عزاداری امامان شیعه بر امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۸

سؤال

آیا معصومان(ع) برای امام حسین(ع) عزاداری برگزار می‌کردند؟

درگاه‌ها

عزاداری امامان شیعه بر امام حسین(ع) در مناسبت‌های مختلف برپا می‌شد. در ماه محرم، مجالس سوگواری امام حسین(ع) توسط ائمه(ع) هر روز برگزار می‌شد. برخی از امامان شیعه، مانند امام سجاد(ع)، در ایام محرم سیاه‌پوش می‌شدند.^[۱]

امام سجاد(ع):

«یعقوب پیامبر دوازده پسر داشت، خداوند یکی را از پیش او برد، چشم‌هایش از گریه بسیار، سفید و نابینا گردید، … اما من با دو چشمم دیدم که پدرم، برادرم و … همه در کنار من کشته شدند. چطور اندوه من تمام شود؟!»^[۲]

عزاداری امام سجاد(ع)

امام سجاد(ع) هنگام شهادت پدرش امام حسین(ع)، در کربلا حضور داشت. براساس منابع، او باقی مانده عمر خویش را عزادار پدرش بود و بر شهدای کربلا گریه می‌کرد.^[۳]

امام صادق(ع) درباره امام سجاد(ع) فرمودند که او چهل سال بر پدرش گریه کرد. او روزه می‌گرفت و هنگامی که زمان افطار فرا می‌رسید و برای او غذا می‌آوردند، می‌فرمود: فرزند رسول خدا(ص) گرسنه شهید شد، فرزند رسول خدا(ص) تشنه شهید شد و همین‌طور این کلام را تکرار و گریه می‌کرد.^[۴]

عزاداری امام باقر(ع)

ابن‌قولویه در کامل الزیارات نقل می‌کند: امام باقر(ع) در روز عاشورا به سوگواری برای امام حسین(ع) امر فرمود و در خانه خویش، مجلس عزا اقامه می‌کرد.^[۵]

عزاداری امام صادق(ع)

پیرامون عزاداری امام صادق‎(ع) روایات بسیاری وارد شده که از شاعران درخواست می‌نمود برای جدش مرثیه‌سرایی کنند و آنان را بر این امر تشویق می‌کرد. خانواده امام از پشت پرده به مرثیه‌سرایی شاعران گوش می‌دادند و گریه می‌کردند.^[۶]

در یکی از این روایات نقل شده که امام صادق(ع) به فردی گفت برایم شعر بخوان. وقتى شعر خواند امام فرمود: منظور من اين گونه شعر نيست. بلكه می‌خواهم از شعر‏‌هایى كه نزد قبر امام حسين(ع) می‌گویيد برايم بخوانید. آن شخص شعری در مورد امام حسین(ع)‌ خواند اما پس از دیدن گریه امام، از ادامه شعر خوددارى کرد. امام به او گفت شعرش را ادامه دهد.^[۷]

عزاداری امام موسی کاظم(ع)

امام رضا(ع) نقل کرده‌اند که با فرارسیدن محرم، پدرم هرگز با حالت خنده و تبسم دیده نمی‌شد و ده روز اول محرم به همین شکل بود تا این که روز دهم و روز عاشورا فرا می‌رسید و این روز، روز مصیبت، حزن و گریه او بود و می‌فرمود: عاشورا روزی است که جدم حسین(ع) را شهید کردند.^[۸]

عزاداری امام رضا(ع)

دعبل خزاعی نقل کرده که در ابتدای محرم به نزد امام رضا(ع) رفتم. او در حالی که اصحابش دور او نشسته بودند، محزون بود و وقتی مرا دید گفت: آفرین بر تو دعبل، آفرین بر کسی که با دست و زبانش ما را یاری می‌کند. سپس امام پرده‌ای بین یارانش و اهل‌بیتش گذاشت و خانواده‌اش را پشت پرده نشاند تا بر مصیبت حسین(ع) گریه کنند. سپس به دعبل گفت مرثیه بخواند.^[۹]

