فهرست آثار رجالی شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
رجال نَجاشی، رجال کَشی، رجال طوسی و فهرست طوسی از مهمترین منابع رجالی شیعه است که به [[کتب اربعه رجالی]] شیعه مشهور است. برخی، رجال ابن داوود، رجال ابن غضائری، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال و رجال بَرقی را به کتب اربعه رجالی اضافه کرده‌اند که [[اصول ثمانیه رجال]] نام دارد. از دیگر آثار رجالی می‌توان به کتاب‌های رجال | رجال نَجاشی، رجال کَشی، رجال طوسی و فهرست طوسی از مهمترین منابع رجالی شیعه است که به [[کتب اربعه رجالی]] شیعه مشهور است. برخی، رجال ابن داوود، رجال ابن غضائری، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال و رجال بَرقی را به کتب اربعه رجالی اضافه کرده‌اند که [[اصول ثمانیه رجال]] نام دارد. از دیگر آثار رجالی می‌توان به کتاب‌های رجال سید بحرالعلوم، مجمع الرجال، خاتمه مستدرک الوسائل، معجم رجال الحدیث، معجم رجال الحدیث، اشاره کرد. | ||
== | == معناشناسی علم رجال و اهمیت آن == | ||
[[ | {{اصلی|علم رجال}} | ||
محققان، علم رجال را علمی دانسته‌اند که در آن درباره حالات و اوصاف راویان حدیث، از جهت قبول یا رد قول آنان در نقل روایات [[معصومان(ع)]] بحث می‌شود. در این علم به تحقیق درباره وجود یا عدم وجود صفاتی در راوی چون [[عدالت]]، فسق، [[وثاقت]] و … پرداخته می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=علم حدیث و نقش آن در شناخت و تهذیب حدیث|سال=1378|نام=زین‌العابدین|نام خانوادگی=قربانی|ناشر=قم، انصاریان|صفحه=86}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الذریعه الی تصانیف الشیعه|سال=1403|نام=محمد محسن بن علی|نام خانوادگی=آقابزرگ تهرانی|ناشر=بیروت، دار الاضواء|جلد=10|صفحه=80}}</ref> | |||
در بین راویان احادیث، افراد مختلف با عقاید گوناگون و خصوصیات اخلاقی متفاوت وجود دارد که با انگیزه‌های مختلف به نقل روایت پرداخته‌اند. این عقاید و انگیزه‌ها می‌توانست موجب تحریف لفظی و معنوی روایات شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کلیات فی علم الرجال|سال=1369|نام=جعفر|نام خانوادگی=سبحانی|ناشر=قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم|صفحه=25}}</ref> به همین دلیل، عالمان شیعه و اهل‌سنت بر ضبط صفات راویان و تألیف کتاب‌های رجالی تأکید داشتند. این تأکید را نشان‌دهنده اهمیت علم رجال در فهم علوم دینی برشمرده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کلیات فی علم الرجال|سال=1369|نام=جعفر|نام خانوادگی=سبحانی|ناشر=قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم|صفحه=28}}</ref> | |||
== کتب رجال == | |||
مهمترین کتاب‌های رجالی شیعه به ترتیب تاریخی عبارت است از: | |||
'''رجال طوسی'''، [[شیخ طوسی]]، (درگذشت ۴۶۰ق). قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۲۷ق. | === قرن سوم تا قرن هفتم === | ||
[[پرونده:رجال طوسی.jpg|بندانگشتی| کتاب «رجال طوسی» از کتب اربعه رجالی اثر شیخ طوسی|299x299پیکسل]] | |||
'''الفهرست طوسی'''، شیخ طوسی، (درگذشت ۴۶۰ق)، نجف، مکتبة المرتضویة، بی‌تا. | # '''رجال برقی'''، احمد بن محمد بن خالد برقی (درگذشت ۲۷۴ق)، تصحیح سید کاظم موسوی میاموی و زیر نظر سیدجلال‌الدین محدث ارموی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ش. | ||
