زیارت امام رضا(ع)
فضیلت زیارت امام رضا(ع) در منابع اسلامی چگونه بیان شده و چه ایامی برای زیارت ایشان مورد اشاره قرار گرفته است؟
واجب شدن بهشت برای زائر، بخشش گناهان، قرار گرفتن در کنار پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) هنگام حساب رسی به خلائق، آمدن امام رضا(ع) در سه مقام، رسیدن به جایگاه شهدای جنگ بدر، ثواب هزاران حج، فضیلت بیشتر نسبت به زیارت سیدالشهداء(ع)، برطرف شدن غم و غصه، استجابت دعا و برابری با زیارت رسول خدا(ص)، از ثواب‌هایی است که در روایات برای زیارت امام رضا(ع) بیان شده است. زیارت امام رضا(ع) در تمام ایام سال ثواب دارد، اما در برخی ایام ثواب بیشتری دارد مثل ماه رجب، ۲۳ ذی القعده، روز ولادت و شهادت امام و برخی دیگر از روزهای سال و هفته.
فضیلت زیارت امام رضا(ع)
واجب شدن بهشت
در روایات متعددی وارد شده است که هر کس قبر ایشان را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌گردد. همانند روایت امام جواد(ع) که فرمود: «مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِي فَلَهُ الْجَنَّةُ؛ کسی که قبر پدرم را زیارت کند بهشت از آن اوست.»[۱][۲] ایشان در روایت دیگری فرموده‌اند من بهشت را برای زائر پدرم ضمانت می‌کنم.[۳]
بخشش گناهان
امام جواد(ع) در روایتی فرمود: «مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِي بِطُوسَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ؛ کسی که قبر پدرم را در طوس زیارت کند، خداوند گناهان پیشین و آینده اش را بیامرزد.»[۴]
قرار گرفتن در کنار پیامبر اکرم(ص) و امیر المؤمنین(ع) هنگام حساب رسی به خلائق
از امام جواد(ع) نقل شده است که فرمود: «إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نُصِبَ لَهُ مِنْبَرٌ بِحِذَاءِ مِنْبَرِ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى يَفْرُغَ النَّاسُ مِنَ الْحِسَابِ؛ هنگامی که روز قیامت شود، برای زائر پدرم منبری در برابر منبر رسول خدا(ص) و امیر المؤمنین(ع) قرار داده می‌شود تا بندگان از حساب فارغ شوند.»[۵]
آمدن امام رضا(ع) در سه مقام
از امام رضا(ع) نقل شده است که: «مَنْ زَارَنِي عَلَى بُعْدِ دَارِي وَ شُطُونِ مَزَارِي أَتَيْتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي ثَلَاثِ مَوَاطِنَ حَتَّى أُخَلِّصَهُ مِنْ أَهْوَالِهَا إِذَا تَطَايَرَتِ الْكُتُبُ يَمِيناً وَ شِمَالًا وَ عِنْدَ الصِّرَاطِ وَ عِنْدَ الْمِيزَانِ قَالَ سَعْدٌ وَ سَمِعْتُهُ بَعْدَ ذَلِكَ مِنْ صَالِحِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَمَدَانِيِّ؛ کسی که من را زیارت کند در حالی که خانه ام دور و مزارم دور است، من روز قیامت در سه جایگاه نزدش آمده تا او را از ترس‌های قیامت برهانم: مقام اول هنگامی است که نامه اعمال به دست‌های راست و چپ داده می‌شود. مقام دوم هنگام گذر از صراط و مقام سوم هنگام قرار دادن کردارها در میزان می‌باشد.»[۶][۷]
رسیدن به جایگاه شهدای جنگ بدر
از امام کاظم(ع) نقل شده است که فرمود: «إِنَّ ابْنِي هَذَا يَمُوتُ فِي أَرْضِ غُرْبَةٍ فَمَنْ زَارَهُ مُسَلِّماً لِأَمْرِهِ عَارِفاً بِحَقِّهِ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَشُهَدَاءِ بَدْرٍ؛ پسرم در سرزمینی به صورت غریبانه از دنیا می‌رود. پس هر کسی او را زیارت کند و تسلیم امرش گردد و به حقش آگاه باشد، نزد خدا مقامش هم چون مقام شهدای بدر است.»[۸]
ثواب هزاران حج
