راه‌های افزایش هوش: تفاوت میان نسخه‌ها
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارجاعات = | بازبینی =') |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی') |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
راه‌های افزایش عقل، هوش و فهم چیست؟ | راه‌های افزایش عقل، هوش و فهم چیست؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}}بر اساس [[روایت|روایات]] و علم روانشناسی، عوامل ژنتیکی در قدرت [[عقل]] و هوش مؤثر | {{پاسخ}}بر اساس [[روایت|روایات]] و علم روانشناسی، عوامل ژنتیکی در قدرت [[عقل]] و هوش مؤثر هستند. همچنین با تقویت عوامل محیطی می‌توان به تقویت هوش پرداخت. در روایات، آموختن علم، اندیشیدن، پرهیز از مسائل بی‌اهمیت، [[مشورت]] و همنشینی با حکیمان از جمله عوامل محیطیِ افزایش هوش شمرده شده است. | ||
برای تقویت عقل و هوش باید از عوامل تضعیف‌کننده آن مانند [[هوسرانی]] و [[خودپسندی]] نیز دوری کرد. | برای تقویت عقل و هوش باید از عوامل تضعیف‌کننده آن مانند [[هوسرانی]] و [[خودپسندی]] نیز دوری کرد. | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۱: | ||
عوامل ژنتیکی یکی از عواملی است، که در برخی موارد در رشد هوش، نقش تعیین‌کننده دارند. در روایات نیز به عقل سرشتی (عقل الطبع) اشاره شده<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، چاپ اول، ج۳، ص۲۰۴۳.</ref> که [[خداوند]] با درجه‌های متفاوتی در وجود انسان‌ها قرار داده است. | عوامل ژنتیکی یکی از عواملی است، که در برخی موارد در رشد هوش، نقش تعیین‌کننده دارند. در روایات نیز به عقل سرشتی (عقل الطبع) اشاره شده<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، چاپ اول، ج۳، ص۲۰۴۳.</ref> که [[خداوند]] با درجه‌های متفاوتی در وجود انسان‌ها قرار داده است. | ||
بر اساس تحقیقات | بر اساس تحقیقات روانشناسان، ژن‌هایی که انسان از والدین به [[ارث]] می‌برد، در رشد هوش او نقش دارد.<ref>هنری ماسن، پاول، رشد شخصیت کودک؛ ترجمه مهشید یاسائی؛ نشر مرکز؛ چاپ اول، ۱۳۶۸، ص۵۳؛ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد با نگرش بر منابع اسلامی، تهران، سمت، ۱۳۷۵، ج۲، ص۷۵۰، نقل ازChild Psycholojy P.۸۲.</ref> | ||
== عوامل محیطی == | == عوامل محیطی == | ||
عوامل | عوامل محیطی نیز تأثیرگذار در تقویت عقل و هوش است. در روایات، به عقل اکتسابی (عقل التجربه)، که از طریق یادگیری و شرایط محیطی، به دست می‌آید اشاره شده است.<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، چاپ اول، ج۳، ص۲۰۴۳.</ref> این عقل، با پشتوانه عقل سرشتی، راهنمای انسان خواهد بود. بر اساس روایتی از [[امام علی(ع)]]، [[عقل]] غریزه‌ای است که با علم و تجربه افزایش می‌یابد.<ref>تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و دررالکلم، شرح محمد خوانساری، تصحیح میر جلال الدین حسینی ارموی، ج۲، ص۳۲، ح ۱۷۱۷.</ref> | ||
برخی از عوامل محیطی تأثیرگذار بر افزایش هوش بر اساس روایات چنین است: | برخی از عوامل محیطی تأثیرگذار بر افزایش هوش بر اساس روایات چنین است: | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۲: | ||
در روایات، سفارش‌هایی نیز درباره برخی غذاها وجود دارد که مغز را تقویت می‌کند؛ مانند کدو، گلابی، کرفس، گوشت، سرکه، عسل، انار با لایه نازک، باقلا و ترنج. [[حجامت]] کردن و روغن مالیدن بر بدن هم، از جمله کارهایی است که در روایات، برای تقویت مغز و ذهن، مؤثر دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به ری شهری، محمد، خردگرائی در قرآن و سنّت، ترجمه مهدی مهریزی، دار الحدیث، چاپ اول، صص ۱۱۵–۱۲۱.</ref> | در روایات، سفارش‌هایی نیز درباره برخی غذاها وجود دارد که مغز را تقویت می‌کند؛ مانند کدو، گلابی، کرفس، گوشت، سرکه، عسل، انار با لایه نازک، باقلا و ترنج. [[حجامت]] کردن و روغن مالیدن بر بدن هم، از جمله کارهایی است که در روایات، برای تقویت مغز و ذهن، مؤثر دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به ری شهری، محمد، خردگرائی در قرآن و سنّت، ترجمه مهدی مهریزی، دار الحدیث، چاپ اول، صص ۱۱۵–۱۲۱.</ref> | ||
