اعتبار روایات درباره طول قد آدم و حوا در هنگام هبوط
آیا ویژگی‌هایی که در حدیث ۳۰۸ روضه کافی، در مورد طول قد آدم و حوا گفته شده صحیح است؟
| اطلاعات حدیث | |
|---|---|
| به نقل از | امام صادق(ع) |
| راویان | |
| راوی اصلی | مقاتل بن سلیمان |
| دیگر راویان | علی بن ابراهیم، ابراهیم بن هاشم، حسن بن محبوب |
| سند | |
| اعتبار سند | ضعیف |
| منابع شیعه | روضه کافی |
اعتبار روایات درباره طول قد آدم و حوا در هنگام هبوط از نظر محققان رد شده است. در برخی از روایات آمده که طول قد آدم(ع) و حوا در هنگام هبوط به زمین بسیار بلند بوده، به طوری که موجب زحمت آنان می‌شده است. شکایت آنان از این موضوع باعث شده تا خداوند قد آنان را کوتاه کند.
از نظر محققان، اعتبار روایات درباره طول قد آدم و حوا پس از هبوط به زمین از سند مخدوش و فاقد اعتبار است. یکی از دلایل تضعیف این روایت وجود شخصی به نام مقاتل بن سلیمان در سند آن است. علمای رجال این شخص را ضعیف دانسته‌اند.
متن و ترجمه روایت
متن یکی از این روایات درباره طول قد آدم و حوا پس از هبوط به زمین چنین است:
| « | عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ كَمْ كَانَ طُولُ آدَمَ حِينَ هُبِطَ بِهِ إِلَى اَلْأَرْضِ وَ كَمْ كَانَ طُولُ حَوَّا ؟ قَالَ: وَجَدْنَا فِي كِتَابِ عَلِيٍّ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ وَ زَوْجَتَهُ حَوَّا عَلَيْهِمَا اَلسَّلاَمُ إِلَى اَلْأَرْضِ كَانَتْ رِجْلاَهُ بِثَنِيَّةِ اَلصَّفَا ، وَ رَأْسُهُ دُونَ أُفُقِ اَلسَّمَاءِ، وَ أَنَّهُ شَكَا إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا يُصِيبُهُ مِنْ حَرِّ اَلشَّمْسِ، فَأَوْحَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى جَبْرَئِيلَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ آدَمَ قَدْ شَكَا مَا يُصِيبُهُ مِنْ حَرِّ اَلشَّمْسِ، فَاغْمِزْهُ غَمْزَةً وَ صَيِّرْ طُولَهُ سَبْعِينَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهِ، وَ اغْمِزْ حَوَّا غَمْزَةً فَصَيِّرْ طُولَهَا خَمْسَةً وَ ثُلُثَيْنِ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهَا[۲]
علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم از حسن بن محبوب از مقاتل بن سلیمان نقل کرده که از امام صادق پرسیدم: هنگامی که آدم و حوا به زمین فرود آمدند طول قامت آن دو چه اندازه بود؟ امام فرمود: ما در کتاب علی بن ابی‌طالب یافته‌ایم که چون خدای عزوجل حضرت آدم و همسرش حوا را به زمین فرستاد دو پای آدم روی بلندی کوه صفا بود و سرش زیر افق آسمان. آدم از آزاری که از گرمای آفتاب به او می‌رسید به خداوند شکایت کرد. خدای عزوجل به جبرئیل وحی فرمود که آدم از شدت حرارت آفتاب شکایت دارد؛ جبرئیل او را در هم فشرد و قامتش هفتاد ذراع به ذراع خود آدم گردید و حوا را نیز در هم فشرد و او نیز طول قامتش سی و پنج ذراع به ذراع خودش شد. |
» |
جایگاه و اعتبار
اعتبار روایات درباره طول قد آدم و حوا در هنگام هبوط از نظر محققان رد شده است.[۳] در برخی از روایات آمده که طول قد آدم(ع) و حوا در هنگام هبوط به زمین بسیار بلند بوده، به طوری که موجب زحمت آنان می‌شده است. شکایت آنان از این موضوع باعث شده تا خداوند قد آنان را کوتاه کند.[۴]
از نظر محققان، اعتبار روایات درباره طول قد آدم و حوا پس از هبوط به زمین از سند مخدوش و فاقد اعتبار است.[۵] یکی از دلایل تضعیف این روایت وجود شخصی به نام مقاتل بن سلیمان در سند آن است. علمای رجال این شخص را ضعیف دانسته‌اند. شیخ طوسی می‌گوید: مقاتل بن سلیمانْ بَتَری[یادداشت ۱] است.[۶] ملاصالح مازندرانی (درگذشته ۱۰۸۱ق) درباره او، پس از نقل این روایت، چنین می‌گوید: مقاتل بن سلیمان بتری، از اهل‌سنت و ضعیف است؛ به قول او اعتمادی نیست و بر ما واجب نیست که خود را برای تصحیح و توجیه منقولات او به رنج بیندازیم.[۷]
منابع
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۲۳۳، ح۳۰۸.
- ↑ [۱]
- ↑ مازندرانی، ملا محمدصالح بن احمد، شرح كافی الأصول و الروضة، تحقیق میرزا ابوالحسن شعرانی، تهران، المکتبة الاسلامىة للنشر و التوزیع، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۳۱۶.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۲۳۳، ح۳۰۸.
- ↑ مازندرانی، ملا محمدصالح بن احمد، شرح كافی الأصول و الروضة، تحقیق میرزا ابوالحسن شعرانی، تهران، المکتبة الاسلامىة للنشر و التوزیع، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۳۱۶.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، رجال طوسی، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، ۱۴۱۵ق، شماره ۱۶۱۸، ص۱۴۶.
- ↑ مازندرانی، ملا محمدصالح بن احمد، شرح كافی الأصول و الروضة، تحقیق میرزا ابوالحسن شعرانی، تهران، المکتبة الاسلامىة للنشر و التوزیع، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۳۱۶.
- ↑ بتریه گروهی از زیدیه هستند که قائل به امامت ابوبکر و عمر و علی بن ابی‌طالب(ع) بودند و با عثمان، طلحه، زبیر و عایشه دشمنی داشتند. (طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۲۱۳).