نبأ عظیم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

    جز (added Category:مهدویت using HotCat)
    جز (آدرس دادن برای دعای ندبه)
     
    (۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    {{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi}}
    {{شروع متن}}
    {{شروع متن}}
    {{سوال}}
    {{سوال}}مراد از {{قرآن|النَّبَإِ الْعَظِیم}}در آیه دوم سوره نبأ چیست؟ آیا عبارت «یا بن النباء العظیم» در دعای ندبه ارتباطی با این آیه دارد؟
     
    در سوره نبا آمده {{قرآن|.. عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیم}} (نبأ/ ۲)‏ در دعای ندبه خطاب به امام زمان(عج) آمده … «یا بن النباء العظیم» آیا این دو از نظر مفهومی و معنایی با هم ارتباطی دارند یا فقط تشابه ظاهری دارند؟
     
    {{پایان سوال}}
    {{پایان سوال}}
    {{پاسخ}}
    {{پاسخ}}
    {{درگاه|مهدویت}}
    {{درگاه|مهدویت|اندازه=کوچک}}
    وقتی پیامبر اسلام(ص) دعوت خود را آشکار کرد، کفار در نبوت آن حضرت و قرآن و تعالیم اسلام از جمله جانشین پیامبر(ص) اختلاف کرده و از پیامبر(ص) و مؤمنان از روی استهزاء می‌پرسیدند! خداوند از پرسش آنها خبر داده و می‌فرماید:
    {{مفردات قرآن}}
    قرآن در بیش از هفتاد آیه از «نبأ به معنای خبر» استفاده کرده است. خبر غیبی، خبر از آخرت، خبر از رخدادهای اجتماعی و ... . قرآن در دو آیه «نبأ» را با پسوند «عظیم» آورده است.
    * قرآن بعد از بیان جایگاه اهل تقوی و اهل طغیان در آخرت در آیات ۴۹ تا ۶۶ سوره ص، به رسول خدا دستور می‌دهد که به مردم بگوید: {{قرآن|قُلْ هُوَ نَبَأٌ عَظيمٌ|۶۷|أَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ|۶۸|ترجمه=بگو: اين خبرى بزرگ است. [كه‏] شما از آن روى برمى‌‏تابيد.|سوره=ص|آیه=۶۸-۶۷}}
    * در سوره نبأ نیز آمده است: {{قرآن|عَمَّ يَتَساءَلُونَ|۱|عَنِ النَّبَإِ الْعَظيمِ|۲|ترجمه=درباره چه چيز از يكديگر مى‏‌پرسند؟ از خبر بزرگ و پراهميّت (رستاخيز)!|سوره=نبأ|آیه=۲-۱}}
    در ادامه این آیه می‌گوید که چنين نيست كه آنها فكر مى‌‏كنند و بزودى مى‌‏فهمند. باز هم چنين نيست كه آنها مى‏‌پندارند و بزودى مى‏‌فهمند (كه قيامت حق است)!<ref>سوره نبأ، آیه۵-۴.</ref> سپس شگفتی‌های جهان هستی را بیان می‌کند.<ref>سوره نبأ، آیه۱۶-۶.</ref> بعد از آن می‌گوید روز جدايى، ميعاد همگان است! روزى كه در «صور» دميده مى‏‌شود و شما فوج فوج (به محشر) مى‌‏آييد!<ref>سوره نبأ، آیه۱۸-۱۷.</ref> و تا آخر سوره از رخدادهای برپایی قیامت، بهشتیان و جهنمیان سخن می‌گوید.<ref>سوره نبأ، آیه۴۰-۱۹.</ref>