عزاداری در زمان چهار امام دیگر

عزاداری از زمان امام جواد(ع) تا امام زمان، گاه سیر صعودی و گاه نزولی داشته است؛ برای نمونه در زمان امام جواد(ع)، امکان عزاداری برای شیعیان فراهم بود و این حالت تا زمان معتصم خلیفه عباسی، ادامه داشت. اما پس از آن، سیر نزولی یافت و شیعه برای عزاداری و احیای شعائر حسینی در فشار قرار گرفت.^[۱۰]

منابع

↑ ابوالحسنی (منذر)، علی، سیاه‌پوش در سوگ ائمه نور، قم، ناشر مؤلف، ۱۳۷۵، ص۱۲۷-۱۲۸.
↑ صدوق، محمد بن علی، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۱۸–۵۱۹.
↑ شهرستانی، سید صالح، تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، تحقیق و اعداد الشیخ نبیل رضا علوان، بیروت، دارالزهراء، ۱۴۱۹ق، ص۱۱۸.
↑ امین، سید محسن، المجالس السنیّه، بیروت، دارالتعارف، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۵۵.
↑ شهرستانی، تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، ص۱۲۰؛ نیز: امین، المجالس السنیه، ج۵، ص۱۲۳.
↑ صفایی حائری، عباس، تاریخ سیدالشهدا، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، ۱۳۷۹ش، ص۵۶۶.
↑ ابن‌قولويه قمی‏، جعفر بن محمد، كامل الزيارات‏، تحقیق عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضوية، ۱۳۵۶ق، ص۱۰۵- ۱۰۶.
↑ صدوق، محمد بن علی، الامالی، قم، مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت، ج۲، ص۱۱۱.
↑ مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، تحقیق السيد إبراهيم الميانجی و محمد الباقر البهبودی، بیروت، داراحیاء التراث العربی،۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۷.
↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۷۹.

[1] ابوالحسنی (منذر)، علی، سیاه‌پوش در سوگ ائمه نور، قم، ناشر مؤلف، ۱۳۷۵، ص۱۲۷-۱۲۸.

[2] صدوق، محمد بن علی، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۱۸–۵۱۹.

[3] شهرستانی، سید صالح، تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، تحقیق و اعداد الشیخ نبیل رضا علوان، بیروت، دارالزهراء، ۱۴۱۹ق، ص۱۱۸.

[4] امین، سید محسن، المجالس السنیّه، بیروت، دارالتعارف، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۵۵.

[5] شهرستانی، تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، ص۱۲۰؛ نیز: امین، المجالس السنیه، ج۵، ص۱۲۳.

[6] صفایی حائری، عباس، تاریخ سیدالشهدا، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، ۱۳۷۹ش، ص۵۶۶.

[7] ابن‌قولويه قمی‏، جعفر بن محمد، كامل الزيارات‏، تحقیق عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضوية، ۱۳۵۶ق، ص۱۰۵- ۱۰۶.

[8] صدوق، محمد بن علی، الامالی، قم، مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت، ج۲، ص۱۱۱.

[9] مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، تحقیق السيد إبراهيم الميانجی و محمد الباقر البهبودی، بیروت، داراحیاء التراث العربی،۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۷.

