صحیفه فاطمیه
صحیفه فاطمیه چه کتابی است؟ آیا این کتاب به نام خواهر قرآن نیز مشهور است؟
صحیفه فاطمیه نام کتابی است که در کتاب‌های روایی شیعه به عنوان مصحف فاطمه(س) معرفی شده است. مطابق روایات اهل بیت(ع) این کتاب بعد از وفات پیامبر(ص) توسط جبرئیل بر حضرت زهرا(س) وارد شده و امام علی (ع) آن را نوشته است. صفت خواهر قرآن بودن برای این کتاب نبوده بلکه اهل ذوق و ادب آن را برای صحیفه سجادیه استفاده نموده‌اند. کتاب مصحف فاطمه با توجه به سخنان دشمنان شیعه در طول تاریخ و متهم کردن شیعیان به اعتقاد بر تحریف قرآن و اعتقاد به قرآنی دیگر، اهل بیت درباره این کتاب بیان نموده که هیچ مطلبی از قرآن در آن نیامنده است.
مصحف فاطمه
منابع روایی شیعه صحیفه فاطمه را به نام «مصحف فاطمه(س)» بیان نموده و به این نام مشهور است. امام صادق(ع) مصحف فاطمه(س) را مشتمل بر تمامی حوادث و رویدادها مرتبط با پیامبر(ص) و فرزندان او و نیز اسامی همه بزرگان اسلام تا روز قیامت بیان می‌کند.[۱] در روایتی از امام صادق(ع) چگونگی جمع‌آوری مصحف فاطمه(س) این گونه بیان شده است:
امام صادق(ع) در جواب سؤال از مصحف بعد از سکوتی طولانی فرمودند: شما از آنچه می‌خواهید و نمی‌خواهید کاوش می‌کنید. همانا فاطمه(س) بعد از رسول خدا هفتاد و پنج روز ماند و (در این مدت) به خاطر از دست دادن پدرش اندوه بسیاری بر او وارد شد. جبرئیل (در این مدت) می‌آمد و او را نیکو تسلیت می‌داد و شادمانش می‌کرد و از پدرش و محل او در بهشت اطلاع می‌داد و از آنچه بعد از او برای فرزندانش پیش خواهد آمد، آگاه می‌نمود و امام علی(ع) آن را می‌نوشت. پس این مصحف فاطمه است.[۲]
خواهر قرآن
خواهر قرآن به صحیفه سجادیه گفته می‌شود. این اصطلاحی است که اهل ذوق و ادب به مناسبت مؤنث بودن لفظ صحیفه برای آن استفاده کرده‌اند. عبارت عربی «اخت القرآن» است و اخ و اخت به معنای «شریک» هم به کار می‌رود.[۳] چنین بیان شده است که وجه اشتراک صحیفه سجادیه با قرآن در این است که دیگران نمی‌توانند مانند آن را بوجود آورند.
خصوصیات مصحف فاطمه
در طول تاریخ شیعه نکاتی درباره مصحف حضرت فاطمه(س) بیان شده که از این قرار است:
- این مصحف به عنوان ودیعه امامت، در دست امامان(ع) بوده است و مطابق عقائد شیعه اکنون در نزد امام زمان(عج) بوده و هر نوع دسترسی به آن تنها از این طریق امکانپذیر است.
- مصحف در لغت به کتاب، نامه‌ها و اوراقی گفته می‌شود که آنها را در یک جلد جمع کرده باشند. از آنجا که نسخه‌هایی از قرآن که در دست اصحاب پیامبر(ص) بود، «مصحف» می‌نامیدند، همچون مصحف ابن مسعود، مصحف ابی بن کعب و …، از این رو برخی از مغرضان گفته‌اند که شیعیان مدعی هستند قرآن موجود تحریف شده و قرآن تحریف نشده همان قرآنی است که به نام مصحف فاطمه معروف است؛ ولی از آنجا که امامان(ع) این شایعات بی اساس و مغرضانه را پیش‌بینی کرده بودند، در احادیثشان تأکید بسیاری داشته که در مصحف فاطمه(س) هیچ مطلبی از قرآن نیامده است. در همین راستا امام صادق(ع) فرمودند: در مصحف فاطمه چیزی از کتاب خدا نیامده و آن کتابی است که بر فاطمه(س) پس از مرگ پدرش القا شده است.
- اطلاعات مهم شیعه از مصحف فاطمه منحصر به بیانات ائمه(ع) در این باره است.
مطالعه بیشتر
- بحار الانوار، ج۲۶، چ اول، صص ۱۸–۶۵.
- بصایر الدرجات، صفار قمی، انتشارات کتابخانه آیت الله نجفی، ۱۴۰۴ هـ، باب ۱۴، صص ۱۵۰–۱۶۱.
- دلایل الامامه، طبری، محمد بن جریر امامی، دار الذخائر، ص۲۷.
- اهل بیت در قرآن و حدیث ص۳۲۱ و ۳۲۲.