کتب اربعه شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
از چه زمانی و توسط چه کسانی کتب | از چه زمانی و توسط چه کسانی کتب اربعه، از اصلی‌ترین منابع حدیثی شیعه قرار گرفت؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
از دوران زندگی پیامبر احادیث ایشان توسط علی بن ابیطالب و برخی | از دوران زندگی پیامبر(ص) احادیث ایشان توسط علی بن ابیطالب(ع) و برخی از صحابه نگارش شده است. به دلیل ممنوعیت نقل و نگارش روایت در دوران خلفا تا زمان عمر بن عبدالعزیز این روایات و کتاب‌ها از دید مردم مخفی بوده است. پس از رفع ممنوعیت و به دلیل وجود شاگردان امام صادق(ع) نقل و نگارش احادیث رواج یافته و در کتابی با عنوان اصول که مشتمل بر چهارصد اصل بوده جمع‌آوری شدند. این کتاب توسط امام رضا(ع) مشاهده و مطابق نظر علمای شیعه تأیید شده است. بعدها با توجه به دسته‌بندی و ملاک‌های تأیید روایات در میان علمای شیعه، این احادیث توسط نویسندگان کتب اربعه جمع‌آوری و به شکل فصل‌بندی و موضوعی، از روایاتی که ائمه معصومین(ع) آن‌ها را دیده و تأیید نموده بودند، کتاب‌های چهارگانه نگارش و تدوین گردیدند. | ||
== نخستین منابع روایی شیعه == | == نخستین منابع روایی شیعه == | ||
اولین شخصیتی که در زمان پیامبر اسلام(ص) سخنان حضرت را جمع‌آوری نمود، امام علی(ع) در کتابی به نام «الصحیفه الجامعه» بود. هم‌چنین افرادی چون ابورافع، سلمان و ابوذر دارای کتاب‌هایی بودند.<ref>حر عاملی، شیخ أبو جعفر، وسائل الشیعه، چاپ اسلامیه، ج ۱۹، ص ۲۷۲.</ref> اما در زمان خلفا تا زمان | اولین شخصیتی که در زمان پیامبر اسلام(ص) سخنان حضرت را جمع‌آوری نمود، امام علی(ع) در کتابی به نام «الصحیفه الجامعه» بود. هم‌چنین افرادی چون ابورافع، سلمان و ابوذر دارای کتاب‌هایی بودند.<ref>حر عاملی، شیخ أبو جعفر، وسائل الشیعه، چاپ اسلامیه، ج ۱۹، ص ۲۷۲.</ref> اما در زمان خلفا تا زمان عمر بن عبدالعزیز نقل حدیث ممنوع شد و احادیث را از بین می‌بردند.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، شیعه در اسلام، قم، دارالتبلیغ اسلامی، ۱۳۴۸ش، ص۱۱، پاورقی.</ref> کتاب‌های مذکور آشکار نبودند، تا در زمان عمر بن عبدالعزیز که شاگردان امام صادق(ع) احادیث زیادی را جمع‌آوری کرده و در مجموعه چهارصد کتاب به نام «الاصول» گردآوری شده بود<ref>وسائل الشیعه، ج ۱۹، ص ۲۷۲.</ref> که تنها «محمدبن مسلم» کتابی به نام «اربعماه» چهارصد مسئله، و «جابربن یزید جعفی» هشت کتاب<ref>پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ص۳۳۲–۳۳۳.</ref> و ابان بن تغلب سی هزار حدیث نقل نموده‌اند. بعدها در زمان امام رضا(ع) احادیث جدید با عنوان «جوامع» تهیه شد. در اوائل قرن چهارم، عده‌ای از بزرگان شیعه از این اصول و جوامع، کتب اربعه و «مدینه العلم» ابی جعفر صدوق را بوجود آوردند، و به صورت باب و فصل‌بندی شده، تألیف و تصنیف نمودند.<ref>وسائل الشیعه، ج۱، ص۵ به بعد (مقدمه).</ref> | ||