[10] مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۷۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-آیا معصومان(ع) در ایام محرم برای امام حسین(ع) عزاداری برگزار می‌کردند؟
+آیا معصومان(ع) برای امام حسین(ع) عزاداری برگزار می‌کردند؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-منابع تاریخی و روایی شیعه، برخی عزاداری‌های ائمه بر [[امام حسین(ع)]] را ذکر کرده‌اند. بررسی سیره امامان معصوم(ع)، نشان می‌دهد [[عزاداری امام حسین(ع)]] در مناسبت‌های ویژه برپا بود، ولی در [[ماه محرم]]، مجالس سوگواری هر روز بر پا می‌شد و برخی مانند [[امام سجاد(ع)]]، در ایام محرم سیاه‌پوش نیز بودند.<ref>سیاه‌پوش در سوگ ائمه نور، علی ابوالحسنی، منذر، ص۱۲۷ و ۱۲۸، قم، مؤلف، چاپ اول، سال ۱۳۷۵. برای آگاهی بیشتر ر.ک. مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۶۶، آمالی صدوق، مجلسی ۲۹، ج۶، ص۲۰۵.</ref>{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = [[امام سجاد(ع)]]:{{-}}'''«یعقوب پیامبر دوازده پسر داشت، خداوند یکی را از پیش او برد، چشم‌هایش از گریه بسیار، سفید و نابینا گردید، … اما من با دو چشمم دیدم که پدرم، برادرم و … همه در کنار من کشته شدند. چطور اندوه من تمام شود؟!»'''<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۱۸–۵۱۹.</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
+{{درگاه|امام حسین}}
+'''عزاداری امامان شیعه بر امام حسین(ع)''' در مناسبت‌های مختلف برپا می‌شد. در [[ماه محرم]]، مجالس سوگواری [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] توسط ائمه(ع) هر روز برگزار می‌شد. برخی از امامان شیعه، مانند [[امام سجاد(ع)]]، در ایام محرم سیاه‌پوش می‌شدند.<ref>ابوالحسنی (منذر)، علی، سیاه‌پوش در سوگ ائمه نور، قم، ناشر مؤلف، ۱۳۷۵، ص۱۲۷-۱۲۸.</ref>{{جعبه نقل قول
+| عنوان =
+| نقل‌قول = [[امام سجاد(ع)]]:{{-}}'''«یعقوب پیامبر دوازده پسر داشت، خداوند یکی را از پیش او برد، چشم‌هایش از گریه بسیار، سفید و نابینا گردید، … اما من با دو چشمم دیدم که پدرم، برادرم و … همه در کنار من کشته شدند. چطور اندوه من تمام شود؟!»'''<ref>صدوق، محمد بن علی، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۱۸–۵۱۹.</ref>|تاریخ بایگانی
+| منبع =
+| تراز = چپ
+| عرض = ۲۳۰px
+| اندازه خط = 14px
+| رنگ پس‌زمینه = #FFF9E7
+| گیومه نقل‌قول =
+| تراز منبع = چپ
+}}
 '''عزاداری امام سجاد(ع)'''
 {{همچنین ببینید|خون گریه کردن امام سجاد(ع) بر امام حسین(ع)}}
-امام سجاد(ع) هنگام شهادت پدرش امام حسین(ع)، در [[کربلا]] حضور داشت. براساس منابع او باقی مانده عمر خویش را عزادار پدرش بود و بر شهدای کربلا گریه می‌کرد.<ref>تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، السید صالح الشهرستانی، تحقیق و اعداد، الشیخ نبیل رضا علوان، ص۱۱۸بیروت، دارالزهراء، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، و مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۶۶.</ref>
+امام سجاد(ع) هنگام شهادت پدرش امام حسین(ع)، در [[کربلا]] حضور داشت. براساس منابع، او باقی مانده عمر خویش را عزادار پدرش بود و بر شهدای کربلا گریه می‌کرد.<ref>شهرستانی، سید صالح، تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، تحقیق و اعداد الشیخ نبیل رضا علوان، بیروت، دارالزهراء، ۱۴۱۹ق، ص۱۱۸.</ref>