پژوهش‌های برخی | براساس پژوهش‌های برخی روانشناسان نیز عوامل محیطی مانند آموزش،<ref>دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، ص۷۵۱.</ref> فرهنگ، تغذیه و داروها در رشد مهارت‌های شناختی و هوش تأثیرگذارند.<ref>نگاه کنید به دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، فصل‌های ۶ و ۷ «پایه‌های محیطی رشد» و «تعامل وراثت و محیط».</ref> | ||
== عوامل ضعیف‌کننده هوش == | == عوامل ضعیف‌کننده هوش == | ||
در روایات، عواملی به عنوان موانع و آفات هوش برشمرده شده | در روایات، عواملی به عنوان موانع و آفات هوش برشمرده شده است: | ||
* '''هوسرانی''':<ref>تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و درر الکلم، ج۵، ص۴۱۱، حدیث ۸۹۷۲.</ref> | * '''هوسرانی''':<ref>تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و درر الکلم، ج۵، ص۴۱۱، حدیث ۸۹۷۲.</ref> براساس روایتی از [[امام علی(ع)]]، هوای نفس را می‌توان با عقل از میان برد.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، انتشارات عصر ظهور، چاپ اول، حکمت۴۲۴.</ref> | ||
* '''خودپسندی''': [[خودپسندی]] باعث می‌شود انسان خود را خطاناپذیر دانسته و به دنبالِ سؤال و پژوهش نرود؛ در نتیجه، عقل و هوش دچار خمودی و رکود می‌شود. بنابر روایتی خودپسندی، یکی از [[حسود|حسودانِ]] عقل است.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، حکمت ۲۱۲.</ref> بر پایه روایتی دیگر، کسی که به خود [[غرور|مغرور]] شود، به عقلش آسیب رسانده است.<ref>حکیمی، محمد رضا، الحیاه، بیروت: الدار الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۰۹ ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> | * '''خودپسندی''': [[خودپسندی]] باعث می‌شود انسان خود را خطاناپذیر دانسته و به دنبالِ سؤال و پژوهش نرود؛ در نتیجه، عقل و هوش دچار خمودی و رکود می‌شود. بنابر روایتی خودپسندی، یکی از [[حسود|حسودانِ]] عقل است.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، حکمت ۲۱۲.</ref> بر پایه روایتی دیگر، کسی که به خود [[غرور|مغرور]] شود، به عقلش آسیب رسانده است.<ref>حکیمی، محمد رضا، الحیاه، بیروت: الدار الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۰۹ ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> | ||
* '''تکبّر''':<ref>تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و دررالکلم، ج۴، ص۱۷۸، حدیث ۵۷۵۲.</ref> تفاوت [[تکبر|تکبّر]] با خودپسندی آن است که تکبّر در مقابله با دیگران، مفهوم پیدا می‌کند و شخص خود را در بین دیگران برتر می‌بیند، ولی خودپسندی تصور برتری خود نسبت به دیگران در ذهن خود است و چه بسا در میان دیگران نباشد. | * '''تکبّر''':<ref>تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و دررالکلم، ج۴، ص۱۷۸، حدیث ۵۷۵۲.</ref> تفاوت [[تکبر|تکبّر]] با خودپسندی آن است که تکبّر در مقابله با دیگران، مفهوم پیدا می‌کند و شخص خود را در بین دیگران برتر می‌بیند، ولی خودپسندی تصور برتری خود نسبت به دیگران در ذهن خود است و چه بسا در میان دیگران نباشد. | ||
* '''طمع''': در روایتی، امام علی(ع) بیشتر زمین‌خوردن‌های عقل را جایی دانسته که [[طمع]] به وجود آید.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ح۲۱۹.</ref> | * '''طمع''': در روایتی، امام علی(ع) بیشتر زمین‌خوردن‌های عقل را جایی دانسته که [[طمع]] به وجود آید.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ح۲۱۹.</ref> | ||
