لعن‌شدگان در قرآن
چه کسانی در قرآن نفرین شده‌اند؟
چند گروه در قرآن مورد لعن خداوند قرار گرفته‌اند؛ از جمله: ظالمان، دروغگویان، کافران، منافقان، آزاردهندگانِ پیامبر(ص)، تهمت زنندگان به زنا، اصحاب سبت، مؤمنین به طاغوت و جبت، شخص ابلیس و... .
مفهوم‌شناسی لعن
لعن به معنای طرد و دور کردن با غضب است. اگر لعن از جانب خدا باشد در آخرت به معنای عقوبت و در دنیا به معنای انقطاع از قبول رحمت و توفیق است و اگر از جانب انسان باشد به معنای دعا و نفرین و درخواست بر ضرر غیر است.[۱]
مصادیق لعن در قرآن کریم
خداوند در قرآن کریم ۳۷ بار «لعن» را با انتساب به خودش و نیز یک بار با انتساب به مردم به کار برده است. با توجه به معنای لغوی لعن و انتساب آن به خدا روشن می‌شود لعن منع عقلی و نقلی ندارد. در مقابل از سبّ(فحش) نهی شده است.[۲] با مراجعه به قرآن کریم پی‌برده می‌شود که خداوند برخی افراد را لعن نموده است. مانند:
۱. ابلیس: ﴿وَإِنَّ عَلَیْک لَعْنَتِی إِلَی یَوْمِ الدِّینِ؛ همانا لعنت من بر توست تا روز جزا.﴾(ص:۷۸)
۲. عموم کافرین: ﴿إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکافِرِینَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِیرًا؛ همانا خداوند لعنت کرده کافران را و برای آنان جهنم را آماده نموده است.﴾(احزاب:۶۴) و همین‌طور در آیه ۱۶۱ و ۱۵۹ سوره بقره. و آیه ۶۴ سوره احزاب.
۳. کفار بنی اسرائیل: ﴿لُعِنَ الَّذِینَ کفَرُواْ مِن بَنِی إِسْرَائِیلَ عَلَی لِسَانِ دَاوُودَ وَعِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ ذَلِک بِمَا عَصَوا وَّکانُواْ یَعْتَدُونَ؛ لعنت شدند کسانی که از بنی اسرائیل کافر شدند، به زبان داود و عیسی بن مریم.﴾(مائده:۷۸)
۴. ظالمان: ﴿أَلاَ لَعْنَه اللّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ؛ آگاه باش لعنت خدا بر ظالمان است.﴾(هود:۱۸)
۵. دروغگویان: ﴿وَالْخَامِسَه أَنَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَیْهِ إِن کانَ مِنَ الْکاذِبِینَ وَیَدْرَأُ؛ بار پنجم قسم یاد کند که لعنت خدا بر او باد اگر از دروغ گویان باشد.﴾(نور:۷)
۶. آزار دهندگان رسول‌الله(ص): ﴿إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَه وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُّهِینًا؛ و کسانی که خدا و رسول را اذیت می‌کنند خداوند آنان را در دنیا و آخرت مشمول لعنت خود قرار داده است.﴾(احزاب:۵۷)
۷. تهمت زنندگان به زنا: ﴿إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَه وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ؛ کسانی که به زنان با ایمان و پاک‌دامن بی‌خبر از کار بد تهمت بستند محققا در دنیا و آخرت ملعون شدند.﴾(نور:۲۳)
۸. قتل مؤمن: ﴿وَمَن یَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِیهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِیمًا؛ و هر کس مؤمنی را به عمد بکشد مجازاتش آتش جهنم است که در آن جاوید معذب خواهد بود. خدا بر او خشم و لعنت کند. و عذابی بسیار شدید برایش مهیّا سازد.﴾(نساء:۹۳)
۹. نفاق: ﴿وَعَدَ الله الْمُنَافِقِینَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْکفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا هِیَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِیمٌ؛ خدا مرد و زن از منافقان و کافران را وعده آتش دوزخ و خلود در آن داده همان دوزخ برای کیفر آنان کافی است و خدا آنان را لعن کرده و برای آنان عذاب ابدی است﴾(توبه:۶۸) و آیه ۲۲ سوره محمد و آیه شش سوره فتح.
۱۱. دروغگویان: ﴿... ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَتَ اللَّـهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ؛ ... سپس مباهله کنیم، و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.﴾(آل عمران:۶۱)
۱۲. اصحاب سبت: ﴿... أَوْ نَلْعَنَهُمْ کَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ ۚ وَکَانَ أَمْرُ اللَّـهِ مَفْعُولًا؛ ... یا همچنانکه «اصحاب سبت» را لعنت کردیم؛ آنان را [نیز] لعنت کنیم و فرمان خدا همواره تحقق یافته است.﴾(نساء:۴۷)
۱۳. مؤمنین به جبت و طاغوت: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ أُوتُوا نَصِیبًا مِّنَ الْکِتَابِ یُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ… أُولَـٰئِکَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّـهُ؛ آیا کسانی را که از کتاب [آسمانی] نصیبی یافته‌اند ندیده‌ای؟ که به «جبت» و «طاغوت» ایمان دارند، … اینانند که خدا لعنت‌شان کرده است.﴾(نساء:۵۱، ۵۲) در آیه ۶۰ سوره مائده هم پرستش‌کنندگان طاغوت را لعن کرده است.
۱۴. لعن شدن عده‌ای از یهود که گفتند دست خدا بسته است: ﴿وَقَالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللَّـهِ مَغْلُولَةٌ ۚ غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا؛ و یهود گفتند: «دست خدا بسته است.» دست‌های خودشان بسته باد. و به [سزای] آنچه گفتند، از رحمت خدا دور شوند﴾(مائده:۶۴)
۱۵. لعن دوزخیان به یکدیگر: ﴿دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَّعَنَتْ أُخْتَهَا؛ هر بار که امّتی [در آتش] درآید، همکیشان خود را لعنت کند.﴾(اعراف:۳۸)
۱۶. فرعونیان: ﴿فَاتَّبَعُوا أَمْرَ فِرْعَوْنَ ۖ وَمَا أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِیدٍ… وَأُتْبِعُوا فِی هَـٰذِهِ لَعْنَةً وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ؛ ولی [سران] از فرمان فرعون پیروی کردند، و فرمان فرعون صواب نبود… و در این دنیا و روز قیامت به لعنت بدرقه شدند﴾(سوره هود:۹۷، ۹۹)
۱۷. نقض‌کنندگان پیمان الهی: ﴿وَالَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّـهِ مِن بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّـهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْ‌ضِ ۙ أُولَـٰئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ؛ و کسانی که پیمان خدا را پس از بستن آن می‌شکنند و آنچه را خدا به پیوستن آن فرمان داده می‌گسلند و در زمین فساد می‌کنند، بر ایشان لعنت است.﴾(رعد:۲۵)
۱۸. لعنت دوزخیان بر بزرگان خود: ﴿رَ‌بَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَیْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا کَبِیرً‌ا؛ پروردگارا، آنان را دو چندان عذاب ده و لعنت‌شان کن لعنتی بزرگ.﴾(احزاب:۶۸)
۱۹. شجره ملعونه: ﴿وَمَا جَعَلْنَا الرُّ‌ؤْیَا الَّتِی أَرَ‌یْنَاکَ إِلَّا فِتْنَةً لِّلنَّاسِ وَالشَّجَرَ‌ةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْ‌آنِ؛ و [نیز] آن درخت لعنت شده در قرآن را جز برای آزمایش مردم قرار ندادیم.﴾(اسراء:۶۰)