# '''رساله ابو غالب الزراری الی ابن ابنه'''، ابوغالب زراری، (درگذشت ۳۶۸ق)، تحقیق محمدرضا حسینی، قم، مرکز البحوث و التحقیقات الاسلامیه، ۱۴۱۱ق. | |||
'''رجال نجاشی،''' [[احمد بن علی نجاشی]]، (درگذشت ۴۵۰ق)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۵. | # '''رجال ابن غضائری،''' ابن غضائری، (درگذشت ۴۵۰ق)، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۰. | ||
# '''رجال طوسی'''، [[شیخ طوسی]]، (درگذشت ۴۶۰ق). قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۲۷ق. | |||
'''رجال کشی'''، محمد بن عمر کشی، (درگذشت ۳۵۰ق)، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸. | # '''الفهرست طوسی'''، شیخ طوسی، (درگذشت ۴۶۰ق)، نجف، مکتبة المرتضویة، بی‌تا. | ||
# '''رجال نجاشی،''' [[احمد بن علی نجاشی]]، (درگذشت ۴۵۰ق)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۵. نام کامل این کتاب «فهرست اسماء مصنّفی الشیعه» است. | |||
'''فهرست اسماء مشایخ الشیعة و مصنفیهم'''، منتجب الدین رازی، (درگذشت ۵۸۵ق)، تحقیق [[جلال الدین محدث ارموی]]، قم، کتابخانه عمومی آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۳۶۶. | # '''رجال کشی'''، محمد بن عمر کشی، (درگذشت ۳۵۰ق)، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸. رجال کشی نخستین کتاب درباره رجال شیعه است و به نام «معرفه الرجال یا معرفه الناقلین عن الائمه الصادقین» معروف است. | ||
# '''فهرست اسماء مشایخ الشیعة و مصنفیهم'''، منتجب الدین رازی، (درگذشت ۵۸۵ق)، تحقیق [[جلال الدین محدث ارموی]]، قم، کتابخانه عمومی آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۳۶۶. | |||
'''معالم العلماء'''، [[ابن شهر آشوب]]، (درگذشت ۵۸۸ق)، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۱۲. | # '''معالم العلماء'''، [[ابن شهر آشوب]]، (درگذشت ۵۸۸ق)، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۱۲. | ||
# '''رجال ابن داوود'''، [[ابن داوود حلی]]، (درگذشت ۷۰۷ق) نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۹۲ق. | |||
'''رجال ابن داوود'''، [[ابن داوود حلی]]، (درگذشت ۷۰۷ق) نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۹۲ق. | # '''خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال'''، [[علامه حلّی]] (درگذشت م۷۲۶)، مؤسسة نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق. | ||
'''خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال'''، [[علامه حلّی]] (درگذشت م۷۲۶)، مؤسسة نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق. | |||
== قرن دهم تا دوازدهم == | === قرن دهم تا دوازدهم === | ||
[[پرونده:جامع الرواة.jpg|بندانگشتی| کتاب «جامع الرواة» اثر {{سخ}}محمد بن علی اردبیلی|291x291پیکسل]] | [[پرونده:جامع الرواة.jpg|بندانگشتی| کتاب «جامع الرواة» اثر {{سخ}}محمد بن علی اردبیلی|291x291پیکسل]] | ||
'''الوجیزة فی الرجال،''' [[محمدباقر مجلسی]] (درگذشت ۱۱۱۰ق)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۲۰ق. | # '''الوجیزة فی الرجال،''' [[محمدباقر مجلسی]] (درگذشت ۱۱۱۰ق)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۲۰ق. | ||
# '''زبدة الاقوال فی خلاصة الرجال'''، سید حسین بن کمال الدین ابرز حسینی حلی (قرن دهم و یازدهم قمری)، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۶. | |||
'''زبدة الاقوال فی خلاصة الرجال'''، سید حسین بن کمال الدین ابرز حسینی حلی (قرن دهم و یازدهم قمری)، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۶. | # '''نقد الرجال'''، مصطفی تَفْرِشی (قرن دهم و یازدهم قمری)، قم، مؤسسه آل‌بیت، ۱۴۱۸ق. | ||
