ستاره شعرا در سوره نجم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۴

سؤال

منظور از واژهٔ «الشعری» در سورهٔ نجم چیست؟

شعریٰ، یکی از ستارگان پر نور و درخشنده است که برخی مفسران معتقدند بعضی قبایل عرب آن را می پرستیدند. در سوره نجم خداوند خود را پروردگار ستاره شعری برمی‌شمرد. این اعلام از این جهت است که شعری ستاره‌ای شناخته شده و مهم بین عموم مردم بوده است و هم اینکه گروهی از عرب مانند قبیله «خزاعه» آن را تقدیس و پرستش می‌نمودند و اعتقاد داشتند مبدأ موجوداتی در روی زمین است. تأکید قرآن کریم روی این مسئله که خدا پروردگار شعری است، برای بیدار ساختن این گروه و همانند آن‌ها است که مخلوق را با خالق اشتباه کرده و مربوب را به جای رب قرار داده‌اند.

متن آیه

﴿

وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَی

و این که اوست پروردگار ستارهٔ «شعرا»

نجم:۴۹

﴾

ویژگی‌های ستاره شعری

«ستاره شعری» درخشنده‌ترین ستارگان آسمان است که معمولاً به هنگام سحر در کنار صورت فلکی «جوزا» در آسمان ظاهر می‌شود و جلب توجه می‌کند که در دوران جاهلیت پرستش می‌شد.^[۱] این اعلام که خدا خود را رب این ستاره می‌داند، از این جهت است که شعری ستاره‌ای شناخته شده و مهم بین عموم مردم بوده است و هم اینکه گروهی از عرب مانند قبیله «خزاعه» آن را تقدیس و پرستش می‌نمودند و اعتقاد داشتند مبدأ موجوداتی در روی زمین است.^[۲] خدا هشدار می‌دهد که آفریده خدا را به ناروا خدای خود مپندارید.^[۳]

باید توجه داشت که دو ستاره در آسمان است که به نام «شعری» نامیده می‌شود، یکی در سمت «جنوب» ظاهر می‌شود و به همین دلیل آن را «شعرای یمانی» می‌نامند. (زیرا یمن در جنوب جزیره عربستان است) و دیگری «شعرای شامی» که در جهت شمال قرار دارد، ولی معروف‌ترین آن، همان «شعرای یمانی» است که مورد پرستش عده‌ای بود.^[۴] ^[۵]

ستاره شعری به خاطر درخشندگی فوق‌العاده‌اش، پادشاه ستارگان نامیده می‌شد و دارای شگفتی‌هایی است؛ از جمله:

طبق تحقیقاتی که در رصدخانه‌های معروف دنیا به عمل آمده، حرارت عظیمی که در سطح شعری حکم فرما است تا ۱۲۰ هزار درجه سانتی گراد برآورده شده. در حالی که حرارت سطح کره خورشید را فقط ۶۵۰۰ درجه می‌دانند و این تفاوت عظیم گرمای ستاره شعری را نسبت به خورشید نشان می‌دهد.
جِرم مخصوص این ستاره در حدود ۵۰ هزار مرتبه از آب سنگین‌تر است؛ یعنی وزن یک لیتر آب در آن جا معادل ۵۰ تن در کره زمین خواهد بود! حال آن که در میان سیارات منظومه شمسی، «عطارد» جرم مخصوصش ۶ برابر آب بیشتر نیست.
ستاره شعری که در قرن ما در فصل زمستان ظاهر می‌شود، لکن در عصر منجمین قدیم مصر ظهور این کوکب با آغاز تابستان مقارن بوده، کره بسیار عظیمی است که حجم آن ۲۰ برابر کره آفتاب است و فاصله آن از ما، نسبت به فاصله خورشید از زمین فوق‌العاده زیاد است، به طوری که این فاصله را یک میلیون برابر فاصله آفتاب برآورده کرده‌اند؟ سرعت سیر نور در ثانیه ۳۰۰ هزار کیلومتر است و نور آفتاب ظرف ۸ دقیقه و ۱۳ ثانیه به ما می‌رسد، در حالی که فاصله آن از ماه ۱۵ میلیون کیلومتر است، امّا نخستین شعاع کره شعری پس از حدود ۱۰ سال به ما می‌رسد!
شعرای یمانی ستاره‌ای همراه دارد که از ستارگان مرموز آسمان است، اولین بار دانشمندی به نام «بسل» به وجود آن پی‌برد و این در سال ۱۸۴۴ میلادی بود، امّا در سال ۱۸۶۲ با تلسکوپ مشاهده شده، دوره گردش ستاره همراه به دور ستارهٔ اصلی ۵۰ سال است!^[۶]

مطالعه بیشتر

پژوهشی درباره شعرای یمانی از آیینه ی قرآن و علوم تجربی، مهدی دانشیار

منابع

↑ طوسى، محمد بن حسن، التبيان في تفسير القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ اول، ج۹، ص۴۳۸
↑ اشكورى، محمد بن على، تفسير شريف لاهيجى، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۳۰۷.
↑ طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۲۷۶.
↑ فخر رازى، محمد بن عمر، التفسير الكبير (مفاتيح الغيب)، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق، ج۲۹، ص۲۸۳.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۵۶۲.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۵۶۵.

