دعای طلب دنیا در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Rahmani }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
امام علی(ع) در نهج البلاغه دعاهایی را تعلیم می‌دهد که با معیارهای دعا که به ما یاد داده‌اند، تفاوت دارد مثلاً طول عمر، رزق روزی و سلامت عمر (نامه ۳۱) که با چیزهایی که در دعاهاست مثلاً تقرب یا چیزهایی که حتی عرفا درخواست می‌کنند مثل رضوان خدا منافات دارد. منظور حضرت چیست؟
امام علی(ع) در نهج البلاغه دعاهایی را تعلیم می‌دهد مانند در خواست رزق و روزی، سلامتی بدن که با موارد دیگر توصیه شده در سایر دعاها مانند تقرب به خدا یا اموری که عرفا به آن پرداخته‌اند مانند رضوان خدا و … تفاوت یا حتی منافات دارد. مراد حضرت از این نوع دعا چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
شاید منظور سؤال این است که چرا در این نامه در بحث دعا تمام توجه به امور دنیایی است.
[[امیرالمؤمنین|امیرمومنان علی(ع)]] در کنار دعا برای آخرت، دعاهایی برای رفاه و رشد در دنیا داشته، از تهیدستی در دنیا به خدا پناهنده برده و از خدا طلب توسعه روزی می‌کند. در کنار دعا برای سلامتی دین، به سلامتی بدن نیز دعا می‌کند.
دعاهای [[حضرت علی(ع)]] بیانگر این حقیقت دانسته شده که دین [[اسلام]] همانگونه که برای سعادت آخرت برنامه دارد، برای رفاه دنیا نیز برنامه دارد. در نگاه اسلام، دنیا پلی است برای رسیدن به آخرت و مزرعه‌ای است برای توشه برداشتن به سفر [[معاد در قرآن|قیامت]]. داشتن دنیا منافاتی با تقرب به خدا، رسیدن به مقامات معنوی و راز و نیاز با خدا ندارد. با داشتن دنیا می‌توان به نیازمندان کمک کرد و به قرب الهی رسید. همین است که [[حضرت سلیمان(ع)]] گفت: {{قرآن||ترجمه= پروردگارا! مرا ببخش و حکومتی به من عطا کن که بعد از من سزاوار هیچ‌کس نباشد، که تو بسیار بخشنده‌ای!|سوره=ص|آیه=۳۵}}


با توجه به عنایت خدا به دعای بندگان از آنجا که در همه جا به عنایت او محتاجیم باید در همه چیز زبان دعا داشته باشیم؛ بنابراین بهترین دعا جامع‌ترین و پاکترین آنهاست. همانگونه که خداوند در سوره فرقان می‌فرماید، دعا باعث عنایت خاص الهی می‌شود و اگر کسی در همه حال با دعا متوجه خدای منان بود رضوان و قرب الهی نصیب او خواهد شد. حال آیا طلب کردن دنیا با تعالیم دینی منافات دارد؟
==معنویت همراه با مادیات در دعاها ==
'''۱. دعا برای درخواست خشنودی خدا در کنار بی‌نیازی از غیر'''


همان‌طور که بیان شد دعا باید درباره همه چیز باشد، بنابراین برای دنیا هم باید دعا کرد. اما سؤال این است که اگر انسان فرصت دعا کردن را با انحصار درخواست‌های دنیوی از دست بدهد و در آخرت دست خالی بماند چطور؟ در پاسخ به این سؤال باید توجه کرد که معنی صحیح دعا برای مسایل دنیوی درخواست امور مادی برای حفظ امور معنوی است؛ مثلاً درخواست روزی حلال یک دعای دنیوی امّا معنوی است. این گونه دعاها در آیات قرآن و دعاهای امامان(ع) فراوان است. به عنوان مثال:
امام(ع) در نهج البلاغه از خدا می‌خواهد رضایت‌مندی خود را در کنار بی‌نیاز کردن به او عطا کند: {{متن عربی| فَهَبْ لَنَا فِي هَذَا الْمَقَامِ رِضَاكَ وَ أَغْنِنَا عَنْ مَدِّ الْأَيْدِي إِلَى سِوَاك|ترجمه= رضاى خود را در اين موقعيت به ما عطا كن و دستِ نيازِ ما را از دامان غير خود كوتاه گردان! }}<ref>شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق، ص۱۳۶، خطبه۹۱.</ref>


