روایت «زمستان بهار مومن است»

سؤال

در روایتی آمده است که زمستان بهار مؤمن است. آیا این حدیث صحیح است؟ چطور در این روایت زمستان را به بهار تشبیه کرده است؟

درگاه‌ها

حدیث زمستان بهار مؤمن است به این معناست که فصل زمستان، با وجود سردی و سختی‌هایش، می‌تواند به عنوان زمانی برای رشد و شکوفایی روحی و معنوی مؤمنان تلقی شود. در این فصل، مؤمنان می‌توانند به تفکر، عبادت و نزدیکی به خداوند بپردازند و از فرصت‌های معنوی بهره‌برداری کنند، و خود را برای فصل بعدی آماده کنند.

این حدیث به نوعی به این نکته اشاره دارد که در سختی‌ها و چالش‌ها، فرصت‌هایی برای رشد و تعالی وجود دارد. همان‌طور که در بهار، طبیعت به شکوفایی می‌رسد، در زمستان نیز مؤمن می‌تواند با صبر و استقامت، به تقویت ایمان و ارتباط خود با خدا بپردازد. به عبارت دیگر، زمستان می‌تواند به عنوان یک دوره‌ای از آمادگی و پرورش روحی برای ورود به فصل‌های بهتر و شکوفاتر زندگی تلقی شود.

متن و سند حدیث

از امام صادق(ع) و رسول خدا(ص) چنین نقل شده است:

« الشِّتَاءُ رَبِيعُ الْمُؤْمِنِ يَطُولُ فِيهِ لَيْلُهُ فَيَسْتَعِينُ بِهِ عَلَى قِيَامِهِ وَ يَقْصُرُ فِيهِ نَهَارُهُ فَيَسْتَعِينُ بِهِ عَلَى صِيَامِهِ زمستان بهار مومن است از شبهای طولانی‏اش برای شب زنده‏داری واز روزهای کوتاهش برای روزه داری بهره می‏گیرد. »

شیخ صدوق عالم شیعی قرن چهارم این روایت را در کتاب الامالی نقل کرده است.

معنای حدیث

حدیث گرافی زمستان بهار مومن است.

پژوهش‌های دینی نشان داده که، با روزه‌داری می‌تواند با شهوت و با نفس أماره مبارزه نمود تا روح آدمی برای هميشه آزاد شده و او را آرامش برساند. امام محمد باقر(ع) در اینباره می‌فرمايد: «... روزه سپر است برای انسان در برابر آتش و صدقه دادن، گناهان را نابود می كند و به پا خواستن در شب، خدا را به ياد انسان می آورد».

از پيامبر اكرم(ص) و امام صادق(ع) در منابع روائی شیعه نقل شده است که زمستان، بهار مومن تلقی شده است به آن جهت که شب‌های آن طولانی و مؤمن از این فرصت برای عبادت، دعا و مناجات می تواند استفاده شایسته‌ای داشته باشد. همچنین کوتاهی روز در زمستان شرایط را برای روزه‌داری فراهم می‌کند.

در اینباره امام جعفر صادق(ع) فرموده‌اند که روزها و شب‌های زمستان بهترین فرصت برای راز و نیاز و مناجات با خداوند است و فرصت مناسبی برای تفکر در ذات الهی است. در روایتی از ایشان آمده است که:«افضل العباده إدمان التفکر فی الله و فی قدرته؛ برترین عبادات مداومت نمودن بر تفکر درباره خداوند و قدرت او است»

همچنین روزه گرفتن در روز‌های کوتاه زمستانی، بهترین فرصت‌ها را برای ادای قضای روزه‌های تابستانی و یا گرفتن روزه‌های مستحبی فراهم می‌کند. به همین جهت است که پیامبر اسلام(ص) در توصیف روزه زمستانی فرموده‌اند: «الصوم فی الشتاء الغنیمه البارده»؛ «روزه زمستان، غنیمتی فرح‌بخش است.