عوامل دیگری نیز در روایات مانع شناخت بشر دانسته شده است که برخی از آنها عبارتند از دل‌بستن به دنیا، [[گناه]]، [[ظلم]]، [[کفر]]، [[فسق]]، [[اسراف]]، [[غفلت]]، آرزوهای دست نیافتنی، استبداد، تعصب، [[شراب]] و پرخوری.<ref>همچنین نگاه کنید به ری شهری، محمد، العلم و الحکمه فی الکتاب و السنه، دار الحدیث، چاپ اول، القسم الرابع، ص۱۱۱–۷۷.</ref> | |||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۲: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | |||
| شاخه اصلی = اخلاق | |||
| شاخه فرعی۱ = تهذیب نفس | |||
| شاخه فرعی۲ = خودسازی | |||
| شاخه فرعی۳ = | |||
}} | |||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = شد | | شناسه = شد | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
| لینک‌دهی = شد | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه =شد | ||
| تغییر مسیر = شد | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی نویسنده = | ||
| بازبینی =شد | |||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = ج | | اولویت = ج | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۴: | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
[[رده:فضایل اخلاقی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۲۶
سؤال
راه‌های افزایش عقل، هوش و فهم چیست؟
بر اساس روایات و علم روانشناسی، عوامل ژنتیکی در قدرت عقل و هوش مؤثر هستند. همچنین با تقویت عوامل محیطی می‌توان به تقویت هوش پرداخت. در روایات، آموختن علم، اندیشیدن، پرهیز از مسائل بی‌اهمیت، مشورت و همنشینی با حکیمان از جمله عوامل محیطیِ افزایش هوش شمرده شده است.
برای تقویت عقل و هوش باید از عوامل تضعیف‌کننده آن مانند هوسرانی و خودپسندی نیز دوری کرد.
عوامل ژنیتکی
عوامل ژنتیکی یکی از عواملی است، که در برخی موارد در رشد هوش، نقش تعیین‌کننده دارند. در روایات نیز به عقل سرشتی (عقل الطبع) اشاره شده[۱] که خداوند با درجه‌های متفاوتی در وجود انسان‌ها قرار داده است.
بر اساس تحقیقات روانشناسان، ژن‌هایی که انسان از والدین به ارث می‌برد، در رشد هوش او نقش دارد.[۲]
عوامل محیطی
عوامل محیطی نیز تأثیرگذار در تقویت عقل و هوش است. در روایات، به عقل اکتسابی (عقل التجربه)، که از طریق یادگیری و شرایط محیطی، به دست می‌آید اشاره شده است.[۳] این عقل، با پشتوانه عقل سرشتی، راهنمای انسان خواهد بود. بر اساس روایتی از امام علی(ع)، عقل غریزه‌ای است که با علم و تجربه افزایش می‌یابد.[۴]
برخی از عوامل محیطی تأثیرگذار بر افزایش هوش بر اساس روایات چنین است:
در روایات، سفارش‌هایی نیز درباره برخی غذاها وجود دارد که مغز را تقویت می‌کند؛ مانند کدو، گلابی، کرفس، گوشت، سرکه، عسل، انار با لایه نازک، باقلا و ترنج. حجامت کردن و روغن مالیدن بر بدن هم، از جمله کارهایی است که در روایات، برای تقویت مغز و ذهن، مؤثر دانسته شده است.[۱۰]
براساس پژوهش‌های برخی روانشناسان نیز عوامل محیطی مانند آموزش،[۱۱] فرهنگ، تغذیه و داروها در رشد مهارت‌های شناختی و هوش تأثیرگذارند.[۱۲]
عوامل ضعیف‌کننده هوش
در روایات، عواملی به عنوان موانع و آفات هوش برشمرده شده است:
- هوسرانی:[۱۳] براساس روایتی از امام علی(ع)، هوای نفس را می‌توان با عقل از میان برد.[۱۴]
- خودپسندی: خودپسندی باعث می‌شود انسان خود را خطاناپذیر دانسته و به دنبالِ سؤال و پژوهش نرود؛ در نتیجه، عقل و هوش دچار خمودی و رکود می‌شود. بنابر روایتی خودپسندی، یکی از حسودانِ عقل است.[۱۵] بر پایه روایتی دیگر، کسی که به خود مغرور شود، به عقلش آسیب رسانده است.[۱۶]
- تکبّر:[۱۷] تفاوت تکبّر با خودپسندی آن است که تکبّر در مقابله با دیگران، مفهوم پیدا می‌کند و شخص خود را در بین دیگران برتر می‌بیند، ولی خودپسندی تصور برتری خود نسبت به دیگران در ذهن خود است و چه بسا در میان دیگران نباشد.