# '''حاوی الاقوال فی معرفة الرجال'''، عبدالنبی جزائری، (درگذشت ۱۰۲۱ق)، مؤسسة الهدایة لاحیاء التراث، ۱۴۱۸ق | |||
'''نقد الرجال'''، مصطفی تَفْرِشی (قرن دهم و یازدهم قمری)، قم، مؤسسه آل‌بیت، ۱۴۱۸ق. | # '''جامع الرواة'''، محمد بن علی اردبیلی، (قرن یازدهم)، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق. | ||
# '''مجمع الرجال'''، [[عِنایة الله قهپائی]] (قرن یازدهم)، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۴. | |||
'''حاوی الاقوال فی معرفة الرجال'''، عبدالنبی جزائری، (درگذشت ۱۰۲۱ق)، مؤسسة الهدایة لاحیاء التراث، ۱۴۱۸ق | # '''رجال السید بحرالعلوم''' (فوائد الرجالیه)، [[سید محمدمهدی بحرالعلوم طباطبایی]] (۱۱۵۵–۱۲۱۲)، تحقیق محمدصادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، تهران، مکتبة الصادق(ع)، ۱۳۶۳. | ||
'''جامع الرواة'''، محمد بن علی اردبیلی، (قرن یازدهم)، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق. | |||
'''مجمع الرجال'''، [[عِنایة الله قهپائی]] (قرن یازدهم)، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۴. | |||
'''رجال السید بحرالعلوم''' (فوائد الرجالیه)، [[سید محمدمهدی بحرالعلوم طباطبایی]] (۱۱۵۵–۱۲۱۲)، تحقیق محمدصادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، تهران، مکتبة الصادق(ع)، ۱۳۶۳. | |||
== قرن چهاردهم تا اکنون == | === قرن چهاردهم تا اکنون === | ||
[[پرونده:کلیات فی علوم الرجال.jpg|بندانگشتی| کتاب «کلیات فی علم الرجال» اثر آیت‌الله جعفر سبحانی|295x295پیکسل]] | [[پرونده:کلیات فی علوم الرجال.jpg|بندانگشتی| کتاب «کلیات فی علم الرجال» اثر آیت‌الله جعفر سبحانی|295x295پیکسل]] | ||
'''خاتمه مستدرک الوسائل'''، [[میرزا حسین نوری]]، (چهاردهم) مؤسسة النشر الإسلامی، | # '''خاتمه مستدرک الوسائل'''، [[میرزا حسین نوری]]، (چهاردهم) مؤسسة النشر الإسلامی، | ||
# '''مستدرکات رجال الحدیث'''، علی نمازی شاهرودی (قرن چهاردهم)، تهران، ۱۴۰۴ق. | |||
'''مستدرکات رجال الحدیث'''، علی نمازی شاهرودی (قرن چهاردهم)، تهران، ۱۴۰۴ق. | # '''منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال المعروف بالرجال الکبیر'''، محمد بن علی استرآبادی، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۲۲ق. | ||
# '''تنقیح المقال فی علم الرجال'''، [[عبدالله مامقانی]] (قرن چهاردهم)، نجف، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بی‌تا. | |||
'''منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال المعروف بالرجال الکبیر'''، محمد بن علی استرآبادی، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۲۲ق. | # '''قاموس الرجال'''، محمد تقی شیخ شوشتری، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۸.'' | ||
# '''الکلیات فی علم الرجال'''، [[جعفر سبحانی]]، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا. | |||
'''تنقیح المقال فی علم الرجال'''، [[عبدالله مامقانی]] (قرن چهاردهم)، نجف، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بی‌تا. | # '''معجم رجال الحدیث'''، [[آیت الله خویی]]. بی‌نا، بی‌جا، ۱۳۷۲. | ||
# '''معجم الثقات'''، ابوطالب تجلیل تبریزی، (معاصر) انتشارات جامه مدرسین حوزه علمیه قم. | |||
'''الکلیات فی علم الرجال'''، [[جعفر سبحانی]]، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا. | |||
'''معجم رجال الحدیث'''، [[آیت الله خویی]]. بی‌نا، بی‌جا، ۱۳۷۲. | |||
'''معجم الثقات'''، ابوطالب تجلیل تبریزی، (معاصر) انتشارات جامه مدرسین حوزه علمیه قم. | |||