== دسته‌بندی روایات شیعه == | == دسته‌بندی روایات شیعه == | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
== کتب اربعه شیعه == | == کتب اربعه شیعه == | ||
کتب اربعه | کتب اربعه عبارتند از: الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق، تهذیب الاحکام و الاستبصار شیخ طوسی، از قدیمی‌ترین کتاب‌های روایی و اولین کتاب‌های روایی موضوع‌بندی و باب و فصل‌بندی شده، هستند. علت اصلی اعتبار آن‌ها این است که عمدتا از اصول اربعمأه که به دید ائمه معصومین(ع) از جمله امام رضا(ع) رسیده است گرفته شده و عین روایات به صورت دسته‌بندی شده و با ذکر سند در کتب اربعه منعکس شده و موجود می‌باشند. | ||
امتیاز دیگر کتب اربعه این است که غالب روایات آن دارای سند صحیح یا لااقل ممدوح و موثق بوده و بعضی اخباریون شیعه تمام روایت‌های آن را صحیح می‌دانند. در هر روایت یا تمام راویان عادل و امامی‌اند یا بعضی افراد موثق یا ممدوح هستند. مرحوم صدوق در اوّل من لا یحضره الفقیه می‌گوید: بینی و بین الله روایاتی را در اینجا نقل می‌کنم که بدان‌ها عمل می‌کنم.<ref>ابی جعفر الصدوق، من لایحضره الفقیه، بیروت، دار الاضواء، چاپ دوّم، ۱۴۱۳ش، ج۹۰.</ref> | امتیاز دیگر کتب اربعه این است که غالب روایات آن دارای سند صحیح یا لااقل ممدوح و موثق بوده و بعضی اخباریون شیعه تمام روایت‌های آن را صحیح می‌دانند. در هر روایت یا تمام راویان عادل و امامی‌اند یا بعضی افراد موثق یا ممدوح هستند. مرحوم صدوق در اوّل من لا یحضره الفقیه می‌گوید: بینی و بین الله روایاتی را در اینجا نقل می‌کنم که بدان‌ها عمل می‌کنم.<ref>ابی جعفر الصدوق، من لایحضره الفقیه، بیروت، دار الاضواء، چاپ دوّم، ۱۴۱۳ش، ج۹۰.</ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه =شد | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
[[رده:منبع‌شناسی]] | |||
[[رده:جوامع روایی]] | |||
نسخهٔ ۲ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۰۴
از چه زمانی و توسط چه کسانی کتب اربعه، از اصلی‌ترین منابع حدیثی شیعه قرار گرفت؟
از دوران زندگی پیامبر(ص) احادیث ایشان توسط علی بن ابیطالب(ع) و برخی از صحابه نگارش شده است. به دلیل ممنوعیت نقل و نگارش روایت در دوران خلفا تا زمان عمر بن عبدالعزیز این روایات و کتاب‌ها از دید مردم مخفی بوده است. پس از رفع ممنوعیت و به دلیل وجود شاگردان امام صادق(ع) نقل و نگارش احادیث رواج یافته و در کتابی با عنوان اصول که مشتمل بر چهارصد اصل بوده جمع‌آوری شدند. این کتاب توسط امام رضا(ع) مشاهده و مطابق نظر علمای شیعه تأیید شده است. بعدها با توجه به دسته‌بندی و ملاک‌های تأیید روایات در میان علمای شیعه، این احادیث توسط نویسندگان کتب اربعه جمع‌آوری و به شکل فصل‌بندی و موضوعی، از روایاتی که ائمه معصومین(ع) آن‌ها را دیده و تأیید نموده بودند، کتاب‌های چهارگانه نگارش و تدوین گردیدند.