    از چه چیز می‌پرسند؟ از خبر بزرگ، که در او اختلاف دارند.<ref>نبأ/ ۱–۳.</ref>
    با توجه به اینکه قبل و بعد هر دو آیه درباره قیامت است، '''نَبَإِ الْعَظِيمِ''' در این دو آیه ۲  به معنای «خبر بزرگ» و مراد از آن [[قیامت]] است. مفسران نیز همین تفسیر را دارند.
    <ref>کاشانی، فتح الله، منهج الصادقین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۴۴ش، ج۱۰، ص۱۲۵.</ref>
    <ref>قرشی، علی اکبر،  تفسيراحسن‌الحديث، ج۱۲، ص۳۳.</ref>
    خبر عظیم، خبر قیامت است که قرآن در سوره‌هاى مکى و مخصوصا در سوره‌هایى که در اوائل بعثت نازل شده، اهتمام زیادی در اثبات آن دارد. تأیید این معنا، سیاق آیات سوره نبا است که به مسئله قیامت و استدلال بر واقعیت و حقانیت آن پرداخته شده است.
    <ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ج۲۰، ص۲۵۷.</ref>
    <ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۶، ص۶.</ref>


    برای «نبأ عظیم» یعنی خبر بزرگ، چهار مصداق ذکر شده که البته به هم مربوط هستند:
    برخی روایات، [[امیرالمؤمنین|امیرمومنان علی(ع)]] را یکی از مصداق‌های «نبأ عظیم» دانسته‌اند که مردم پس از رحلت رسول خدا(ص) در آن اختلاف کردند.
    <ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم، قم، کتابخانه آيه الله مرعشي نجفي‏، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ص۷۷، حدیث۳.</ref>
    <ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۰۷، حدیث۳.</ref> امام صادق(ع) در روایتی ولایت مصداق {{ قرآن|‏عم يتساءلون‏ عن النبإ العظيم}}‏  دانسته است.<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دارالکتب الإسلامية، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق. ج۱، ص ۴۱۸، حدیث۳۴.</ref>


    ۱. قرآن کریم: یعنی مردم قرآن را مسخره کرده و می‌گفتند: این قصه‌ها افسانه‌های پیشینیان است یا شعر است و…<ref>انعام/ ۲۵ و طبرسی، فضل، مجمع البیان، گروه مترجمان، تهران، انتشارات فراهانی، چاپ اول، ۱۳۵۰ ش، ذیل آیه.</ref>
    جمع ميان محتواى اين روايات و آنچه در مورد تفسير آيه به مساله معاد، از دو راه ممكن است:
    # نبا عظيم مفهوم وسيع و گسترده‏اى دارد كه همه اينها را شامل مى‏شود، هر چند به هنگام نزول اين آيات، تكيه قرآن بيش از همه مساله معاد بود، ولى اين مانع نمى‏شود كه آيه مصداق‌هاى ديگرى نيز داشته باشد.
    # قرآن داراى بطون مختلفى است، يعنى يك آيه ممكن است معانى متعددى داشته باشد كه از ميان آنها يك معنى ظاهر است و معانى ديگر بطون قرآن است كه به كمك قرائن مختلفى از آن استفاده مى‏شود، و يا به تعبير ديگر نوعى دلالت التزامى است كه براى همه كس جز خاصان روشن نيست. <ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۶، ص۶.</ref>


    ۲. قیامت: در امکان قیامت هم گفتگوها بود که مگر می‌شود انسان بعد از مرگش دوباره زنده شود و این چه خبری است که پیامبر(ص) ادعا می‌کند؟<ref>مؤمنون/ ۸۲ و کاشانی، فتح الله، منهج الصادقین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۴۴ ش، ج۱۰، ص۱۲۵.</ref>
    با توجه به رواياتی که «نَبَأٌ عَظِيمٌ» را علىّ بن ابى‌‏طالب دانسته است، عبارت {{عربی|یَا بْنَ النَّبَإِ الْعَظِيم|ترجمه=ای پسر خبر بزرگ}} در [[دعای ندبه]]،
     
    <ref>ابن مشهدى، محمد بن جعفر، المزار الكبير، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، ص۵۷۸.</ref>
    ۳. رسول خدا(ص): می‌گفتند: این شخص از طرف خدا نیامده بلکه شاعر، ساحر و … است!<ref>طور/۳۰ و ذاریات/ ۵۲ و موسوی سبزواری، عبدالاعلی، مواهب علیه، نجف، الادب، ۱۴۰۴ ق، ج۴، ص۳۸۰.</ref>
    <ref>ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال، تهران، دار الكتب الإسلاميه‏، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۹۷.</ref>
     