== آثار پیرامونی == | == آثار پیرامونی == | ||
'''آشنایی با کتب رجالی شیعه'''، محمدکاظم رحمان ستایش، تهران، سمت، ۱۳۸۵. | # '''آشنایی با کتب رجالی شیعه'''، محمدکاظم رحمان ستایش، تهران، سمت، ۱۳۸۵. | ||
# '''بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه'''، محمدکاظم رحمان ستایش، محمدرضا جدیدی نژاد، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۳. | |||
'''بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه'''، محمدکاظم رحمان ستایش، محمدرضا جدیدی نژاد، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۳. | # '''مأخذشناسی رجال شیعه'''، رسول طلائیان، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۱. | ||
# '''پراکندگی جغرافیایی رجال شیعه در ایران'''، علی اکبر امامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ، ۱۳۹۹. | |||
# '''نرم‌افزار کتابخانه رجال شیعه،''' مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. | |||
{{پایان پاسخ}} | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[علم رجال]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۸۹: | ||
| اولویت =ج | | اولویت =ج | ||
| کیفیت =ب | | کیفیت =ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۲
سؤال
آثار رجالی شیعه چه کتابی هستند؟
رجال نَجاشی، رجال کَشی، رجال طوسی و فهرست طوسی از مهمترین منابع رجالی شیعه است که به کتب اربعه رجالی شیعه مشهور است. برخی، رجال ابن داوود، رجال ابن غضائری، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال و رجال بَرقی را به کتب اربعه رجالی اضافه کرده‌اند که اصول ثمانیه رجال نام دارد. از دیگر آثار رجالی می‌توان به کتاب‌های رجال سید بحرالعلوم، مجمع الرجال، خاتمه مستدرک الوسائل، معجم رجال الحدیث، معجم رجال الحدیث، اشاره کرد.
معناشناسی علم رجال و اهمیت آن
محققان، علم رجال را علمی دانسته‌اند که در آن درباره حالات و اوصاف راویان حدیث، از جهت قبول یا رد قول آنان در نقل روایات معصومان(ع) بحث می‌شود. در این علم به تحقیق درباره وجود یا عدم وجود صفاتی در راوی چون عدالت، فسق، وثاقت و … پرداخته می‌شود.[۱][۲]
در بین راویان احادیث، افراد مختلف با عقاید گوناگون و خصوصیات اخلاقی متفاوت وجود دارد که با انگیزه‌های مختلف به نقل روایت پرداخته‌اند. این عقاید و انگیزه‌ها می‌توانست موجب تحریف لفظی و معنوی روایات شود.[۳] به همین دلیل، عالمان شیعه و اهل‌سنت بر ضبط صفات راویان و تألیف کتاب‌های رجالی تأکید داشتند. این تأکید را نشان‌دهنده اهمیت علم رجال در فهم علوم دینی برشمرده‌اند.[۴]
کتب رجال
مهمترین کتاب‌های رجالی شیعه به ترتیب تاریخی عبارت است از:
قرن سوم تا قرن هفتم
- رجال برقی، احمد بن محمد بن خالد برقی (درگذشت ۲۷۴ق)، تصحیح سید کاظم موسوی میاموی و زیر نظر سیدجلال‌الدین محدث ارموی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ش.
- رساله ابو غالب الزراری الی ابن ابنه، ابوغالب زراری، (درگذشت ۳۶۸ق)، تحقیق محمدرضا حسینی، قم، مرکز البحوث و التحقیقات الاسلامیه، ۱۴۱۱ق.
- رجال ابن غضائری، ابن غضائری، (درگذشت ۴۵۰ق)، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۰.
- رجال طوسی، شیخ طوسی، (درگذشت ۴۶۰ق). قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۲۷ق.
- الفهرست طوسی، شیخ طوسی، (درگذشت ۴۶۰ق)، نجف، مکتبة المرتضویة، بی‌تا.
- رجال نجاشی، احمد بن علی نجاشی، (درگذشت ۴۵۰ق)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۵. نام کامل این کتاب «فهرست اسماء مصنّفی الشیعه» است.
