قرائت‌های مختلف قرآن
اختلاف قرائت‌ها در قرآن چیست؟ چرا قرآن‌ها در مناطق مختلف اسلامی، گاه با هم تفاوت دارند؟
قرآن در مناطق مختلف اسلامی، از لحاظ کم یا زیاد بودن کلمات، تفاوتی نداشته و تنها سیر تکاملی خود را از نظر حرکات، نوع نوشتار و قواعد تجویدی گذرانده است.[۱]
در زمان عثمان خلیفه سوم، مصحف‌های قرآن یکی شد، اما علت‌های مختلفی مانند خالی بودن از نقطه و إعراب، خالی بودن از «الف» در وسط کلمات، تفاوت لهجه‌ها، إعمال رأی و اجتهاد قاریان و … در اختلاف قرائت‌ها مؤثر بودند.[۲] این اختلاف قرائت‌ها به کم یا زیاد شدن برخی حروف یا حرکات، تعداد آیات و رسم‌الخط ختم شد.[۳]
امام صادق(ع) قرآن را یکی دانسته که از سوی خداوند نازل شده است و اختلاف بر سر قرائت آن، از جانب قاریان صورت گرفته است.[۴]
مشهورترین و معروف‌ترین قاریانی که قرآن طبق قرائت آنها تلاوت می‌شود، عبارت‌اند از:
- عبدالله بن عامر عصبی (م ۱۱۸ق)، از شام.
- عبدالله بن کثیر دارمی (م ۱۲۰ ق)، از مکه.
- عاصم بن ابی النَجود اسدی (م ۱۲۸ ق)، از کوفه که قرائت او توسط شخصی به نام حفص به‌طور دقیق، ضبط و منتشر شد. قاریان جمهوری اسلامی ایران و بیش‌تر کشورهای اسلامی به روش او قرائت می‌کنند.
- ابوعمرو بن علاء مازنی (م ۱۵۴ ق)، از بصره.
- حمزه بن حبیب زیّات (م ۱۵۶ ق)، از کوفه.
- نافع بن عبدالرحمن اللیثی، (م ۱۶۹ ق)، از مدینه.
- علی بن حمزه کسایی (م ۱۸۹ ق)، از کوفه.
علاوه بر این افراد، خلف بن هشام، یعقوب حضرمی و ابوجعفر مخزومی را نیز از قاریان مشهور دانسته‌اند. برخی نیز تعداد دیگری را به آنها افزوده‌اند.[۵]