[1] طوسى، محمد بن حسن، التبيان في تفسير القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ اول، ج۹، ص۴۳۸

[2] اشكورى، محمد بن على، تفسير شريف لاهيجى، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۳۰۷.

[3] طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۲۷۶.

[4] فخر رازى، محمد بن عمر، التفسير الكبير (مفاتيح الغيب)، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق، ج۲۹، ص۲۸۳.

[5] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۵۶۲.

[6] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۵۶۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
@@ خط ۵: / خط ۴: @@
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
- روی هر یک از واژگان قرآنی، عنایت ویژه است. از این روی واژهٔ «الشّعری» در قرآن کریم معنای خاصّی را دنبال می‌کند. خداوند در راستای مبدأشناسی می‌فرمایند: {{قرآن|وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَی}}.<ref>نجم / ۴۹.</ref> و این که اوست پروردگار ستارهٔ «شعرا».
+'''شعریٰ'''، یکی از ستارگان پر نور و درخشنده است که برخی [[مفسران]] معتقدند بعضی قبایل عرب آن را می پرستیدند. در سوره نجم خداوند خود را پروردگار ستاره شعری برمی‌شمرد. این اعلام از این جهت است که شعری ستاره‌ای شناخته شده و مهم بین عموم مردم بوده است و هم اینکه گروهی از عرب مانند قبیله «خزاعه» آن را تقدیس و پرستش می‌نمودند و اعتقاد داشتند مبدأ موجوداتی در روی زمین است. تأکید قرآن کریم روی این مسئله که خدا پروردگار شعری است، برای بیدار ساختن این گروه و همانند آن‌ها است که مخلوق را با خالق اشتباه کرده و مربوب را به جای رب قرار داده‌اند.
-تکیه ویژه بر واژهٔ «ستاره شعری» این است که، علاوه بر این که این ستاره درخشنده‌ترین ستارگان آسمان است که معمولاً به هنگام سحر در کنار صورت فلکی «جوزا» در آسمان ظاهر می‌شود و کاملاً جلب توجه می‌کند، گروهی از مشرکان عرب نیز آن را می‌پرستیدند، قرآن کریم می‌گوید: چرا شعری را می‌پرستید؟ آفریدگار و پروردگار آن را بپرستید.
+== متن آیه ==
+{{قرآن بزرگ|وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَی
-ضمناً باید توجه داشت که دو ستاره در آسمان است که به نام «شعری» نامیده می‌شود، که یکی در سمت «جنوب» ظاهر می شودو به همین دلیل آن را «شعرای یمانی» می‌نامند. (زیرا یمن در جنوب جزیره عربستان است) و دیگری «شعرای شامی» که در جهت شمال قرار دارد، ولی معروف‌ترین آن، همان «شعرای یمانی» است.
+| سوره = نجم
+| آیه = ۴۹
-دربارهٔ ویژگی‌های جالب این ستاره، بحث‌های دیگری است که در نکات زیر خواهد آمد.
+| ترجمه = و این که اوست پروردگار ستارهٔ «شعرا»
+}}
-نکته‌ها:
-== ۱. این همه آوازه‌ها از اوست! ==
-بحث‌های این آیات در حقیقت اشاره ای است به این معنی که هر گونه تدبیری در این عالم به ذات پاک خداوند بر می‌گردد، از مسئله حیات و مرگ گرفته، تا خلقت پیچیده انسان از یک نطفه بی‌مقدار و هم چنین حوادثی که در طول زندگی انسان‌ها رخ می‌دهد و او را به نحوی می‌گریاند یا می‌خنداند، همه از ناحیهٔ او است.
-در آسمان درخشنده‌ترین ستارگان به فرمان او و تحت ربوبیتش قرار دارند و در زمین غنا و بی‌نیازی انسان‌ها به ذات پاکش بازمی‌گردد و طبعاً «نشأه آخرت» نیز به فرمان او است، چرا که آن هم حیات جدیدی است و در ادامه حیات این جهانی می‌باشد.
-این بیان از یک سو خط توحید را مشخص می‌سازد، از سوی دیگر خط معاد را، چرا که خالق انسان از یک نطفهٔ بی‌مقدار در رحم، قادر بر تجدید حیات او نیز هست.