نخستین منابع روایی شیعه
اولین شخصیتی که در زمان پیامبر اسلام(ص) سخنان حضرت را جمع‌آوری نمود، امام علی(ع) در کتابی به نام «الصحیفه الجامعه» بود. هم‌چنین افرادی چون ابورافع، سلمان و ابوذر دارای کتاب‌هایی بودند.[۱] اما در زمان خلفا تا زمان عمر بن عبدالعزیز نقل حدیث ممنوع شد و احادیث را از بین می‌بردند.[۲] کتاب‌های مذکور آشکار نبودند، تا در زمان عمر بن عبدالعزیز که شاگردان امام صادق(ع) احادیث زیادی را جمع‌آوری کرده و در مجموعه چهارصد کتاب به نام «الاصول» گردآوری شده بود[۳] که تنها «محمدبن مسلم» کتابی به نام «اربعماه» چهارصد مسئله، و «جابربن یزید جعفی» هشت کتاب[۴] و ابان بن تغلب سی هزار حدیث نقل نموده‌اند. بعدها در زمان امام رضا(ع) احادیث جدید با عنوان «جوامع» تهیه شد. در اوائل قرن چهارم، عده‌ای از بزرگان شیعه از این اصول و جوامع، کتب اربعه و «مدینه العلم» ابی جعفر صدوق را بوجود آوردند، و به صورت باب و فصل‌بندی شده، تألیف و تصنیف نمودند.[۵]
دسته‌بندی روایات شیعه
از نظر علمای شیعه، روایات به چهار دسته تقسیم می‌شوند: ۱ـ صحیح و عالی السند، که عبارت است از روایتی که تمام راوی‌های آن شیعه و عادل و سند آن به یکی از ائمه متصل باشد. ۲ـ حسن، که سند متصل است ولی همه یا بعضی راوی‌ها ممدوحند. ۳ـ موثق، که در سند، غیر امامی یا فاسد المذهب ثقه باشد. ۴ـ ضعیف آن است که یکی از شرائط اقسام قبلی را دارا نباشد بلکه فاسق و کذاب و مجهول‌الحال در سند باشد.[۶]
کتب اربعه شیعه
کتب اربعه عبارتند از: الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق، تهذیب الاحکام و الاستبصار شیخ طوسی، از قدیمی‌ترین کتاب‌های روایی و اولین کتاب‌های روایی موضوع‌بندی و باب و فصل‌بندی شده، هستند. علت اصلی اعتبار آن‌ها این است که عمدتا از اصول اربعمأه که به دید ائمه معصومین(ع) از جمله امام رضا(ع) رسیده است گرفته شده و عین روایات به صورت دسته‌بندی شده و با ذکر سند در کتب اربعه منعکس شده و موجود می‌باشند.
امتیاز دیگر کتب اربعه این است که غالب روایات آن دارای سند صحیح یا لااقل ممدوح و موثق بوده و بعضی اخباریون شیعه تمام روایت‌های آن را صحیح می‌دانند. در هر روایت یا تمام راویان عادل و امامی‌اند یا بعضی افراد موثق یا ممدوح هستند. مرحوم صدوق در اوّل من لا یحضره الفقیه می‌گوید: بینی و بین الله روایاتی را در اینجا نقل می‌کنم که بدان‌ها عمل می‌کنم.[۷]
منابع
- ↑ حر عاملی، شیخ أبو جعفر، وسائل الشیعه، چاپ اسلامیه، ج ۱۹، ص ۲۷۲.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، شیعه در اسلام، قم، دارالتبلیغ اسلامی، ۱۳۴۸ش، ص۱۱، پاورقی.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۱۹، ص ۲۷۲.
- ↑ پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ص۳۳۲–۳۳۳.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱، ص۵ به بعد (مقدمه).
- ↑ شیخ حسن زین الدین، معالم الدین، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چاپ افست، ص۲۱۶–۲۱۷.
- ↑ ابی جعفر الصدوق، من لایحضره الفقیه، بیروت، دار الاضواء، چاپ دوّم، ۱۴۱۳ش، ج۹۰.