غسل‌دهنده و کفن‌کننده پیامبر اکرم در منابع اهل‌سنت

سؤال

اهل‌سنت ادعا دارند که کار تجهیز و تدفین پیکر پیامبر اسلام(ص) را ابوبکر انجام داده و حضرت علی(ع) در آن زمان از شدت غم مدهوش شده بودند، آیا این ادعا واقعیت دارد؟

منابع معتبر اهل‌سنت، انجام غسل، کفن، دفن و نخستین نماز بر جنازه پیامبر اسلام(ص) را توسط امام علی(ع) دانسته‌اند. طبقات الکبری از ابن‌سعد، السیره النبویه از ابن‌هشام، البدایه و النهایه از ابن‌کثیر تعدادی از جمله این منابع هستند. همچنین اسامی کسانی که در این کارها به امام کمک کردند،‌نیز در منابع ذکر شده که نامی از ابوبکر در میان آنان نیست.

مسئول غسل پیامبر در منابع اهل‌سنت

بر اساس منابع اهل‌سنت، مراسم غسل، کفن، نماز و دفن پیامبر را علی بن ابی طالب(ع) عهده دار شد و چند نفر دیگر از بنی‌هاشم به او کمک کردند:

  • ابن‌سعد مشهور به کاتب واقدی مورخ و سيره نویس مشهور قرن دوم و سوم هجری در کتاب الطبقات الکبری داستانی را نقل می‌کند که کعب الاحبار از خلیفه دوم سؤال کرد که پیامبر(ص) در احتضار (آخرین لحظات عمرشان) چه فرمود؟ عمر به علی(ع)، اشاره کرد و گفت از او بپرسید. علی(ع): پیامبر اکرم(ص) در حالی که سرشان روی شانه من بود، می‌فرمود: الصلاه الصلاه (نماز نماز) … کعب: چه کسی پیامبر اکرم(ص) را غسل داد؟ عمر گفت از علی بپرس و علی(ع) گفت من پیامبر را غسل دادم در حالی که عباس نشسته بود و اسامه و شقران آب می‌ریختند.[۱]
  • ابن هشام مورخ قرن سوم و تدوین کنندۀ مشهورترین کتاب دربارۀ سیرۀ پیامبر در کتاب السیره النبویه، علی بن ابی طالب، عباس بن عبدالمطلب، فضل بن عباس، قثم بن عباس، اسامه بن زید و شقران غلام پیامبر و اوس بن خولی نیز که یکی از انصار بود، اغسل‌دهنده‌های پیامبر دانسته است. او غسل پیامبر را چنین دانسته که علی(ع) جنازه پیامبر اکرم(ص) را بر سینه خود گذارده بود و عباس و فضل و قثم در حرکت دادن و چپ و راست کردن بدن به او کمک می‌کردند و اسامه و شقران هم آب می‌ریختند و علی بن ابی طالب(ع)، پیامبر(ص) را از زیر پیراهن غسل می‌داد.[۲]

مسئول دفن پیامبر در منابع اهل‌سنت

منابع اهل‌سنت در کیفیت دفن پیامبر نوشته اند که امام علی(ع) پیامبر را پس از غسل، کفن و دفن نمود:

  • ابن هشام از مورخان اهل‌سنت نوشته است: اما کسانی که متولی دفن آن حضرت شدند و وارد قبر پیامبر(ص) شدند عبارتند از: علی بن ابی طالب و فضل بن عباس و قثم بن عباس و شقران.[۳]
  • علاوه بر این منابع که از کتاب‌های معتبر و قدیم اهل‌سنت در زمینه تاریخ پیامبر(ص) محسوب می‌شوند؛ ابن اثیر جزری در اسد الغابه،[۴] ابن کثیر در البدایه و النهایه[۵] بیهقی در دلائل النبوه[۶] و بسیاری منبع دیگر از اهل‌سنت به این رویداد اشاره دارند که کسی جز علی(ع) و همراهان آن حضرت در تجهیز و تدفین آن حضرت شرکت نداشته است.
  • در کتاب تاریخ الامم و الملوک طبری نقل شده: سپس در محل دفن پیامبر اکرم(ص) بین مردم اختلاف شد، برخی گفتند: در بقیع دفن کنیم و برخی گفتند: در کنار مسجد و برخی نیز گفتند: در منزل حضرت، ایشان را دفن کنیم؛ در نهایت تصمیم بر این شد که جنازه حضرت را در همان حجره‌ای که حضرت رحلت نمود، به خاک بسپارند. قبر آن حضرت توسط ابو عبیده جراح و زید بن سهل آماده گردید و مراسم دفن به وسیله امیر مؤمنان به کمک فضل و عباس و قثم انجام گرفت.[۷]

اقامه نماز بر پیکر پیامبر(ص)

منابع اهل‌سنت همچنین نوشته اند؛ نخستین کسی که بر پیامبر(ص) نماز گزارد، امیرالمؤمنین(ع) بود سپس یاران و اصحاب آن حضرت دسته دسته بر جنازه آن حضرت نماز خواندند:

  • ابن کثیر در البدایه و النهایه از ابن مسعود نقل کرده است: در وصیت پیامبر اکرم(ص) آمده است که آن حضرت را مردان اهل بیتش غسل دهند و کفن کنند و بعد بر جنازه آن حضرت نماز بگزارند سپس مردم بر آن حضرت نماز بگزارند و بعد از مردان زنان بر جسد آن حضرت نماز بخوانند.[۸]

منابع

  1. ابن سعد، محمّد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۰۲.
  2. ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، بیروت، دارالمعرفه، بی تا، ج۲، ص۶۲۲–۶۶۳.
  3. ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، بیروت، دارالمعرفه، بی تا، ج۲، ص۶۶۴.
  4. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابه فی معرفه الصحابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۸۸.
  5. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۲۶۹.
  6. بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق، ج۷، ص۲۵۴.
  7. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، مؤسسه الاعلمی، بی تا، ج۲، ص۴۵۲.
  8. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۲۶۶.