راوی می‌گوید در نامه ای از امام رضا(ع) خواندم که: «أَبْلِغْ شِيعَتِي أَنَّ زِيَارَتِي تَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ أَلْفَ حِجَّةٍ. قَالَ فَقُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ أَلْفَ حِجَّةٍ قَالَ إِي وَ اللَّهِ وَ أَلْفَ أَلْفِ حِجَّةٍ لِمَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ؛ به شیعیانم برسان که زیارت من نزد خدا برابر با هزار حج است. راوی می‌گوید از امام جواد(ع) پرسیدم که برابر با هزار حج است؟! حضرت فرمودند: بله به خدا سوگند، بلکه کسی که ایشان را زیارت کند در حالی که آگاه به حقش باشد ثواب هزار هزار (یک میلیون) حج به او داده می‌شود.»[۹][۱۰]
فضیلت بیشتر نسبت به زیارت سیدالشهدا(ع)
علی بن مهزیار می‌گوید به امام جواد(ع) عرض کردم: فدایت شوم زیارت امام رضا(ع) فضیلت بیشتری دارد یا زیارت اباعبدالله الحسین(ع)؟ حضرت فرمو: «زِيَارَةُ أَبِي أَفْضَلُ وَ ذَلِكَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَزُورُهُ كُلُّ النَّاسِ وَ أَبِي لَا يَزُورُهُ إِلَّا الْخَوَاصُّ مِنَ الشِّيعَةِ؛ زیارت پدرم فضیلت بیشتری دارد؛ زیرا حضرت اباعبدالله الحسین را هر گروهی از مردم زیارت می‌کنند اما پدرم را تنها شیعیان خاص و خالص ما زیارت می‌کنند.»[۱۱]
برطرف شدن غم و غصه
احمد بن زیاد همدانی از جابر جعفیّ روایت کرده است که گفت: از امام باقر(ع) شنیدم می‌فرمود: پدرم علیّ بن الحسین از پدرش امام حسین و امام حسین از امیر المؤمنین علی روایت کرد که فرمود: رسول خدا فرمود: «سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنِّي بِأَرْضِ خُرَاسَانَ مَا زَارَهَا مَكْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ كُرْبَتَهُ وَ لَا مُذْنِبٌ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ ذُنُوبَهُ؛ پاره‌ای از تن من در سرزمین خراسان به خاک سپرده می‌شود که هیچ دردمندی او را زیارت نمی‌کند مگر این که خداوند ناراحتی و غم او را برطرف می‌کند و هیچ گناه کاری نیست که به زیارت او نائل شود، جز این که خداوند از گناهان او درگذرد. (یعنی موفّق به توبه می‌شود)»[۱۲]
استجابت دعا
در روایتی از امام رضا(ع) نقل شده است که فرمود: «فَمَنْ شَدَّ رَحْلَهُ إِلَى زِيَارَتِي اسْتُجِيبَ دُعَاؤُهُ؛ هر کس برای زیارت من بیاید دعایش مستجاب می‌شود.»[۱۳]
برابری با زیارت رسول‌الله(ص)
در روایتی وارد شده است که امام رضا(ع) مدفن خویش را باغی از باغ‌های بهشت دانسته و فرموده است: «مَنْ زَارَنِي فِي تِلْكَ الْبُقْعَةِ كَانَ كَمَنْ زَارَ رَسُولَ اللَّهِ؛ هر کس مرا در این بقعه زیارت کند همانند کسی است که رسول خدا را زیارت کرده باشد».[۱۴]
ایام زیارت امام رضا(ع)
زیارت ائمه معصومین(ع) در همهٔ زمان‌ها ثواب دارد[۱۵] اما در برخی زمان‌ها ثواب بیشتری بر زیارت ایشان نقل شده است. برای زیارت امام رضا(ع) نیز ایام خاصی ذکر گردیده است که بیان می‌شود:
ماه رجب
از امام جواد(ع) روایت شده که به زیارت امام رضا(ع) در ماه رجب توصیه کرده‌اند.[۱۶] علامه مجلسی طبق این روایت، زیارت امام رضا(ع) در ماه رجب را مستحب مؤکد می‌دانند.[۱۷] برخی دیگر از علما نظیر میرداماد و شیخ ابراهیم کفعمی زیارت در این ماه را مستحب و مورد تأکید دانسته‌اند.[۱۸][۱۹]
روز ۲۳ ذی القعده
صاحب کتاب اقبال الاعمال، این روز را برای زیارت امام رضا(ع) مستحب دانسته‌اند.[۲۰] شیخ عباس قمی نیز بر اساس کلام ایشان زیارت امام هشتم(ع) در این روز را سنت دانسته‌اند.[۲۱]
