث قدسی که پیامبران مستقیماً از خداوند حدیث را نقل کنند، در دست است؟
+حدیث قدسی چیست و آیا کتابی به عنوان حدیث قدسی، در دست است؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-حدیث قدسی به معنای کلامی است که از جانب [[خدا]] است. تفاوت‌هایی میان حدیث قدسی و [[قرآن]] وجود دارد.
+{{درگاه|واژه‌ها}}
-'''قرآن،''' [[کلام الهی]] است؛ هم لفظ آن از خداوند است و هم مضمون و معنای آن. به همی نجهت به اعتقاد مسلمانان پیامبر حتی یک حرف و یک لفظ را بر قرآن اضافه نکرده است.
+'''حدیث قدسی'''، سخنی است که از طرف خداوند به حضرت محمد(ص) وحی شده است؛ اما لفظ آن توسط پیامبر بیان می‌شود. این احادیث برخلاف قرآن، در قالب تحدی و اعجاز قرار نمی‌گیرند. پیامبر(ص) این احادیث را به طور مستقیم از فرشته دریافت می‌کند. این احادیث چون به خدا نسبت داده می‌شوند، در میان مسلمانان از قداست خاصی برخوردار هستند.
-'''حدیث قدسی''' آن است که پیامبری، سخنی را به صورت مستقیم از خداوند نقل کند. مضمون و محتوای آن از جانب خداوند بوده و الفاظ آن از شخص پیامبر بیان شده است.<ref>محمد علی التهانوی، موسوعه کشاف اصطلاحات، بیروت، مکتبه الناشرون، چاپ اول، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۶۲۸.</ref>
+نام حدیث قدسی به دلیل انتساب این احادیث به خداوند است و در متن روایات نیامده و علمای مسلمان، این اصطلاح را به کار بردند. کرمانی از علمای اهل سنت از نخستین کسانی است که این احادیث را به سه نام «قدسی»، «الهی» و «ربانی» خوانده است. برخی عبدالله بن حسن طیبی یا امیر حمیدالدین را نخستین دانسته‌اند که از این عنوان استفاده کرده است.
-'''حدیث غیر قدسی''' که به آن «سنت» گفته می‌شود، آن است که سخن [[معصومین(ع)]] اعم از پیامبر و [[ائمه]](ع) را بیان می‌کند. در سنت هم لفظ و هم ‌معنی از [[معصوم]] است؛ همچنین به روایاتی که فعل یا تقریر (امضاء و تأیید) معصوم را حکایت می‌کنند، اطلاق حدیث یا [[روایت]] شده است. از نظر علمای [[اهل‌سنت]] به سخنان [[صحابه]]، و [[تابعین]] نیز حدیث اطلاق می‌شود. مجموع این احادیث از طریق [[اهل‌سنّت]] به بیش از صد حدیث می‌رسد.<ref>موسوعه کشاف اصطلاحات، ج۱، ص۶۲۷-۶۲۹.</ref>
+== مفهوم شناسی حدیث قدسی==
+# حديث قدسي، كلام خداوند است كه بر حضرت محمد(ص) نازل شده است و در عين حال، از پيامبر(ص) تصريح شده است كه حديث قدسي، بخشي از قرآن،‌ نيست.<ref>فتح‌الله، احمد، معجم‌الفاظ الفقه الجعفري، معاصر، چاپ اول، ۱۴۱۵ -م۱۹۹۵ ق، ص۱۵۴.</ref>
+# حديث قدسي، كلام خداوند است؛ اما بر اسلوب دعوت به تحدي و اعجاز نازل نشده است و شخص معصوم(ع) آن را به نحو مستقيم از فرشته دريافت مي‌كند.<ref>مشكيني، علي، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها، قم، نشر الهادي، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۱.</ref>
+# حدیث قدسی حديثي است كه به لحاظ معنا از جانب خدا و از نظر لفظ، از ناحيه پيامبر(ص) است. به همين جهت قرآن بر حديث قدسي برتري دارد، زيرا لفظ آن نيز، از ناحيه خدا، نازل شده است.<ref> سعدي، ابوحبيب، القاموس الفقهي لغة و اصطلاحاً، دمشق، دارالفكر، چاپ دوم، ۱۴۰۸، ص۸۰.</ref>
+# حدیث قدسی، حدیثی است که معصوم(ص) در متن آن تصریح می‌کند که خدا چنین فرمود.<ref>كوفى اهوازى، حسين بن سعيد، المؤمن، قم، موسسه امام مهدی، ۱۴۰۴ق، ص۶۹. </ref> <ref> كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۱۹۳.</ref> این قسم روایات، چون به صراحت به خدا نسبت داده می‌شود، در میان مسلمانان از قداست خاصی برخوردار است، به آنها حدیث قدسی می‌گفتند و با دیگر احادیث هیچ تفاوتی ندارد و همه روایات سخن الهی است که به رسول خدا (ص) وحی شده است.<ref>سوره نجم، آیه۴-۱.</ref>
-به حدیث قدسی، کلام خدا و کلام الهی یا همان سخنان خداوند هم اطلاق شده است. این احادیث هم از زبان پیامبر اسلام(ص) نقل شده است و هم از زبان پیامبران دیگر و ممکن است از زبان غیر پیامبر نیز بیان شده باشد، مانند [[حدیث کساء]] که به اعتقاد شیعه، [[حضرت فاطمه(س)]] مستقیماً از خداوند نقل می‌کند.<ref>موسوعه کشاف اصطلاحات، ج۱، ص۶۲۹.</ref>
+== چرایی نامگذاری به حدیث قدسی==
+روند نام‌گذاری احادیث قدسی توسط علما انجام گرفته است و رسول خدا و اهل بیت از این عنوان استفاده نکرده‌اند.
