قرائت‌های مختلف قرآن
اختلاف قرائت‌ها در قرآن چیست؟ چرا قرآن‌ها در مناطق مختلف اسلامی، گاه با هم تفاوت دارند؟
قرآن در مناطق مختلف اسلامی، از لحاظ کم یا زیاد بودن کلمات، تفاوتی نداشته و تنها سیر تکاملی خود را از نظر حرکات، نوع نوشتار و قواعد تجویدی گذرانده است.[۱]
در زمان عثمان خلیفه سوم، مصحف‌های قرآن یکی شد، اما علت‌های مختلفی مانند خالی بودن از نقطه و اِعراب، خالی بودن از «الف» در وسط کلمات، تفاوت لهجه‌ها، اِعمال رأی و اجتهاد قاریان و … در اختلاف قرائت‌ها مؤثر بودند.[۲] این اختلاف قرائت‌ها به کم یا زیاد شدن برخی حروف یا حرکات، تعداد آیات و رسم‌الخط ختم شد.[۳]
امام صادق(ع) قرآن را یکی دانسته که از سوی خداوند نازل شده است و اختلاف بر سر قرائت آن، از جانب قاریان صورت گرفته است.[۴]
مشهورترین و معروف‌ترین قاریانی که قرآن طبق قرائت آنها تلاوت می‌شود، عبارت‌اند از:
- عبدالله بن عامر عصبی (درگذشت ۱۱۸ق)، از شام.
- عبدالله بن کثیر دارمی (درگذشت ۱۲۰ق)، از مکه.
- عاصم بن ابی النَجود اسدی (درگذشت ۱۲۸ق)، از کوفه که قرائت او توسط شخصی به نام حفص به‌طور دقیق، ضبط و منتشر شد. قاریان جمهوری اسلامی ایران و بیش‌تر کشورهای اسلامی به روش او قرائت می‌کنند.
- ابوعمرو بن علاء مازنی (درگذشت ۱۵۴ق)، از بصره.
- حمزة بن حبیب زیّات (درگذشت ۱۵۶ق)، از کوفه.
- نافع بن عبدالرحمن اللیثی (درگذشت ۱۶۹ق)، از مدینه.
- علی بن حمزه کسایی (درگذشت ۱۸۹ق)، از کوفه.
علاوه بر این افراد، خلف بن هشام، یعقوب حضرمی و ابوجعفر مخزومی را نیز از قاریان مشهور دانسته‌اند. برخی نیز تعداد دیگری را به آنها افزوده‌اند.[۵]