اعتبار نامه ۳۱ نهج‌البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
نامه امام علی(ع) به امام حسن(ع) در نهج البلاغه نامه ۳۱، مطابق چه سندی این نامه خطاب به امام حسن(ع) است و آیا سند آن معتبر است؟
نامهٔ امام علی(ع) به امام حسن(ع) در نهج البلاغه، نامهٔ ۳۱، مطابق چه سندی این نامه خطاب به امام حسن(ع) است و آیا سند آن معتبر است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
نامه ۳۱ [[نهج‌البلاغه]] از [[امام علی(ع)]] خطاب به فرزند بزرگش [[امام حسن(ع)]] از نامه‌های مشهور و معروف است. اکثر محدثین که خطبه‌ها ونامه‌های ایشان را جمع‌آوری کرده‌، با ذکر سند آن را در تألیفات خود آورده‌اند. برخی از آنان قبل از جمع‌آوری نهج البلاغه توسط سید رضی، آن را در منابع خود ذکر نموده‌اند. همچنین برخی خطبه‌ها و نامه‌های نهج‌البلاغه از طریق امامان معصوم بعدی نقل شده و بزرگان حدیثی [[شیعه]] آن‌ها را در کتاب‌های خود ذکر نموده اند:
'''نامه ۳۱ نهج‌‌البلاغه''' از [[امام علی(ع)]] در خطاب به فرزند بزرگش [[امام حسن(ع)]] از نامه‌های مشهور است. اکثر محدثان، که خطبه‌ها و نامه‌های امام علی(ع) را جمع‌آوری کرده‌اند، با ذکر سند، این نامه را در تألیفات خود آورده‌اند. برخی از آنان قبل از جمع‌آوری نهج البلاغه توسط [[سید رضی]] (۳۵۹-۴۰۶ق) این نامه را در منابع خود ذکر کرده‌اند. همچنین، برخی خطبه‌ها و نامه‌های نهج‌ البلاغه از طریق دیگر امامان معصوم(ع) نقل شده و بزرگان حدیثی [[شیعه]] آنها را در کتاب‌های خود ذکر نموده‌اند. پیش از سید رضی، برخی دیگر از محدثان، تمام یا قسمت‌هایی از این نامه را در آثارشان آورده‌اند؛ از جمله:


* [[محمد بن یعقوب کلینی]]، متوفای ۳۲۸ ه.ق، در کتاب رسائل، و همچنین در [[کتاب کافی]] ج۱، ص۸۹ و ۲۷ و ۳۳۵؛
* [[محمد بن یعقوب کلینی]] (درگذشتهٔ ۳۲۸ق) در [[اعتبار کتاب کافی|کتاب کافی]].<ref>الکلینی، محمد بن یعقوب، الفروع من الکافی، تحقیق علی‌اكبر الغفاری، طهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۳۸.</ref>
* ابن عبدربه اندلسی (درگذشتهٔ ۳۲۸ق) در کتاب عقد الفرید.<ref>ابن عبد ربه الاندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق مفید محمد قمیحه،  ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۰۰-۱۰۱.</ref>
* ابن شعبهٔ حرّانی (درگذشتهٔ ۳۸۰ق) در [[کتاب تحف العقول]].<ref>ابن شعبة الحرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليهم، تحقیق على‌اكبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق، ص۶۸-۹۱. </ref>


۲. حسن بن عبدالله بن سعید، متوفای قرن ۳ ه.ق، در کتاب زواجر و مواعظ؛
* [[شیخ صدوق]] (درگذشتهٔ ۳۸۱ق) در [[کتاب من لایحضره الفقیه]].<ref>الصدوق، محمد بن علی، کتاب من لایحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۴، ص۱۸۹-۱۹۲.</ref>
 
* حسن بن عبدالله بن سعید (درگذشتهٔ ۳۸۲ق)، در کتاب الزواجر و المواعظ؛<ref>دشتی، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، ص۲۱۸–۲۱۹.</ref>
۳. ابن عبدربه، متوفای ۳۲۸ ه.ق، در کتاب عقد الفرید، ج۳، ص۱۵۵ و ۱۵۶؛
 
۴. ابن شعبه حرّانی، متوفای ۳۸۰ ه.ق، در [[کتاب تحف العقول]]، ص۵۲، ۹۴؛
 
۵. [[شیخ صدوق]] در [[کتاب من لایحضره الفقیه]]، ج۴، ص۳۷۵–۳۸۰.
 
کلینی دو روایت درباره این نامه در کتاب کافی، ج۵، ص۳۳۸، ذکر کرده است. در کافی چنین بیان شده که یکی را امام علی(ع) به فرزندشان امام حسن(ع) و دیگری را به فرزند دیگرشان [[محمد بن حنفیه]] نوشته‌اند که مضمون آن‌ها با اندکی تفاوت یکی است. شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه نامه دوم را نقل کرده است.
 