-به تعبیر دیگر این‌ها همه بیانگر «توحید افعالی» خدا، «توحید ربوبیت» است. آری این همه آوازه‌ها از او است.
+== ویژگی‌های ستاره شعری ==
+«ستاره شعری» درخشنده‌ترین ستارگان آسمان است که معمولاً به هنگام سحر در کنار صورت فلکی «جوزا» در آسمان ظاهر می‌شود و جلب توجه می‌کند که در دوران جاهلیت پرستش می‌شد.<ref>طوسى، محمد بن حسن، التبيان في تفسير القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ اول، ج۹، ص۴۳۸</ref> این اعلام که خدا خود را رب این ستاره می‌داند، از این جهت است که شعری ستاره‌ای شناخته شده و مهم بین عموم مردم بوده است و هم اینکه گروهی از عرب مانند قبیله «خزاعه» آن را تقدیس و پرستش می‌نمودند و اعتقاد داشتند مبدأ موجوداتی در روی زمین است.<ref>اشكورى، محمد بن على، تفسير شريف لاهيجى، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۳۰۷.</ref> خدا هشدار می‌دهد که آفریده خدا را به ناروا خدای خود مپندارید.<ref>طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۲۷۶.</ref>
-== ۲. شگفتی‌های ستارهٔ شعری ==
+باید توجه داشت که دو ستاره در آسمان است که به نام «شعری» نامیده می‌شود، یکی در سمت «جنوب» ظاهر می‌شود و به همین دلیل آن را «شعرای یمانی» می‌نامند. (زیرا یمن در جنوب جزیره عربستان است) و دیگری «شعرای شامی» که در جهت شمال قرار دارد، ولی معروف‌ترین آن، همان «شعرای یمانی» است که مورد پرستش عده‌ای بود.<ref>فخر رازى، محمد بن عمر، التفسير الكبير (مفاتيح الغيب)، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق، ج۲۹، ص۲۸۳.</ref> <ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۵۶۲.</ref>
-این ستاره همان گونه که گفتیم درخشنده‌ترین ستارگان آسمان است و به «شعرای یمانی» معروف است. چرا که در سمت جنوب قرار دارد، و از آن جا که یمن در جنوب جزیره بود، آن را به این نام می‌نامیدند.
-گروهی از عرب مانند قبیله «خزاعه» آن را تقدیس و پرستش می‌نمودند، و اعتقاد داشتند مبدأ موجوداتی در روی زمین است، تأکید قرآن کریم روی این مسئله که خدا پروردگار شعری است، برای بیدار ساختن این گروه و همانند آن‌ها است که مخلوق را با خالق اشتباه کردهو مربوب را به جای رب قرار داده‌اند.
+ستاره شعری به خاطر درخشندگی فوق‌العاده‌اش، پادشاه ستارگان نامیده می‌شد و دارای شگفتی‌هایی است؛ از جمله:
-این ستاره عجیب الخلقه که به خاطر درخشندگی فوق‌العاده اش، پادشاه ستارگان نامیده می‌شد و دارای شگفتی‌هایی است که ذیلاً به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود، با توجه به این که در آن روز این حقایق دربارهٔ ستارهٔ شعری ناشناخته بوده، تکیهٔ قرآن کریم روی این موضوع پر معنی است.
+# طبق تحقیقاتی که در رصدخانه‌های معروف دنیا به عمل آمده، حرارت عظیمی که در سطح شعری حکم فرما است تا ۱۲۰ هزار درجه سانتی گراد برآورده شده. در حالی که حرارت سطح کره خورشید را فقط ۶۵۰۰ درجه می‌دانند و این تفاوت عظیم گرمای ستاره شعری را نسبت به خورشید نشان می‌دهد.
+# جِرم مخصوص این ستاره در حدود ۵۰ هزار مرتبه از آب سنگین‌تر است؛ یعنی وزن یک لیتر آب در آن جا معادل ۵۰ تن در کره زمین خواهد بود! حال آن که در میان سیارات منظومه شمسی، «عطارد» جرم مخصوصش ۶ برابر آب بیشتر نیست.
+# ستاره شعری که در قرن ما در فصل زمستان ظاهر می‌شود، لکن در عصر منجمین قدیم مصر ظهور این کوکب با آغاز تابستان مقارن بوده، کره بسیار عظیمی است که حجم آن ۲۰ برابر کره آفتاب است و فاصله آن از ما، نسبت به فاصله خورشید از زمین فوق‌العاده زیاد است، به طوری که این فاصله را یک میلیون برابر فاصله آفتاب برآورده کرده‌اند؟ سرعت سیر نور در ثانیه ۳۰۰ هزار کیلومتر است و نور آفتاب ظرف ۸ دقیقه و ۱۳ ثانیه به ما می‌رسد، در حالی که فاصله آن از ماه ۱۵ میلیون کیلومتر است، امّا نخستین شعاع کره شعری پس از حدود ۱۰ سال به ما می‌رسد!