- رجال کشی، محمد بن عمر کشی، (درگذشت ۳۵۰ق)، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸. رجال کشی نخستین کتاب درباره رجال شیعه است و به نام «معرفه الرجال یا معرفه الناقلین عن الائمه الصادقین» معروف است.
- فهرست اسماء مشایخ الشیعة و مصنفیهم، منتجب الدین رازی، (درگذشت ۵۸۵ق)، تحقیق جلال الدین محدث ارموی، قم، کتابخانه عمومی آیة الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۳۶۶.
- معالم العلماء، ابن شهر آشوب، (درگذشت ۵۸۸ق)، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۱۲.
- رجال ابن داوود، ابن داوود حلی، (درگذشت ۷۰۷ق) نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۹۲ق.
- خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، علامه حلّی (درگذشت م۷۲۶)، مؤسسة نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق.
قرن دهم تا دوازدهم
- الوجیزة فی الرجال، محمدباقر مجلسی (درگذشت ۱۱۱۰ق)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۲۰ق.
- زبدة الاقوال فی خلاصة الرجال، سید حسین بن کمال الدین ابرز حسینی حلی (قرن دهم و یازدهم قمری)، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۶.
- نقد الرجال، مصطفی تَفْرِشی (قرن دهم و یازدهم قمری)، قم، مؤسسه آل‌بیت، ۱۴۱۸ق.
- حاوی الاقوال فی معرفة الرجال، عبدالنبی جزائری، (درگذشت ۱۰۲۱ق)، مؤسسة الهدایة لاحیاء التراث، ۱۴۱۸ق
- جامع الرواة، محمد بن علی اردبیلی، (قرن یازدهم)، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق.
- مجمع الرجال، عِنایة الله قهپائی (قرن یازدهم)، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۴.
- رجال السید بحرالعلوم (فوائد الرجالیه)، سید محمدمهدی بحرالعلوم طباطبایی (۱۱۵۵–۱۲۱۲)، تحقیق محمدصادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، تهران، مکتبة الصادق(ع)، ۱۳۶۳.
قرن چهاردهم تا اکنون
- خاتمه مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، (چهاردهم) مؤسسة النشر الإسلامی،
- مستدرکات رجال الحدیث، علی نمازی شاهرودی (قرن چهاردهم)، تهران، ۱۴۰۴ق.
- منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال المعروف بالرجال الکبیر، محمد بن علی استرآبادی، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۲۲ق.
- تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله مامقانی (قرن چهاردهم)، نجف، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بی‌تا.
- قاموس الرجال، محمد تقی شیخ شوشتری، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۸.
- الکلیات فی علم الرجال، جعفر سبحانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
- معجم رجال الحدیث، آیت الله خویی. بی‌نا، بی‌جا، ۱۳۷۲.
- معجم الثقات، ابوطالب تجلیل تبریزی، (معاصر) انتشارات جامه مدرسین حوزه علمیه قم.
آثار پیرامونی
- آشنایی با کتب رجالی شیعه، محمدکاظم رحمان ستایش، تهران، سمت، ۱۳۸۵.
- بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، محمدکاظم رحمان ستایش، محمدرضا جدیدی نژاد، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۳.
- مأخذشناسی رجال شیعه، رسول طلائیان، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۱.
- پراکندگی جغرافیایی رجال شیعه در ایران، علی اکبر امامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ، ۱۳۹۹.
- نرم‌افزار کتابخانه رجال شیعه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ قربانی، زین‌العابدین (۱۳۷۸). علم حدیث و نقش آن در شناخت و تهذیب حدیث. قم، انصاریان. ص. ۸۶.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، محمد محسن بن علی (۱۴۰۳). الذریعه الی تصانیف الشیعه. ج. ۱۰. بیروت، دار الاضواء. ص. ۸۰.
- ↑ سبحانی، جعفر (۱۳۶۹). کلیات فی علم الرجال. قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم. ص. ۲۵.
- ↑ سبحانی، جعفر (۱۳۶۹). کلیات فی علم الرجال. قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم. ص. ۲۸.