+# محمد بن یوسف کرمانی از علمای اهل سنت از نخستین کسانی است که این احادیث را به سه نام «قدسی»، «الهی» و «ربانی» خوانده است.<ref>کرمانی، محمد بن یوسف، صحیح ابی عبداللّه البخاری بشرح الکرمانی، بیروت، دار إحياء التراث العربي ، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م، ج۹، ص۷۹.</ref>
+# برخی عبدالله بن حسن طیبی متوفی ۷۴۳ را نخستین کسی دانسته‌اند که عنوان حدیث قدسی را به کار برد. <ref name=":0">تهانوی، محمد علی، موسوعه کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت، چاپ رفیق‌العجم و علی دحروج، ۱۹۹۶م ، ج۱، ص۶۲۹.</ref>
+# برخی امیر حمیدالدین متوفی ۶۶۷ را بر عبدالله بن حسن طیبی مقدّم می‌دانند. <ref name=":0" />
-[[شیعیان]] نیز احادیث متعددی به نام حدیث قدسی نقل و در کتاب‌هایی جمع‌آوری شده است. جامع‌ترین و مستندترین این کتاب‌ها «جواهر السنیّه» اثر [[شیخ محمد حسن حرّ عاملی]] است. این کتاب تحت عنوان کلیات حدیث قدسی توسط زین‌العابدین کاظمی ترجمه شده و مشتمل بر سیزده فصل است.<ref>حر عاملی، کلیات حدیث قدسی، ترجمه زین‌العابدین کاظمی، تهران، انتشارات دهقان، چاپ سوّم، ص۱–۵۰۶.</ref>
+نامگذاری احادیث قدسی، به خاطر انتساب این احادیث به خداوند می‌باشد.
+<ref>کرمانی، محمد بن یوسف، صحیح ابی عبداللّه البخاری بشرح الکرمانی، بیروت، دار إحياء التراث العربي ، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م، ج۹، ص۷۹.</ref>
+<ref> بلوشی، عبدالغفور عبدالحق، الاحادیث القدسیه فی دائره الجرح و التعدیل و مصادرها و ادوار تدوینها،  بیروت، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۴م، ج۱، ص۷.</ref>
+<ref> طحان نعیمی، محمود بن أحمد، تیسیر مصطلح الحدیث، کویت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م، ج۱، ص۱۲۷.</ref>
-در این موضوع اشاره به این مطلب می‌تواند تکمیل کننده بحث باشد. نزول [[وحی]] به صورت‌های گوناگونی رخ داده است؛ گاهی از طریق نزول فرشته و گاهی از طریق الهام به قلب و گاهی از طریق شنیدن صدا انجام شده است. از جمله کسانی که از این امتیاز برخوردار بوده [[حضرت موسی(ع)]] است که صدای خدا را از لابلای «درختی در کوه طور» می‌شنید و لذا خداوند به او لقب «کلیم‌الله» داده است،<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۰، ج۴، ص۲۱۵.</ref> قرآن نیز به این اقسام وحی و الهام اشاره دارد. آن‌جا که می‌فرماید: «و شایسته هیچ انسانی نیست که خدا با او سخن گوید، مگر از راه وحی یا از پشت حجاب، یا رسولی می‌فرستد و به فرمان او آنچه را بخواهد وحی می‌کند، چرا که او بلند مرتبه و حکیم است.»<ref>شوری/۵۱.</ref>
-<span></span>
 {{مطالعه بیشتر}}
 == مطالعه بیشتر ==
-* کلیات حدیث قدسی، شیخ حرّ عاملی، ترجمه زین‌العابدین کاظمی.
+* الجواهر السنیة فی الاحادیث القدسیة(کلیات حدیث قدسی)، شیخ حرّ عاملی، ترجمه زین‌العابدین کاظمی.
-* تفسیر نمونه، آیت‌الله مکارم شیرازی و همکاران، ج۴، ص۲۱۴–۲۱۶ و ج۲۰، ص۵۰۲–۵۰۵.
-<span></span>
 == منابع ==
@@ خط ۳۱: / خط ۳۶: @@
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = حدیث
-|شاخه فرعی۱ = علم رجال
+| شاخه فرعی۱ = علم رجال
-|شاخه فرعی۲ =
+| شاخه فرعی۲ =
-|شاخه فرعی۳ =
+| شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
@@ خط ۴۴: / خط ۴۹: @@
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | بازبینی نویسنده =
+ | ارزیابی کمی =شد
   | تکمیل =
   | اولویت = ج
-  | کیفیت = ج
+  | کیفیت = ب
 }}
 {{پایان متن}}
+{{#seo:
+|title=حدیث قدسی چیست؟ - آیا حدیث کسا حدیث قدسی است؟ - ویکی پاسخ
+|title_mode=Replaced Title
+|keywords=حدیث قدسی
+|description=حدیث قدسی گفتاری الهی با الفاظ پیامبر است که با قرآن تفاوت دارد. در این مطلب، مفهوم حدیث قدسی، تفاوت آن با قرآن و معرفی مهم‌ترین کتاب‌های حدیث قدسی مانند جواهرالسنیه بررسی شده است.
+}}