برخی از ایام سال
مرحوم مجلسی موارد زیر را از بهترین روزهای زیارتی امام رضا(ع) می‌داند:
- روزهای مقدس اسلامی
- روز ولادت امام رضا(ع) (۱۱ ذی‌القعده)
- روز شهادت امام رضا(ع) (آخر ماه صفر یا ۷ صفر یا ۲۴ رمضان)
- روزی که مردم با ایشان برای خلافت بیعت کردند. (۱ یا ۶ رمضان)[۲۲]
برخی ایام هفته
سید بن طاووس روز چهارشنبه را روز زیارتی چهار امام معصوم از جمله امام رضا(ع) معرفی کرده است. همچنین زیارت‌نامهای مختصر برای این امامان در این روز نقل شده است.[۲۳]
پانویس
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، 610.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، 2: 255.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، 2: 256.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، 612.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، 614.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، 612.
- ↑ ابن بابویه (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا(ع)، 2: 255.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، 612.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، 616.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، 2: 257.
- ↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، 616.
- ↑ ابن بابویه (شیخ صدوق)، ترجمه عیون أخبار الرضا علیه السلام، 2: 634.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، 2: 254.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، 2: 255.
- ↑ «مخالفان زیارت قبور»، سایت اندیشه قم.
- ↑ کلینی، کافی، 4: 584.
- ↑ مجلسی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، 18: 312.
- ↑ استرآبادی (میرداماد)، رساله اربعة ایام، 53.
- ↑ کفعمی، البلد الامین و الدرع الحصین، 268.
- ↑ ابن طاووس، اقبال الاعمال، 1: 310.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، 247.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار (ط- بیروت)، 99: 43.
- ↑ ابن طاووس، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، 35.
منابع
- ابن قولویه، جعفر بن محمد (۱۳۹۴). کامل الزیارات. ترجمهٔ صادق حسن‌زاده و حسین حسن‌زاده. قم: آبانه.
- ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی (۱۳۷۸). عیون اخبار الرضا(ع). به کوشش مهدی لاجوردی. تهران: نشر جهان.
- سایت اندیشه قم (۱۴۰۴). «مخالفان زیارت قبور». pasokh.org. دریافت‌شده در ۲۹ فروردین ۱۴۰۴.
- کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷). کافی. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
- مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۴). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
- کفعمی، ابراهیم (۱۴۱۸). البلد الامین و الدرع الحصین. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- ابن طاووس، سید علی بن موسی بن جعفر (۱۴۰۹). اقبال الاعمال. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
- مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۳). بحار الأنوار (ط- بیروت). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- ابن طاووس، سید علی بن موسی بن جعفر (۱۳۳۰). جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع. قم: دارالرضی.