خدایا درخواست می‌کنم عمر مرا در بندگی خودت طولانی گردانی!
ثروت و ثروتمندي در نگاه اسلام اگر همراه ارزش‌هاي معنوي باشد، مطلوب است و فقر اجتماعی غير مطلوب است.<ref> نهج البلاغه، حکمت ۳۱۹.</ref> [[رسول خدا(ص)]] ثروت و بی‌نیازی از دیگران را نیکوترین کمک  رسیدن به تقوی دانسته است: {{متن عربی|نِعْمَ‏ الْعَوْنُ‏ عَلَى تَقْوَى اللَّهِ الْغِنَى|ترجمه= ثروتمندي کمک خوبي بر تقواي الهي است.}}<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۷۱.</ref>


خدایا روزی فراوان، حلال و پاک نصیبم بفرما!
'''۲. درخواست سلامت در دین در کنار سلامت بدن'''


خدایا در دنیا به ما حسنه و در آخرت هم به ما حسنه بده!
سلامت دین با سلامت بدن همراه است. اگر بدن سالم نباشد انسان نمی‌تواند جهاد کند، روزه بگیرد، حج برود، کار و تلاش کند. امام علی(ع) سلامت دین را با سلامت بدن از خدا می‌خواهد: {{متن عربی|وَ نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاه فِي الْأَدْيَانِ كَمَا نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاه فِي الْأَبْدَان|ترجمه=و از او مى خواهيم كه دين ما را به سلامت دارد، همان گونه كه از او سلامت تنهايمان را مى طلبيم.}}<ref>شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق، ص۱۴۴، خطبه۹۹.</ref>


بنابراین دعا به گونه‌های مختلف است:
'''۳. دعا برای بارش باران'''


الف) خواستن کمالات معنوی برای خود و دیگران.
نماز باران و دعا بعد از نماز یکی از دستورات دینی است که می‌رساند درخواست دنیا از خدا را خود دین به مؤمنان دستور داده است و امیرمومنان علی(ع) در خطبه ۱۱۵ و ۱۴۳ نهج البلاغه برای بارش باران دعا کرده است.


ب) تقاضای برآورده شدن حاجات دنیوی برای خود و دیگران.
==درخواست دنیا همسو با اندیشه‌های قرآنی==


و در کلام معصومین از جمله امیرالمؤمنین علی(ع) هر دو نوع از این دعاها وجود دارد.
اندیشه درخواست دنیای حلال از خداوند اندیشه‌ای قرآنی است و منافاتی با معنویت ندارد: {{قرآن|وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ|ترجمه=و بعضى مى‏‌گويند: پروردگارا! به ما در دنيا نيكى عطا كن! و در آخرت نيز نيكى مرحمت فرما! و ما را از عذابِ آتش نگاه دار!|سوره=بقره|آیه=۲۰۱}}حضرت سلیمان(ع) نیز از خدا دنیا را می‌خاهد با اینکه مقام نبوت و امامت را خدا به ایشان داده بود: {{قرآن|قالَ رَبِّ اغْفِرْ لي‏ وَ هَبْ لي‏ مُلْكاً لا يَنْبَغي‏ لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدي إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ|ترجمه=گفت: پروردگارا! مرا ببخش و حكومتى به من عطا كن كه بعد از من سزاوار هيچ كس نباشد، كه تو بسيار بخشنده‏اى!|سوره=ص|آیه=۳۵}} دعا برای جلب توجه خداست: {{قرآن||ترجمه= بگو: اگر دعای شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایی به شما نمی‌کند.|سوره = فرقان|آیه=۷۷}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}


== مطالعه بیشتر ==
امام علی(ع) با دعاهای خود در نهج البلاغه این حقیقت را بازگو می‌کند که برخلاف اندیشه‌های انحرافی، دین اسلام دینی است که هم بر بعد معنوی تأکید دارد و هم بعد مادی را در نظر دارد. برای رسیدن به آخرت برنامه‌های مادی و معنوی را در کنار هم قرار داده است. قرآن هم در کنار اقامه نماز که عبداتی است معنوی، به دادن زکات تکیه دارد تا بعد مادی دین اسلام را برساند.<ref>سوره بقره، آیه۴۳. ۸۳. ۱۱۰. ۱۷۷. ۲۷۷. سوره نساء، آیه۷۷. ۱۶۲. سوره مائده، آیه۱۲. ۵۵ و ….</ref>
۱ـ دعا، دستغیب شیرازی.