علمای متاخر نیز در تألیفات خود خطبه‌ها و نامه‌های ایشان را جمع‌آوری کرده‌اند و به این نکته اشاره نموده‌اند.<ref>محدث بحرانی، شرح نهج‌البلاغه، ج۵، ص۲۰.</ref> [[محمد دشتی]] در کتاب «روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه» سه منبعی که نامه دوم را ذکر کرده‌اند آورده است.<ref>ر. ک. السید عبدالزهراء الحسینی الخطیب، مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده، بیروت، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق ـ۱۹۷۵م، ج۳، ص۳۰۷–۳۱۲؛ عبدالله نعمه، مصادر نهج‌البلاغه، ۱۳۹۲ق ـ ۱۹۷۲م، ص۲۳۸–۲۴۰؛ دشتی، محمد، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، نشر امام علی(ع)، چاپ اول، ۱۳۶۸ش، ص۲۱۸–۲۱۹.</ref>
 
در نتیجه اسناد و مدارک معتبر تاریخی چنین نشان می‌دهد که این نامه خطاب به امام حسن(ع) است. شارحان نهج‌البلاغه نیز به اتفاق مخاطب نامه ۳۱ نهج‌البلاغه را امام حسن(ع) دانسته‌اند. محتوای نامه عبارت است از نصایحی که امام خطاب به امام حسن(ع) و سایر فرزندان و نسل‌های بعدی نوشته است.
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
 
== مطالعه بیشتر ==
* نهج البلاغه، چاپ جامعه مدرسین با اسناد و مدارک.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


کلینی دو نامه از امام علی(ع) به فرزندانش را در [[اعتبار کتاب کافی|کتاب کافی]] نقل کرده است؛ یکی به فرزندش امام حسن(ع) و دیگری به فرزند دیگرش [[محمد بن حنفیه]].<ref>الکلینی، الفروع من الکافی، ج۵، ص۳۳۸.</ref> مضمون این دو نامه با اندکی تفاوت تقریباً یکی است. شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه، نامه دوم را به عنوان نامهٔ امام به امام حسن(ع) نقل کرده است.<ref>الصدوق، کتاب من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۱۸۹-۱۹۲.</ref> برخی از شارحان نهج البلاغه به این موضوع اشاره کرده‌اند.<ref>ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغه، تهران، دفتر نشر الکتاب، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۲.</ref>
برخی محققان معاصر نهج البلاغه در آثار خود به معرفی منابع مختلف این نامه و اسانید آن پرداخته‌اند.<ref>برای نمونه ن.ک: الحسینی الخطیب، السید عبدالزهراء، مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده، بیروت، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۵ق ـ۱۹۷۵م، ج۳، ص۳۰۷–۳۱۲؛ نیز: دشتی، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، ص۲۱۸–۲۱۹.</ref>
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =حدیث
  | شاخه اصلی =حدیث
|شاخه فرعی۱ =علم رجال
| شاخه فرعی۱ =علم رجال
|شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۴۳: خط ۳۰:
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی نویسنده =  
| ارزیابی کمی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =ج
  | اولویت =ج
  | کیفیت =ج
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۲

سؤال

نامهٔ امام علی(ع) به امام حسن(ع) در نهج البلاغه، نامهٔ ۳۱، مطابق چه سندی این نامه خطاب به امام حسن(ع) است و آیا سند آن معتبر است؟

نامه ۳۱ نهج‌‌البلاغه از امام علی(ع) در خطاب به فرزند بزرگش امام حسن(ع) از نامه‌های مشهور است. اکثر محدثان، که خطبه‌ها و نامه‌های امام علی(ع) را جمع‌آوری کرده‌اند، با ذکر سند، این نامه را در تألیفات خود آورده‌اند. برخی از آنان قبل از جمع‌آوری نهج البلاغه توسط سید رضی (۳۵۹-۴۰۶ق) این نامه را در منابع خود ذکر کرده‌اند. همچنین، برخی خطبه‌ها و نامه‌های نهج‌ البلاغه از طریق دیگر امامان معصوم(ع) نقل شده و بزرگان حدیثی شیعه آنها را در کتاب‌های خود ذکر نموده‌اند. پیش از سید رضی، برخی دیگر از محدثان، تمام یا قسمت‌هایی از این نامه را در آثارشان آورده‌اند؛ از جمله:

کلینی دو نامه از امام علی(ع) به فرزندانش را در کتاب کافی نقل کرده است؛ یکی به فرزندش امام حسن(ع) و دیگری به فرزند دیگرش محمد بن حنفیه.[۶] مضمون این دو نامه با اندکی تفاوت تقریباً یکی است. شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه، نامه دوم را به عنوان نامهٔ امام به امام حسن(ع) نقل کرده است.[۷] برخی از شارحان نهج البلاغه به این موضوع اشاره کرده‌اند.[۸] برخی محققان معاصر نهج البلاغه در آثار خود به معرفی منابع مختلف این نامه و اسانید آن پرداخته‌اند.[۹]

منابع

  1. الکلینی، محمد بن یعقوب، الفروع من الکافی، تحقیق علی‌اكبر الغفاری، طهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۳۸.
  2. ابن عبد ربه الاندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق مفید محمد قمیحه، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۰۰-۱۰۱.
  3. ابن شعبة الحرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليهم، تحقیق على‌اكبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق، ص۶۸-۹۱.
  4. الصدوق، محمد بن علی، کتاب من لایحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۴، ص۱۸۹-۱۹۲.
  5. دشتی، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، ص۲۱۸–۲۱۹.
  6. الکلینی، الفروع من الکافی، ج۵، ص۳۳۸.
  7. الصدوق، کتاب من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۱۸۹-۱۹۲.
  8. ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغه، تهران، دفتر نشر الکتاب، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۲.
  9. برای نمونه ن.ک: الحسینی الخطیب، السید عبدالزهراء، مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده، بیروت، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۵ق ـ۱۹۷۵م، ج۳، ص۳۰۷–۳۱۲؛ نیز: دشتی، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، ص۲۱۸–۲۱۹.