سپردن توشه آخرت به مستمند

سؤال

منظور از این جمله امام علی(ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه که می‌فرماید: «اگر مستمندی را دیدی که توشه‌ات را تا قیامت می‌برد و فردا که به آن نیاز داری به تو بازمی‌گرداند، کمک او را غنیمت شمار» چیست؟

درگاه‌ها

سپردن توشه آخرت به مستمند مضمونی است که در نامه امام علی(ع) به امام حسن(ع) به آن توصیه شده و مقصود صدقه دادن و انفاق در راه خداوند بوده که توشه مناسبی برای آخرت است. بنابر آنچه در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه نقل شده، علی(ع) سفارش می‌کند «اگر مستمندی را دیدی که توشه‌ات را تا قیامت می‌برد و فردا که به آن نیاز داری به تو بازمی‌گرداند، کمک او را غنیمت بشمار و زاد و توشه را بر دوش او بگذار».

متن روایت

امام علی(ع) خطاب به امام حسن(ع) می‌فرماید:

« وَ إِذَا وَجَدْتَ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ الْفَاقَه مَنْ يَحْمِلُ لَكَ زَادَكَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَه فَيُوَافِيكَ بِهِ غَداً حَيْثُ تَحْتَاجُ إِلَيْهِ فَاغْتَنِمْهُ

اگر مستمندی را دیدی که توشه‌ات را تا قیامت می‌برد و فردا که به آن نیاز داری به تو بازمی‌گرداند، کمک او را غنیمت بشمار، و زاد و توشه را بر دوش او بگذار.

»

کمک گرفتن در حمل توشه قیامت

مقصود از تعبیر مستمندی که توشه انسان را تا آخرت می‌برد، در کلام امام علی(ع) را انفاق در راه خدا و کمک به نیازمندان در دنیا دانسته‌اند. براساس سخن امام(ع) صدقه در حقیقت پس‌اندازی است که به هنگام نیازمندی انسان در روز قیامت، به وی بازخواهد گشت. این انفاق، کفاره گناهان او خواهد شد و سختی‌های رسیدن به بهشت را بر وی آسان خواهد ساخت. به همین جهت حضرت توصیه می‌کند فرصت‌های موجود را باید غنیمت شمرد.‏

در جملات امیرالمؤمنین(ع) لطافت و ظرافتی به کار رفته که قابل توجه است، زیرا در این کلام، شخص فقیر و مستمندی که به سوی انسان می‌‌آید تا از او چیزی طلب کند، در حقیقت برای خدمت کردن به او آمده؛ او می‌‌آید تا داوطلبانه بار ما را به دوش بگیرد و با کمال علاقه و صمیمیت آن را به منزل برساند. پس کمک به مستمندان در دید ظاهری، انفاق کردن و کمک نمودن به آنان است، اما در واقعیت، مطلب به عکس است. در مکتب تربیتی امیرالمومنین(ع) باید وجود آن مستمندی که رو به ما آورده و چشم به احسان ما دوخته است، غنیمت شمرد و بر او آفرین گفت و از خدمت بی‌شائبه و مخلصانۀ او تشکر و سپاسگزاری نمود.

امام علی بن الحسین زین العابدین(ع) همین منطق آسمانی و پرافتخار را تعقیب می‌‌فرمود؛ نقل کرده‌اند هنگامی که سائل و مستمندی نزد امام سجاد(ع) می‌‌آمد می‌‌فرمودند: «کان إذا أتاهُ السائلُ یقول: 'مَرحَباً بِمَن یَحمِلُ لِی زَادی إلی الآخرة؛ آفرین بر کسی که زاد و توشۀ مرا برای من به سوی آخرت حمل می‌‌کند».

جستارهای وابسته

1. حدیث ثواب ۱۸ برابری قرض دادن