۲ـ گفتارهای معنوی، مرتضی مطهری.
دعا درباره مسائل دنیوی اشکالی ندارد و انسان باید  نیازهای خودش را از خداوند بخواهد. معنی صحیح دعا برای مسائل دنیوی درخواست امور مادی برای حفظ امور معنوی است. درخواست روزی حلال یک دعای دنیوی اما معنوی است. این گونه دعاها در دعاهای [[امامان(ع)]] فراوان است: [[امام صادق(ع)]] فرمود: {{متن عربی|كسى كه دنيا را براى بى‏‌نيازى از مردم و نيكى به همسايه طلب كند، خدا را در روز قيامت با چهره‏‌اى چون ماه شب چهاردهم ملاقات خواهد كرد.}}<ref>ابن بابويه، محمد بن على، پاداش نيكيها و كيفر گناهان / ترجمه ثواب الأعمال، مترجم: محمد علی مجاهدی، قم، انتشارات سرور، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ص۴۵۶.</ref>


۳ـ تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج۱، بخش پایانی.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۴۴: خط ۴۱:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه = -
  | تیترها =
  | تیترها = شد
  | ویرایش =
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | ارزیابی کمی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =د
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۳

سؤال

امام علی(ع) در نهج البلاغه دعاهایی را تعلیم می‌دهد مانند در خواست رزق و روزی، سلامتی بدن که با موارد دیگر توصیه شده در سایر دعاها مانند تقرب به خدا یا اموری که عرفا به آن پرداخته‌اند مانند رضوان خدا و … تفاوت یا حتی منافات دارد. مراد حضرت از این نوع دعا چیست؟

امیرمومنان علی(ع) در کنار دعا برای آخرت، دعاهایی برای رفاه و رشد در دنیا داشته، از تهیدستی در دنیا به خدا پناهنده برده و از خدا طلب توسعه روزی می‌کند. در کنار دعا برای سلامتی دین، به سلامتی بدن نیز دعا می‌کند. دعاهای حضرت علی(ع) بیانگر این حقیقت دانسته شده که دین اسلام همانگونه که برای سعادت آخرت برنامه دارد، برای رفاه دنیا نیز برنامه دارد. در نگاه اسلام، دنیا پلی است برای رسیدن به آخرت و مزرعه‌ای است برای توشه برداشتن به سفر قیامت. داشتن دنیا منافاتی با تقرب به خدا، رسیدن به مقامات معنوی و راز و نیاز با خدا ندارد. با داشتن دنیا می‌توان به نیازمندان کمک کرد و به قرب الهی رسید. همین است که حضرت سلیمان(ع) گفت: ﴿پروردگارا! مرا ببخش و حکومتی به من عطا کن که بعد از من سزاوار هیچ‌کس نباشد، که تو بسیار بخشنده‌ای!(ص:۳۵)

معنویت همراه با مادیات در دعاها

۱. دعا برای درخواست خشنودی خدا در کنار بی‌نیازی از غیر

امام(ع) در نهج البلاغه از خدا می‌خواهد رضایت‌مندی خود را در کنار بی‌نیاز کردن به او عطا کند: «فَهَبْ لَنَا فِي هَذَا الْمَقَامِ رِضَاكَ وَ أَغْنِنَا عَنْ مَدِّ الْأَيْدِي إِلَى سِوَاك؛ رضاى خود را در اين موقعيت به ما عطا كن و دستِ نيازِ ما را از دامان غير خود كوتاه گردان!»[۱]

ثروت و ثروتمندي در نگاه اسلام اگر همراه ارزش‌هاي معنوي باشد، مطلوب است و فقر اجتماعی غير مطلوب است.[۲] رسول خدا(ص) ثروت و بی‌نیازی از دیگران را نیکوترین کمک رسیدن به تقوی دانسته است: «نِعْمَ‏ الْعَوْنُ‏ عَلَى تَقْوَى اللَّهِ الْغِنَى؛ ثروتمندي کمک خوبي بر تقواي الهي است.»[۳]

