دعاهای قرآنی

سؤال

چه دعاهایی در قرآن ذکر شده است؟

دعاهای قرآنی شامل مجموعه‌ای از دعاها از قول پیامبران(ع)، مؤمنان، ملائکه و دیگران می‌باشد که در قرآن نقل شده است. در دعاهای قرآنی، توصیه شده است که برای پدران، نیاکان و گذشتگان خود استغفار کنید.

دوری از عذاب دنیا، اعطای صبر و استقامت، پیروزی بر کافران، آمرزش گناه و رحمت خداوند، روزی و ایمنی مردم، رفع ستم، طلب حسنه در دنیا و آخرت، هدایت مردم، آمرزیدن همه مؤمنان و پدر و مادر، افزودن علم و حکمت، رفع مشکلات و مصائب، حاجات دنیوی، پناه به خداوند از وسوسه‌های شیطان، طلب خیر و نیکی، از مضامین دعا در قرآن است.

آیه ۲۸۶ سوره بقره:

ای پروردگار ما، اگر فراموش کرده‌ایم یا خطایی کرده‌ایم، ما را بازخواست مکن. ای پروردگار ما، آن گونه که بر امّت‌های پیش از ما تکلیف گران نهادی، تکلیف گران بر ما منه و آنچه را که طاقت آن نداریم، بر ما تکلیف مکن. گناه ما ببخش و ما را بیامرز و بر ما رحمت آور.

(ترجمه عبدالمحمد آیتی)

مضامین دعاها در قرآن

در قرآن، علاوه بر آیاتی که اهمّیّت دعا را به‌طور کلّی بیان می‌کند، نمونه‌هایی از دعا نیز آمده است که بسیار پرمعنا و پرمحتواست و سزاوار است در قنوت نمازها، در سجده آخر، تعقیبات و به‌طور کلّی در مواقع دعا از آنها استفاده شود.

قرآن از قول دیگران به خصوص پیامبران دعاهای زیادی نقل کرده است. اهتمام اولیاء خداوند و مؤمنان به دعا در قرآن برجسته است و نشانه اهمیت این موضوع می‌باشد. دعاهای حضرت ابراهیم(ع) ذکر یونسیه دعای سپاه طالوت دعاهای حضرت زکریا(ع) دعای حضرت عیسی(ع) دعای حضرت موسی(ع) دعای حضرت یوسف(ع) و دعاهای حضرت محمد(ص) دعای حضرت ایوب دعاهای حضرت نوح(ع) حضرت سلیمان حضرت لوط(ع) در قرآن با بیانات گوناگون آمده است که سرمشق و الگوی دعاکردن برای مؤمنان است و نیز نشان‌دهنده اینکه دعا کردن امری مهم میان خداوند و بندگان صالحش است.

دعاهای مؤمنان، ملازمان پیامبران، ساحران فرعون، عبادالله و عبادالرحمان ملائکه و دیگران از جمله دعاهایی است که در قرآن بیان شده است.

با توجه به دعاهای نقل شده از انبیا در قرآن، گفته شده دعا بهترین عامل حرکت انسان به سوی ارزش‌ها، درستی‌ها، تزکیه، آمرزش گناه و علاج دردهای شیطانی است. در دعاهای قرآنی، توصیه شده است که برای پدران، نیاکان و گذشتگان خود استغفار کنید.

دوری از عذاب دنیا، اعطای صبر و استقامت، پیروزی بر کافران، طلب بخشش و آمرزش گناه و رحمت خداوند، هدایت، طلب فرزند، درخواست بخشش و همراهی با ابرار طلب حسنه در دنیا و آخرت، دعا برای الگو شدن در جامعهرهایی از قوم کافران، طلب نجات از راه‌های نفوذ شیطان (اشاره‌ها و وسوسه‌های شیطانی)، طلب رحمت و مغفرت الهی،طلب صدق در شروع کارها و فرجام نیک برای آن، طلب دانش و ... از مضامین دعا در قرآن است.

دعاهای پیامبران در قرآن

مقالهٔ اصلی: دعاهای پیامبران در قرآن

از دعاهایی که در قرآن آمده، دعاهای پیامبران است. درخواست بخشش برای پدر و مادر و مؤمنان، درخواست یاری از خدا در مقابل دشمنان، طلب نجات مؤمنین، طلب یاری از خدا، درخواست مقام و منزلت الهی، دعا برای نابودی کافران، مضامین دعاهای حضرت نوح است.

دعاهای حضرت محمد(ص)، حضرت موسی(ع)، حضرت عیسی(ع)، حضرت یوسف(ع) و… از دیگر دعاهای پیامبران در قرآن است که دعاهایی مانند دعا برای بخشش و درخواست رحمت الهی، دعا برای رسیدن به نعمت‌های الهی، از مضامین این دعاهاست.

آیه ۸ سوره آل‌عمران:

ای پروردگار ما، از آن پس که ما را هدایت کرده‌ای، دلهای ما را به باطل متمایل مساز، و رحمت خود را بر ما ارزانی دار، که تو بخشاینده‌ای.

(ترجمه عبدالمحمد آیتی)

دعاهای حضرت ابراهیم

مقالهٔ اصلی: دعاهای حضرت ابراهیم(ع)

آمرزش برای پدر، آمرزش برای خود و وسیله آزمایش نشدن برای کافران، درخواست فرزند صالح، درخواست حکمت و علم، قرار داده‌شدن در میان صالحان، درخواست نام نیک، بهشتی‌شدن و رسوا نشدن در آخرت، رزق و روزی برای فرزند، برپا داشتن نماز، قبول دعا، آمرزش خود و پدر و مادر و مؤمنان. امن قرار دادن مکه و رزق برای ساکنان مؤمن آن، پذیرش ساخت کعبه، پذیرش توبه، نشان دادن عبادت و آداب دینی از دعاهایی است که حضرت ابراهیم(ع) آنها را بر زبان آورده است.

ذکر یونسیه و ذکر ایوبیه

مقاله‌های اصلی: ذکر یونسیه و ذکر ایوبیه

تعبیر ﴿لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِین﴾ که در قرآن از زبان یونس(ع) نقل شده را ذکر یونسیه می‌گویند. در این گفتار ابتدا به وحدانیت خداوند اقرار شده و او را پاک و منزه معرفی می‌کند و سپس بنده اقرار می‌کند که گناه‌کار بوده و در حق خود ظلم کرده است.

« گفتار آیت‌الله مظاهری، استاد اخلاق، پیرامون ذکر یونسیه:

سفارش می‌کنند کسانی که هنوز به جایی نرسیده‌اند، ذکر یونسیه را بگویند. مخصوصاً به معنای آن توجه کنند. … بر ذکر یونسیه خیلی سفارش شده است. لازم هم نیست که دو زانو و رو به قبله باشیم یا آداب خاصی به‌جا آوریم، بلکه آنکه اهل ذکر است، در راه ذکر می‌گوید. »

خداوند در قرآن از زبان حضرت ایوب(ع) دعایی را نقل کرده که به ذکر ایوبیه مشهور گردیده است: ﴿أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ؛ مرا آسیب و سختی رسیده و تو مهربان‌ترین مهربانانی.﴾(انبیاء:۸۳)