تفاوت غیرت زن و مرد در کلام امام علی(ع)

سؤال

معنای این سخن امام علی(ع) در نهج‌البلاغه درباره تفاوت غیرت زن و مرد چیست؟

درگاه‌ها

ر

غیرت زن و مرد در کلام امام

«غَیْرَةُ الْمَرْأَةِ كُفْرٌ وَغْیْرَةُ الرَّجُلِ إیمَانٌ»

توضیح روایت در نسخ نهج‌البلاغه

در نهج‌البلاغه ترجمه محمد دشتی چنین آمده: «غیرت زن کفرآور و غیرت مرد نشانه ایمان اوست.» با مراجعه به شرح و توضیح این عبارت در ترجمه نهج‌البلاغه دیگر نویسندگان، معنای آن روشن می‌شود، فیض الاسلام چنین ترجمه کرده‌: «غیرت زن (بر مرد) کفر است، زیرا مستلزم حرام دانستن چند همسری برای یک مرد است که خدا آن را حلال نموده‌ و غیرت مرد (بر زن) ایمان است، چون موجب حرام دانستن اشتراک دو مرد در یک زن است که خدا آن را حرام کرده است.»

در ترجمه محمد علی انصاری آمده‌ است که؛ «مرد به دستور خدا و شرع می‌تواند چندین زن عقدی و متعه داشته باشد و اگر زن راضی نباشد خلاف دستور خدا رفتار کرده‌ است، لکن زن در حال واحد نمی‌تواند بیش از یک شوهر اختیار کند، و اگر شوهر، مرد دیگری را در فراش خود دید و فرضاً آن شخص را کشت، عین ایمان رفتار کرده است.»

همان‌طور که مرد حاضر نیست مرد دیگری همسرش را ببیند و با او رابطه داشته باشد، زن هم از نظر روحی حاضر نیست شوهرش با زن دیگری همبستر گردد و با او رابطه داشته باشد. به دنبال این ناراحتی‌ها مرد برای حفظ ناموس خود اقدام می‌کند که عملش از روی ایمان سرچشمه گرفته‌ است؛ اما زن هم اقدام می‌کند ولی اقدام او به کفر و بی ایمانی منتهی می‌گردد. هر دو غیرت ناموس دارند، اما عمل زن بر خلاف دستور خداوند و برنامه مرد طبق دستور الهی است.

غیرت در کلام امام علی

امام علی(ع) در روایات دیگری منظور از غیرت را بیشتر توضیح داده و در این‌باره می‌فرماید: «وَإِیَّاكَ وَالتَّغایُرَ فِی غَیْرِ مَوْضِعِ غَیْرَةٍ، فَإِنَّ ذلِكَ یَدْعُو الصَّحِیحَةَ إِلَى السَّقَمِ، وَالْبَرِیئَةَ إِلَى الرِّیَبِ؛ بر حذر باش از اینكه در غیر جائی كه باید غیرت به‏ خرج داد اظهار غیرت كنى،(كه نشانه سوء ظن تو نسبت‏ به او باشد) زیرا اظهار بى‌اعتمادى و سوء‌ظن، زنان را به ناپاكى، و بی‌گناهان را به آلودگى‏ سوق مى‏‌دهد.»

غیرت صفتی است که مردها لازم است تحصیل کنند تا نسل‌ها حفظ شود؛ اما زنان بالفطره به حفظ نسل علاقه دارند و احتیاج به پاسبانی به نام غیرت ندارند. امام علی(ع) نه غیرت صحیح بانوان را مورد انتقاد قرار داده و نه بر غیرت نادرست مردان، مهر تأیید می‌زند. امام در این سخنان، به نکته روان‌شناسی مهمی اشاره کرده و حساسیت‌های بی‌مورد برخی مردان را که به بهانه غیرت‌ورزی، همسران خود را از هرگونه فعالیت اجتماعی باز می‌دارند، مورد انتقاد قرار داده است.

برای مطالعه بیشتر

• شرح و ترجمه نهج البلاغه دکتر محمود رضا افتخارزاده، انتشارات نشر روزگار، تهران ۱۳۷۹ش، ص۱۰۷۲.