+# شعرای یمانی ستاره‌ای همراه دارد که از ستارگان مرموز آسمان است، اولین بار دانشمندی به نام «بسل» به وجود آن پی‌برد و این در سال ۱۸۴۴ میلادی بود، امّا در سال ۱۸۶۲ با تلسکوپ مشاهده شده، دوره گردش ستاره همراه به دور ستارهٔ اصلی ۵۰ سال است!<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۵۶۵.</ref>
-الف) طبق تحقیقاتی که در رصدخانه‌های معروف دنیا به عمل آمده، حرارت عظیمی که در سطح شعری حکم فرما است تا ۱۲۰ هزار درجه سانتیگراد! برآورده شده.
+== مطالعه بیشتر ==
-در حالی که حرارت سطح کره خورشید ما را فقط ۶۵۰۰ درجه می‌دانند و این تفاوت عظیم گرمای ستاره شعری را نسبت به خورشید نشان می‌دهد.
+* پژوهشی درباره شعرای یمانی از آیینه ی قرآن و علوم تجربی، مهدی دانشیار
-ب) جرم مخصوص این ستاره در حدود ۵۰ هزار مرتبه از آب سنگین تر است؛ یعنی وزن یک لیتر آب در آن جا معادل ۵۰ تن در کره زمین خواهد بود! حال آن که در میان سیارات منظومه شمسی ما «عطارد» که از همه متکاثفتر است، جرم مخصوصش ۶ برابر آب بیشتر نیست.
-با این توصیف باید دید که این ستاره شگفت‌انگیز از چه عنصری تشکیل یافته که این همه فشرده است؟
-ج) ستاره شعری که در قرن ما در فصل زمستان ظاهر می‌شود، لکن در عصر منجمین قدیم مصر ظهور این کوکب با آغاز تابستان مقارن بوده، کره بسیار عظیمی است که حجم آن ۲۰ برابر کرهٔ آفتاب است و فاصله آن از ما، نسبت به فاصله خورشید از زمین فوق‌العاده زیاد است، به طوری که این فاصله را یک میلیون برابر فاصله آفتاب برآورده کرده‌اند؟ می‌دانیم سرعت سیر نور در ثانیه ۳۰۰ هزار کیلومتر است و نور آفتاب ظرف ۸ دقیقه و ۱۳ ثانیه به ما می‌رسد، در حالی که فاصله آن از ماه ۱۵ میلیون کیلومتر است، امّا اگر تعجب نکنید، نخستین شعاع کرهٔ شعری پس از حدود ۱۰ سال به ما می‌رسد! حال محاسبه کنید که فاصله اش چه اندازه است؟
-د) شعرای یمانی ستاره ای همراه دارد که از ستارگان مرموز آسمان است، اولین بار دانشمندی به نام «بسل» به وجود آن پی برد و این در سال ۱۸۴۴ میلادی بود، امّا در سال ۱۸۶۲ با تلسکوپ مشاهده شده، دوره گردش ستاره همراه به دور ستارهٔ اصلی ۵۰ سال است!
-این‌ها همه نشان می‌دهد که تعبیرات قرآن کریم تا چه اندازه پر معنی است و در کوچکترین تعبیراتش حقایقی نهفته شده که اگر در روز نزولش کاملاً مشخص نبوده، با گذشت زمان روشن شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۵۶۵.</ref>
-{{پایان پاسخ}}
-{{مطالعه بیشتر}}
-== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
-۱ـ تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، ج۲۲، ص۵۶۵.
-۲ـ تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۹، ص۸۰.
 {{پایان مطالعه بیشتر}}
@@ خط ۶۲: / خط ۳۹: @@
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =شد
-  | تیترها =
+  | تیترها =شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی =شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
@@ خط ۷۲: / خط ۴۹: @@
   | بازبینی =
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ج
 }}
 {{پایان متن}}
+{{#seo:
+|title=ستاره شعری - آیه ۴۹ سوره نجم - ویکی پاسخ
+|title_mode=Replaced Title
+|keywords=ستاره شعری
+|description=در آیه ۴۹ سوره نجم، خداوند به «ستاره‌ی شعرا» سوگند یاد می‌کند و آن را تحت پروردگاری خویش معرفی می‌کند؛ این آیه واکنشی به پرستش شعرا توسط مشرکان است.
+}}