    به آیه ۲ سوره نبأ اشاره دارد و [[امام مهدی(ع)]] را فرزند امام علی(ع) معرفی می‌کند.
    ۴. امیرالمؤمنین(ع): بیشتر مفسران می‌گویند: مراد از «نبأ عظیم» حضرت علی(ع) است برای همین، همواره از پیامبر(ص) می‌پرسیدند: وصی تو چه کسی است؟
     
    امام باقر(ع) می‌فرماید: نبأ عظیم، امیرالمؤمنین(ع) است، و آن حضرت می‌فرمود: برای خدا آیه و خبری بزرگتر از من نیست.
     
    امیرالمومنین(ع) هم می‌فرمود: من آن خبر بزرگم که در من اختلاف کردید، در ولایت من جنگیدید، و از ولایت من بازآمدید، پس از آن که قبول کردید، و به ستم هلاک شدید، بعد از آن که با شمشیر من از کفر رها شده بودید.
     
    و روز غدیر را خود دانستید و روز قیامت می‌بینید آنچه امروز کردید.<ref>کلینی، محمد، کافی، ج۱، ص۲۰۷، روایت ۳؛ و بروجردی، ابراهیم، جامع، تهران، انتشارات صدر، چاپ سوم، ج۴، ص۳۸۰؛ و جرجانی، حسین، گازر، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۷ ش، ج۱۰، ص۲۶۶؛ و حسین بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق، ج۵، ص۴۱۹.</ref>
     
    با توجه به روایات فراوانی که فقط به چند نمونه اشاره شد، می‌توانیم بگوئیم: «نبأ عظیم» هر چند چهار مصداق دارد ولی همه این‌ها به مصداق مهم یعنی امیرالمؤمنین(ع) برمی گردند.
     
    اما قرآن: طبق فرمایش رسول گرامی در حجه الوداع، که: من دو چیز گرانبها در نزد شما به امانت می‌گذارم مادامی که به هر دو عمل کنید گمراه نمی‌شوید: یکی قرآن و دیگری عترت و اهل بیتم.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ ق، ج۲، ص۲۸۵، روایت ۲، باب ۳۴.</ref>
     
    پس قرآن کریم و عترت پیامبر(ص) با هم اند و هر کدام عدل دیگری به حساب می‌آیند.
     
    اما قیامت: این امیرالمؤمنین(ع) است که قسیم النار و الجنه می‌باشد، و بدون آن حضرت قیامتی بر پا نمی‌شود، از سوی دیگر رسیدن به سعادت اخروی در گرو کامل شدن دین است که خداوند پس از منصوب کردن حضرت علی(ع) به امامت در روز غدیر فرمود: «الیوم اکملت لکم دینکم» امروز دین شما (با امامت علی(ع)) کامل کردم، با ولایت او نعمت‌های الهی بر امت تمام گشت، «و اتممت علیکم نعمتی» و نعمتم را بر شما تمام کردم، و با ولایت آن حضرت، احکام اسلامی و پیامبر(ص) دوام می‌یابد، «و رضیت لکم الاسلام دینا» اسلام را دین شما گردانیدم، و با عملی شدن احکام اسلام توسط آن حضرت، کفار مأیوس می‌شوند، و امروز کفار (با امامت حضرت علی(ع)) از ضربه زدن به دین شما مأیوس شدند و از آنها نترسید و از من بترسید.<ref>مائده/ ۳، بلاغی، عبدالحجّت؛ حجه التفاسیر و بلاغ الاکسیر، قم، انتشارات حکمت، چاپ اول، ۱۳۴۵ ش، ج۲، ص۱۲۹.</ref>
     
    اگر هم کسی بگوید: مراد از «نباء عظیم» خود پیامبر(ص) است، باز برمی گردد به حضرت علی(ع) چرا که قرآن کریم در آیه مباهله، حضرت علی(ع) را نفس پیامبر(ص) خوانده است:
     
