رسیدن از خودشناسی به خداشناسی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←شناخت جسم: ویرایش نهایی.) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
|شاخه فرعی۱ = تهذیب نفس | |شاخه فرعی۱ = تهذیب نفس | ||
|شاخه فرعی۲ = خودشناسی | |شاخه فرعی۲ = خودشناسی | ||
|شاخه فرعی۳ = | |شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
چگونه | چگونه می‌توان از خودشناسی به خداشناسی رسید؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
[[خودشناسی]] سیر درونی و باطنی است، که از دو مرحله تشکیل شده و یکی از مراحل آن شناخت جسم است. | [[خودشناسی]] سیر درونی و باطنی است، که از دو مرحله تشکیل شده و یکی از مراحل آن شناخت جسم است. | ||
انسان با | انسان با اندیشه در جسم خود و چگونگی [[آفرینش]] خویش، به [[علم خدا|علم]] و قدرت خداوند شناخت پیدا می‌کند. با دقت در اعضاءِ بسیار دقیق و ظریف، و تفکّر در هماهنگی بین آنها، بزرگی پروردگار، به اندازه ظرفیت انسان، درک می‌شود. انسان با دیدن زیبایی‌های خود، جمال و زیبائی آفریننده خود را مشاهده می‌کند؛ چنانچه آیه {{قرآن|لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیم | ||
| سوره = تین | | سوره = تین | ||
| آیه = ۴ | | آیه = ۴ | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
== شناخت روح == | == شناخت روح == | ||
یکی دیگر از مراحل خودشناسی، شناخت [[روح]] است. این مرحله، پس از مرحله شناخت جسم قرار می‌گیرد. | یکی دیگر از مراحل خودشناسی، شناخت [[روح]] است. این مرحله، پس از مرحله شناخت جسم قرار می‌گیرد. | ||
در آیه {{قرآن| | در آیه {{قرآن|سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقّ|ترجمه=به زودی نشانه‌های خود را در کرانه‌ها و اطراف جهان و در نفوس خودشان به آنان نشان خواهیم داد تا برای آنان روشن شود که بی تردید او حق است.|سوره=فصلت|آیه=۵۳}}، به این مرحله از خودشناسی اشاره شده است و مقدمه [[خداشناسی]] دانسته شده است. از این مرحله به «آیات [[نفس|اَنْفُسی]]» نیز تعبیر شده است.<ref>حمید رضا، کتاب خودشناسی عرفانی، سیری در المیزان.</ref> | ||
برای شناخت روح، دو مرحله عملی و نظری برشمرده‌اند؛ البته آنچه در رسیدن به خداشناسی مؤثرتر دانسته شده مرحله عملی آن است. | برای شناخت روح، دو مرحله عملی و نظری برشمرده‌اند؛ البته آنچه در رسیدن به خداشناسی مؤثرتر دانسته شده مرحله عملی آن است. | ||
در مرحله | در مرحله عملی، انسان با شناخت روح خود و پاکسازی آن از آلودگی‌ها، خود را آماده دریافت نور معرفت خدا می‌کند؛ زیرا آنچه بین انسان و خدا، فاصله ایجاد می‌کند، و از شناخت خدا جلوگیری می‌کند، اعمال و اخلاق ناپسند انسان است. بر اساس [[دعا|دعایی]] از [[امام سجاد(ع)]] مانعی بین انسان و خدا، جز اعمال او نیست.<ref>دعای ابوحمزه ثمالی، مفاتیح الجنان.</ref> | ||
در آیه {{قرآن|وَاعْبُدْ | در آیه {{قرآن|وَاعْبُدْ رَبَّکَ حَتَّی یَأْتِیَکَ الْیَقِین|ترجمه=پروردگار خود را عبادت کن تا به یقین برسی.|سوره=حجر|آیه=۹۹}} به مرحله عملی از شناخت روح اشاره شده است. در این مرحله، انسان با [[عبادت]] و عمل نیک، به فقر و نیاز محض خود نسبت به خدا آگاه شده و اعمال خود را فقط برای [[رضایت خدا|رضایت]] او انجام می‌دهد. این شناخت، از جنس [[علم حضوری]] و شهودی است. | ||
بر اساس آیه {{قرآن|وَنَفَخْتُ | بر اساس آیه {{قرآن|وَنَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی | ||
| ترجمه = در انسان از روح خود | | ترجمه = در انسان از روح خود دمیدم. | ||
| سوره = ص | | سوره = ص | ||
| آیه = ۱۹ | | آیه = ۱۹ | ||
}} روح انسان از | }} روح انسان از جلوه‌های وجود خدا است. مانند پرتوهای خورشید که جلوه و ظهوری از خود خورشید است و به هر جایی که می‌رسد آنجا را روشن می‌کند؛ بنابراین وقتی که انسان روح خود را، که حقیقتِ او است، درک می‌کند، نموداری از بزرگی و قدرت خدا را ادراک کرده است؛ زیرا وجود او از حق است. پس توجه به (روح) و سیر در آن، مشاهده جلوه‌ای از هنرنمایی خدا است. در نتیجه انسان با شناخت این مطلب، درمی‌یابد وجود مستقلی ندارد؛ بلکه فقر و نیاز محض نسبت به خدا است، و اینگونه، عظمت خدا را درک می‌کند. | ||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} | ||
== مطالعه بیشتر == | |||
# خودشناسی عرفانی (سیری در المیزان)، حمید رضا مظاهری سیف، انتشارات نشاط. | |||
# طریق عرفان، علامه طباطبایی، انتشارات کتابسرای اشراق. | |||
== منابع == | |||
==منابع== | {{پانویس}} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = | ||
| تیترها = | | تیترها = | ||
| ویرایش = | | ویرایش = | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = | ||
| کیفیت = | | کیفیت = | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ ۱۵ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۲۱
چگونه می‌توان از خودشناسی به خداشناسی رسید؟
شناخت جسم
خودشناسی سیر درونی و باطنی است، که از دو مرحله تشکیل شده و یکی از مراحل آن شناخت جسم است.