-[[امام صادق(ع)]] درباره امام سجاد(ع) فرمودند که او چهل سال بر پدرش گریه کرد. او روزه می‌گرفت و هنگامی که زمان افطار فرا می‌رسید و برای او غذا می‌آوردند، می‌فرمود: فرزند رسول خدا گرسنه شهید شد، فرزند رسول خدا تشنه شهید شد، و همین‌طور این کلام را تکرار و گریه می‌کرد.<ref>المجالس السنیّه، سید محسن امین، بیروت، دارالتعارف، چاپ ششم ۱۳۹۸ ق، ج۱، ص۱۵۵.</ref>
+[[امام صادق(ع)]] درباره امام سجاد(ع) فرمودند که او چهل سال بر پدرش گریه کرد. او روزه می‌گرفت و هنگامی که زمان افطار فرا می‌رسید و برای او غذا می‌آوردند، می‌فرمود: فرزند رسول خدا(ص) گرسنه شهید شد، فرزند رسول خدا(ص) تشنه شهید شد و همین‌طور این کلام را تکرار و گریه می‌کرد.<ref>امین، سید محسن، المجالس السنیّه، بیروت، دارالتعارف، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۵۵.</ref>
 '''عزاداری امام باقر(ع)'''
-[[ابن‌قولویه]] در [[کامل الزیارات]] نقل می‌کند [[امام باقر(ع)]] در [[روز عاشورا]] به سوگواری برای امام حسین(ع) امر فرمود و در خانه خویش، مجلس عزا اقامه می‌کرد و … .<ref>تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، ص۱۲۰، المجالس السنیه، ج۵، ص۱۲۳.</ref>
+[[ابن‌قولویه]] در [[کامل الزیارات]] نقل می‌کند: [[امام باقر(ع)]] در [[روز عاشورا]] به سوگواری برای امام حسین(ع) امر فرمود و در خانه خویش، مجلس عزا اقامه می‌کرد.<ref>شهرستانی، تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، ص۱۲۰؛ نیز: امین، المجالس السنیه، ج۵، ص۱۲۳.</ref>
 '''عزاداری امام صادق(ع)'''
-پیرامون عزاداری امام صادق‎(ع) روایات بسیاری وارد شده که از شاعران درخواست می‌نمود برای جدش مرثیه‌سرایی کنند و آنان را بر این امر تشویق می‌کرد. خانواده امام از پشت پرده به مرثیه‌سرایی شاعران گوش می‌دادند و گریه می‌کردند.<ref>تاریخ سیدالشهدا، عباس صفائی حائری، ص۵۶۶، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ اول، سال ۱۳۷۹، آمالی صدوق، مجلسی، ج۶، ص۲۰۵.</ref>
+پیرامون عزاداری امام صادق‎(ع) روایات بسیاری وارد شده که از شاعران درخواست می‌نمود برای جدش مرثیه‌سرایی کنند و آنان را بر این امر تشویق می‌کرد. خانواده امام از پشت پرده به مرثیه‌سرایی شاعران گوش می‌دادند و گریه می‌کردند.<ref>صفایی حائری، عباس، تاریخ سیدالشهدا، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، ۱۳۷۹ش، ص۵۶۶.</ref>
-در یکی از این روایات نقل شده که امام صادق(ع) به فردی گفت برایم شعر بخوان. وقتى شعر خواند امام فرمود: منظور من اين گونه شعر نيست. بلكه می‌خواهم از آن شعر و مرثيه‏‌هایى كه نزد قبر امام حسين(ع) می‌گویيد برايم بخوانید. آن شخص شعری در مورد امام حسین(ع)‌ خواند اما پس از آنکه دید امام صادق(ع) گريان شد، از گفتن شعر خوددارى نمود. آن بزرگوار فرمود: ما بقى اشعار را بگو. وقتى ما بقى اشعار را گفتم فرمود: بيشتر از این برایم بخوان.<ref>ابن قولويه‏، كامل الزيارات‏، ۱۳۵۶ش، ص۱۰۵- ۱۰۶.</ref>
+در یکی از این روایات نقل شده که امام صادق(ع) به فردی گفت برایم شعر بخوان. وقتى شعر خواند امام فرمود: منظور من اين گونه شعر نيست. بلكه می‌خواهم از شعر‏‌هایى كه نزد قبر امام حسين(ع) می‌گویيد برايم بخوانید. آن شخص شعری در مورد [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)‌]] خواند اما پس از دیدن گریه امام، از ادامه شعر خوددارى کرد. امام به او گفت شعرش را ادامه دهد.<ref>ابن‌قولويه قمی‏، جعفر بن محمد، كامل الزيارات‏، تحقیق عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضوية، ۱۳۵۶ق، ص۱۰۵- ۱۰۶.</ref>
