نوشتن قرآن بر روی اشیاء مختلف در زمان پیامبر(ص)

سؤال

سیر تحول خط در نگارش قرآن چگونه بوده است؟

از جمله نوشت‌افزارهایی که قرآن کریم به آن‌ها اشاره کرده، عبارت‌اند از: قلم (قلم، ۱؛ علق، ۴)؛ حریر (حج، ۲۳)؛ قرطاس (انعام، ۷)؛ صحف (کهف، ۱۰۹)؛ سجل (طه، ۱۳۳؛ نجم، ۳۶) و زقّ (انبیاء، ۱۰۴).

با بررسی تاریخ اسلامی روشن می‌شود که برخی از وسایل و نوشت‌افزارهای مورد استفاده در کتابت و نگارش قرآن عبارت‌اند از:

1. عُسُب (جمع عسیب): چوب بی‌برگ و پهن درخت خرما.
2. رقاع: از پوست، برگ یا کاغذ.
3. لخاف: صفحه‌های نازک و سپید سنگ.
4. اکتاف: استخوان بزرگ و صیقل یافتهٔ شانهٔ گوسفند یا شتر.
5. اضلاع (جمع ضلع): استخوان‌های صاف دنده‌های حیوانات.
6. ادیم: تکه‌های چرم و پوست دباغی شده.
7. قراطیس: کاغذ.
8. حریر: پارچهٔ ابریشمی.
9. لوح: صفحهٔ پهنی از چوب.
10. قضیم: پوست سفید رنگ.

۱۱. قلم و مداد: تراشیدن چوب به شکل قلم و مداد و نوشتن آیات به وسیلهٔ آن و با رنگ و مرکب.