انسان با اندیشه در جسم خود و چگونگی آفرینش خویش، به علم و قدرت خداوند شناخت پیدا می‌کند. با دقت در اعضاءِ بسیار دقیق و ظریف، و تفکّر در هماهنگی بین آنها، بزرگی پروردگار، به اندازه ظرفیت انسان، درک می‌شود. انسان با دیدن زیبایی‌های خود، جمال و زیبائی آفریننده خود را مشاهده می‌کند؛ چنانچه آیه ﴿لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیم؛ ما انسان را در نیکوترین نظم و اعتدال و ارزش آفریدیم.﴾(تین:۴) به این اشاره دارد که خدا انسان را در زیباترین صورت آفریده است.
شناخت روح
یکی دیگر از مراحل خودشناسی، شناخت روح است. این مرحله، پس از مرحله شناخت جسم قرار می‌گیرد.
در آیه ﴿سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقّ؛ به زودی نشانه‌های خود را در کرانه‌ها و اطراف جهان و در نفوس خودشان به آنان نشان خواهیم داد تا برای آنان روشن شود که بی تردید او حق است.﴾(فصلت:۵۳)، به این مرحله از خودشناسی اشاره شده است و مقدمه خداشناسی دانسته شده است. از این مرحله به «آیات اَنْفُسی» نیز تعبیر شده است.[۱]
برای شناخت روح، دو مرحله عملی و نظری برشمرده‌اند؛ البته آنچه در رسیدن به خداشناسی مؤثرتر دانسته شده مرحله عملی آن است.
در مرحله عملی، انسان با شناخت روح خود و پاکسازی آن از آلودگی‌ها، خود را آماده دریافت نور معرفت خدا می‌کند؛ زیرا آنچه بین انسان و خدا، فاصله ایجاد می‌کند، و از شناخت خدا جلوگیری می‌کند، اعمال و اخلاق ناپسند انسان است. بر اساس دعایی از امام سجاد(ع) مانعی بین انسان و خدا، جز اعمال او نیست.[۲]
در آیه ﴿وَاعْبُدْ رَبَّکَ حَتَّی یَأْتِیَکَ الْیَقِین؛ پروردگار خود را عبادت کن تا به یقین برسی.﴾(حجر:۹۹) به مرحله عملی از شناخت روح اشاره شده است. در این مرحله، انسان با عبادت و عمل نیک، به فقر و نیاز محض خود نسبت به خدا آگاه شده و اعمال خود را فقط برای رضایت او انجام می‌دهد. این شناخت، از جنس علم حضوری و شهودی است.
بر اساس آیه ﴿وَنَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی؛ در انسان از روح خود دمیدم.﴾(ص:۱۹) روح انسان از جلوه‌های وجود خدا است. مانند پرتوهای خورشید که جلوه و ظهوری از خود خورشید است و به هر جایی که می‌رسد آنجا را روشن می‌کند؛ بنابراین وقتی که انسان روح خود را، که حقیقتِ او است، درک می‌کند، نموداری از بزرگی و قدرت خدا را ادراک کرده است؛ زیرا وجود او از حق است. پس توجه به (روح) و سیر در آن، مشاهده جلوه‌ای از هنرنمایی خدا است. در نتیجه انسان با شناخت این مطلب، درمی‌یابد وجود مستقلی ندارد؛ بلکه فقر و نیاز محض نسبت به خدا است، و اینگونه، عظمت خدا را درک می‌کند.
مطالعه بیشتر
- خودشناسی عرفانی (سیری در المیزان)، حمید رضا مظاهری سیف، انتشارات نشاط.
- طریق عرفان، علامه طباطبایی، انتشارات کتابسرای اشراق.