    هر گاه بعد از علم و دانشی که به تو رسیده، کسانی با تو به ستیز برخیزند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را و شما هم زنان خویش را، ما نفس خود را و شما هم نفس خود را دعوت کنید، آنگاه با هم مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.<ref>آل عمران/ ۶۱، و طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ ق، ج۳، ص۲۴۳.</ref>
     
    با روشن شدن این مطلب، خطاب ما به حضرت بقیةالله الاعظم ـ ارواحنا لمقدمه الفداء ـ در دعای ندبه، کاملاً با این آیه ارتباط دارد؛ زیرا امام زمان(ع) فرزند رسول خدا(ص) و فرزند امیرالمؤمنین(ع) است و «یا بن النباء العظیم» یعنی ای فرزند امیرالمؤمنین و ای فرزند رسول گرامی اسلام. به امید روزی که با ظهور حضرتش دنیا پر از مهر و صفا و صمیمیت گردد.


    {{پایان پاسخ}}
    {{پایان پاسخ}}
    {{مطالعه بیشتر}}
    == مطالعه بیشتر ==
    ۱. عروسی حویزی، عبد علی؛ تفسیر نور الثقلین، ج۵، مطبعه علمیه، دوم، بی تا.
    ۲. مدرسی، محمد تقی، من هدی القرآن، ج۱۷، بی جا، دارالهُدی، اول، ۱۴۰۶ ق.
    {{پایان مطالعه بیشتر}}


    == منابع ==
    == منابع ==
    خط ۶۱: خط ۴۱:
    }}
    }}
    {{تکمیل مقاله
    {{تکمیل مقاله
      | شناسه =
      | شناسه =-
      | تیترها =
      | تیترها =-
      | ویرایش =
      | ویرایش =شد
      | لینک‌دهی =
      | لینک‌دهی =شد
      | ناوبری =
      | ناوبری =
      | نمایه =
      | نمایه =
      | تغییر مسیر =
      | تغییر مسیر =شد
      | ارجاعات =
      | ارجاعات =
      | بازبینی =
      | بازبینی =شد
      | تکمیل =
      | تکمیل = شد
      | اولویت =
      | اولویت =ج
      | کیفیت =
      | کیفیت =ب
    }}
    }}
    {{پایان متن}}
    {{پایان متن}}


    [[رده:مهدویت]]
    [[رده:مهدویت]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۳

    سؤال
    مراد از ﴿النَّبَإِ الْعَظِیمدر آیه دوم سوره نبأ چیست؟ آیا عبارت «یا بن النباء العظیم» در دعای ندبه ارتباطی با این آیه دارد؟
    درگاه‌ها
    درگاه مهدویت.png


    قرآن در بیش از هفتاد آیه از «نبأ به معنای خبر» استفاده کرده است. خبر غیبی، خبر از آخرت، خبر از رخدادهای اجتماعی و ... . قرآن در دو آیه «نبأ» را با پسوند «عظیم» آورده است.

    • قرآن بعد از بیان جایگاه اهل تقوی و اهل طغیان در آخرت در آیات ۴۹ تا ۶۶ سوره ص، به رسول خدا دستور می‌دهد که به مردم بگوید: ﴿قُلْ هُوَ نَبَأٌ عَظيمٌ۝۶۷أَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ۝۶۸؛ بگو: اين خبرى بزرگ است. [كه‏] شما از آن روى برمى‌‏تابيد.(ص:۶۸-۶۷)
    • در سوره نبأ نیز آمده است: ﴿عَمَّ يَتَساءَلُونَ۝۱عَنِ النَّبَإِ الْعَظيمِ۝۲؛ درباره چه چيز از يكديگر مى‏‌پرسند؟ از خبر بزرگ و پراهميّت (رستاخيز)!(نبأ:۲-۱)