- طمع: در روایتی، امام علی(ع) بیشتر زمین‌خوردن‌های عقل را جایی دانسته که طمع به وجود آید.[۱۸]
عوامل دیگری نیز در روایات مانع شناخت بشر دانسته شده است که برخی از آنها عبارتند از دل‌بستن به دنیا، گناه، ظلم، کفر، فسق، اسراف، غفلت، آرزوهای دست نیافتنی، استبداد، تعصب، شراب و پرخوری.[۱۹]
مطالعه بیشتر
- روانشناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، نشر سمت.
- خرد گرائی در قرآن و سنّت، محمد محمدی ری شهری، نشر دارالحدیث.
- آئین عقل ورزی، حسین مهریزداده، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- تربیت عقلانی، سعید بهشتی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه معاصر.
منابع
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، چاپ اول، ج۳، ص۲۰۴۳.
- ↑ هنری ماسن، پاول، رشد شخصیت کودک؛ ترجمه مهشید یاسائی؛ نشر مرکز؛ چاپ اول، ۱۳۶۸، ص۵۳؛ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد با نگرش بر منابع اسلامی، تهران، سمت، ۱۳۷۵، ج۲، ص۷۵۰، نقل ازChild Psycholojy P.۸۲.
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، چاپ اول، ج۳، ص۲۰۴۳.
- ↑ تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و دررالکلم، شرح محمد خوانساری، تصحیح میر جلال الدین حسینی ارموی، ج۲، ص۳۲، ح ۱۷۱۷.
- ↑ ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، چاپ سوم، ۱۴۰۳ ق، ج۱، ص۱۵۹، ح ۳۳، ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.
- ↑ ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.
- ↑ ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.
- ↑ نگاه کنید به ری شهری، محمد، خردگرائی در قرآن و سنّت، ترجمه مهدی مهریزی، دار الحدیث، چاپ اول، صص ۱۰۱–۱۱۵.
- ↑ نگاه کنید به ری شهری، محمد، خردگرائی در قرآن و سنّت، ترجمه مهدی مهریزی، دار الحدیث، چاپ اول، صص ۱۱۵–۱۲۱.
- ↑ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، ص۷۵۱.
- ↑ نگاه کنید به دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، فصل‌های ۶ و ۷ «پایه‌های محیطی رشد» و «تعامل وراثت و محیط».
- ↑ تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و درر الکلم، ج۵، ص۴۱۱، حدیث ۸۹۷۲.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، انتشارات عصر ظهور، چاپ اول، حکمت۴۲۴.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، حکمت ۲۱۲.
- ↑ حکیمی، محمد رضا، الحیاه، بیروت: الدار الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۰۹ ق، ج۱، ص۱۸۰.
- ↑ تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و دررالکلم، ج۴، ص۱۷۸، حدیث ۵۷۵۲.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ح۲۱۹.
- ↑ همچنین نگاه کنید به ری شهری، محمد، العلم و الحکمه فی الکتاب و السنه، دار الحدیث، چاپ اول، القسم الرابع، ص۱۱۱–۷۷.