۲. درخواست سلامت در دین در کنار سلامت بدن

سلامت دین با سلامت بدن همراه است. اگر بدن سالم نباشد انسان نمی‌تواند جهاد کند، روزه بگیرد، حج برود، کار و تلاش کند. امام علی(ع) سلامت دین را با سلامت بدن از خدا می‌خواهد: «وَ نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاه فِي الْأَدْيَانِ كَمَا نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاه فِي الْأَبْدَان؛ و از او مى خواهيم كه دين ما را به سلامت دارد، همان گونه كه از او سلامت تنهايمان را مى طلبيم.»[۴]

۳. دعا برای بارش باران

نماز باران و دعا بعد از نماز یکی از دستورات دینی است که می‌رساند درخواست دنیا از خدا را خود دین به مؤمنان دستور داده است و امیرمومنان علی(ع) در خطبه ۱۱۵ و ۱۴۳ نهج البلاغه برای بارش باران دعا کرده است.

درخواست دنیا همسو با اندیشه‌های قرآنی

اندیشه درخواست دنیای حلال از خداوند اندیشه‌ای قرآنی است و منافاتی با معنویت ندارد: ﴿وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ؛ و بعضى مى‏‌گويند: پروردگارا! به ما در دنيا نيكى عطا كن! و در آخرت نيز نيكى مرحمت فرما! و ما را از عذابِ آتش نگاه دار!(بقره:۲۰۱)حضرت سلیمان(ع) نیز از خدا دنیا را می‌خاهد با اینکه مقام نبوت و امامت را خدا به ایشان داده بود: ﴿قالَ رَبِّ اغْفِرْ لي‏ وَ هَبْ لي‏ مُلْكاً لا يَنْبَغي‏ لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدي إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ؛ گفت: پروردگارا! مرا ببخش و حكومتى به من عطا كن كه بعد از من سزاوار هيچ كس نباشد، كه تو بسيار بخشنده‏اى!(ص:۳۵) دعا برای جلب توجه خداست: ﴿بگو: اگر دعای شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایی به شما نمی‌کند.(فرقان:۷۷)

امام علی(ع) با دعاهای خود در نهج البلاغه این حقیقت را بازگو می‌کند که برخلاف اندیشه‌های انحرافی، دین اسلام دینی است که هم بر بعد معنوی تأکید دارد و هم بعد مادی را در نظر دارد. برای رسیدن به آخرت برنامه‌های مادی و معنوی را در کنار هم قرار داده است. قرآن هم در کنار اقامه نماز که عبداتی است معنوی، به دادن زکات تکیه دارد تا بعد مادی دین اسلام را برساند.[۵]

دعا درباره مسائل دنیوی اشکالی ندارد و انسان باید نیازهای خودش را از خداوند بخواهد. معنی صحیح دعا برای مسائل دنیوی درخواست امور مادی برای حفظ امور معنوی است. درخواست روزی حلال یک دعای دنیوی اما معنوی است. این گونه دعاها در دعاهای امامان(ع) فراوان است: امام صادق(ع) فرمود: «كسى كه دنيا را براى بى‏‌نيازى از مردم و نيكى به همسايه طلب كند، خدا را در روز قيامت با چهره‏‌اى چون ماه شب چهاردهم ملاقات خواهد كرد.»[۶]


منابع

  1. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق، ص۱۳۶، خطبه۹۱.
  2. نهج البلاغه، حکمت ۳۱۹.
  3. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۷۱.
  4. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق، ص۱۴۴، خطبه۹۹.
  5. سوره بقره، آیه۴۳. ۸۳. ۱۱۰. ۱۷۷. ۲۷۷. سوره نساء، آیه۷۷. ۱۶۲. سوره مائده، آیه۱۲. ۵۵ و ….
  6. ابن بابويه، محمد بن على، پاداش نيكيها و كيفر گناهان / ترجمه ثواب الأعمال، مترجم: محمد علی مجاهدی، قم، انتشارات سرور، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ص۴۵۶.