اعتبار کتاب علل الشرایع

سؤال

آیا کتاب علل الشرایع صدوق معتبر و به طور کامل مستند و قابل اعتماد است؟

کتاب علل الشرایع یکی از آثار مشهور شیخ صدوق است. موضوع این کتاب بررسی علل برخی احکام، اعتقادات و امور تکوینی است. شیخ صدوق یکی از بزرگترین محدثان شیعه به شمار می رود. کتاب علل الشرایع همیشه مورد توجه عالمان شیعه بوده است. در عین اعتبار کتاب و مؤلف آن از منظر علم حدیث شیعه روایات این کتاب باید جداگانه از منظر سندی و متنی مورد بررسی قرار گیرند و آنگاه در مورد هر روایت اظهار نظر شود.

اعتبار مؤلف

محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی (۳۰۵ ـ۳۸۱ق) مشهور به شیخ صدوق؛ بزرگ‌ترین محدث و فقیه مکتب حدیثی قم در قرن چهارم هجری قمری بوده است. گفته شده که حدود ۳۰۰ اثر علمی تألیف نموده که امروزه بسیاری از آنها مفقود شده است. کتاب من لایحضره الفقیه، از کتب اربعه شیعه یکی از آثار او است.

اعتبار کتاب

عالمان شیعه این کتاب را مانند دیگر کتاب‌های روایی، مورد بررسی قرار داده و برخی از روایات را ضعیف دانسته‌اند. این کتاب با توجه به موضوع «علل و اسباب پدیده‌ها و احکام شرعی» از زمان نگارش، مورد توجه عالمان بوده و کسانی مانند قاضی نعمان مغربی در شرح الاخبار،^[۱] علامه مجلسی در بحارالانوار،^[۲] شیخ حر عاملی در وسائل الشیعه^[۳] و دیگرانی از علما و بزرگان شیعه از آن استفاده و به مطالب و مستندات این کتاب استناد نموده‌اند.

در طرف مقابل نیز این کتاب از سوی برخی اصولیون مانند وحید بهبهانی مورد نقد و تأمل قرار گرفته است. هر چند این نقادی بیشتر متوجه این مسئله است که شیخ صدوق، تنها در صدد گردآوری و نقل روایات علل بوده است.^[۴]

منابع

↑ مغربی، نعمان، شرح الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۵۵۰؛
↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق، ج ۱، ص ۶؛
↑ حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۷؛
↑ وحید بهبهانی، محمدباقر، الرسائل الفقهیة، ۱۴۱۹ق، ص۱۹۳

[1] مغربی، نعمان، شرح الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۵۵۰؛

[2] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق، ج ۱، ص ۶؛

[3] حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۷؛

[4] وحید بهبهانی، محمدباقر، الرسائل الفقهیة، ۱۴۱۹ق، ص۱۹۳

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]