 '''عزاداری امام موسی کاظم(ع)'''
-امام رضا(ع) نقل کرده‌اند که با فرارسیدن محرم، پدرم هرگز با حالت خنده و تبسم دیده نمی‌شد و ده روز اول محرم به همین شکل بود تا این که روز دهم و روز عاشورا فرا می‌رسید و این روز، روز مصیبت، حزن و گریه او بود و می‌فرمود: عاشورا روزی است که جدم حسین(ع) را شهید کردند.<ref>أمالی صدوق، ج۲، ص۱۱۱.</ref>
+امام رضا(ع) نقل کرده‌اند که با فرارسیدن محرم، پدرم هرگز با حالت خنده و تبسم دیده نمی‌شد و ده روز اول محرم به همین شکل بود تا این که روز دهم و روز عاشورا فرا می‌رسید و این روز، روز مصیبت، حزن و گریه او بود و می‌فرمود: عاشورا روزی است که جدم حسین(ع) را شهید کردند.<ref>صدوق، محمد بن علی، الامالی، قم، مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت، ج۲، ص۱۱۱.</ref>
 '''عزاداری امام رضا(ع)'''
-دعبل خزاعی نقل کرده که در ابتدای محرم به نزد امام رضا(ع) رفتم. او در حالی که اصحابش دور او نشسته بودند، محزون بود و وقتی مرا دید گفت: آفرین بر تو دعبل، آفرین بر کسی که با دست و زبانش ما را یاری می‌کند. سپس حضرت مرا در کنار خودش جای داد و فرمود: ای دعبل! دوست داری شعر بخوانی؛ زیرا این روزها ایام غم و اندوه بر ما اهل بیت و روز شادی دشمنان ما است؛ سپس برخاست و پرده‌ای بین ما و اهل‌بیتش زد و آنان را پشت پرده نشاند تا بر مصیبت حسین(ع) گریه کنند؛ آن‌گاه رو به من کرد و فرمود: ای دعبل! مرثیه بخوان.<ref>بحارالانوار، ج۴۰، ص۲۵۷.</ref>
+دعبل خزاعی نقل کرده که در ابتدای محرم به نزد امام رضا(ع) رفتم. او در حالی که اصحابش دور او نشسته بودند، محزون بود و وقتی مرا دید گفت: آفرین بر تو دعبل، آفرین بر کسی که با دست و زبانش ما را یاری می‌کند. سپس امام پرده‌ای بین یارانش و اهل‌بیتش گذاشت و خانواده‌اش را پشت پرده نشاند تا بر مصیبت حسین(ع) گریه کنند. سپس به دعبل گفت مرثیه بخواند.<ref>مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، تحقیق السيد إبراهيم الميانجی و محمد الباقر البهبودی، بیروت، داراحیاء التراث العربی،۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۷.</ref>
 '''عزاداری در زمان چهار امام دیگر'''
-عزاداری از زمان [[امام جواد(ع)]] تا [[امام زمان]]، گاه سیر صعودی و گاه نزولی داشته است؛ برای نمونه در زمان امام جواد(ع)، امکان عزاداری برای شیعیان فراهم بود و این حالت تا زمان [[معتصم]] خلیفه عباسی، ادامه داشت. اما پس از آن، سیر نزولی یافت و شیعه برای عزاداری و احیای شعائر حسینی در فشار قرار گرفت.<ref>بحارالانوار، ص۱۳۶ و ۱۳۷.</ref>
+عزاداری از زمان امام جواد(ع) تا [[امام زمان]]، گاه سیر صعودی و گاه نزولی داشته است؛ برای نمونه در زمان [[امام جواد(ع]])، امکان عزاداری برای شیعیان فراهم بود و این حالت تا زمان [[معتصم]] خلیفه عباسی، ادامه داشت. اما پس از آن، سیر نزولی یافت و شیعه برای عزاداری و احیای شعائر حسینی در فشار قرار گرفت.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۷۹.</ref>
 ==منابع==
@@ خط ۵۱: / خط ۶۲: @@
 | تغییر مسیر =
 | ارجاعات =
-| بازبینی =
+| بازبینی = شد
 | تکمیل =
 | اولویت = ب
@@ خط ۶۱: / خط ۷۲: @@
 [[رده:امام حسین(ع)]]
 [[رده:درگاه امام حسین(ع)]]
+[[ar:اقامة عزاء أئمة الشيعة علی الإمام الحسين(ع)]]
+[[en:Mourning of Shi'a Imams for Imam al-Husayn (a)]]
+[[ps:د شيعه امامانو ماتم پر امام حسين(ع)]]