    در ادامه این آیه می‌گوید که چنين نيست كه آنها فكر مى‌‏كنند و بزودى مى‌‏فهمند. باز هم چنين نيست كه آنها مى‏‌پندارند و بزودى مى‏‌فهمند (كه قيامت حق است)![۱] سپس شگفتی‌های جهان هستی را بیان می‌کند.[۲] بعد از آن می‌گوید روز جدايى، ميعاد همگان است! روزى كه در «صور» دميده مى‏‌شود و شما فوج فوج (به محشر) مى‌‏آييد![۳] و تا آخر سوره از رخدادهای برپایی قیامت، بهشتیان و جهنمیان سخن می‌گوید.[۴]

    با توجه به اینکه قبل و بعد هر دو آیه درباره قیامت است، نَبَإِ الْعَظِيمِ در این دو آیه ۲ به معنای «خبر بزرگ» و مراد از آن قیامت است. مفسران نیز همین تفسیر را دارند. [۵] [۶] خبر عظیم، خبر قیامت است که قرآن در سوره‌هاى مکى و مخصوصا در سوره‌هایى که در اوائل بعثت نازل شده، اهتمام زیادی در اثبات آن دارد. تأیید این معنا، سیاق آیات سوره نبا است که به مسئله قیامت و استدلال بر واقعیت و حقانیت آن پرداخته شده است. [۷] [۸]

    برخی روایات، امیرمومنان علی(ع) را یکی از مصداق‌های «نبأ عظیم» دانسته‌اند که مردم پس از رحلت رسول خدا(ص) در آن اختلاف کردند. [۹] [۱۰] امام صادق(ع) در روایتی ولایت مصداق ﴿‏عم يتساءلون‏ عن النبإ العظيم‏ دانسته است.[۱۱]

    جمع ميان محتواى اين روايات و آنچه در مورد تفسير آيه به مساله معاد، از دو راه ممكن است:

    1. نبا عظيم مفهوم وسيع و گسترده‏اى دارد كه همه اينها را شامل مى‏شود، هر چند به هنگام نزول اين آيات، تكيه قرآن بيش از همه مساله معاد بود، ولى اين مانع نمى‏شود كه آيه مصداق‌هاى ديگرى نيز داشته باشد.
    2. قرآن داراى بطون مختلفى است، يعنى يك آيه ممكن است معانى متعددى داشته باشد كه از ميان آنها يك معنى ظاهر است و معانى ديگر بطون قرآن است كه به كمك قرائن مختلفى از آن استفاده مى‏شود، و يا به تعبير ديگر نوعى دلالت التزامى است كه براى همه كس جز خاصان روشن نيست. [۱۲]

    با توجه به رواياتی که «نَبَأٌ عَظِيمٌ» را علىّ بن ابى‌‏طالب دانسته است، عبارت «یَا بْنَ النَّبَإِ الْعَظِيم؛ ای پسر خبر بزرگ» در دعای ندبه، [۱۳] [۱۴] به آیه ۲ سوره نبأ اشاره دارد و امام مهدی(ع) را فرزند امام علی(ع) معرفی می‌کند.


    منابع

    1. سوره نبأ، آیه۵-۴.
    2. سوره نبأ، آیه۱۶-۶.
    3. سوره نبأ، آیه۱۸-۱۷.
    4. سوره نبأ، آیه۴۰-۱۹.
    5. کاشانی، فتح الله، منهج الصادقین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۴۴ش، ج۱۰، ص۱۲۵.
    6. قرشی، علی اکبر، تفسيراحسن‌الحديث، ج۱۲، ص۳۳.
    7. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ج۲۰، ص۲۵۷.
    8. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۶، ص۶.
    9. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم، قم، کتابخانه آيه الله مرعشي نجفي‏، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ص۷۷، حدیث۳.
    10. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۰۷، حدیث۳.
    11. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دارالکتب الإسلامية، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق. ج۱، ص ۴۱۸، حدیث۳۴.
    12. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۶، ص۶.
    13. ابن مشهدى، محمد بن جعفر، المزار الكبير، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، ص۵۷۸.
    14. ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال، تهران، دار الكتب الإسلاميه‏، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۹۷.