آفرینش انسان از عجله در آیه ۳۷ سوره انبیاء

سؤال

منظور از «آفرینش انسان از عجله» در آیه ۳۷ سوره انبیاء چیست؟

خداوند در سوره انبیا آیه ۳۷ می‌فرماید: ﴿خُلِقَ الْإِنْسانُ مِنْ عَجَل‏؛ انسان از شتاب آفريده شده است‏.﴾

قبل از آیهٔ فوق، آیهٔ به موضع‌گیری دشمنان و مشرکان در برابر پیامبر اسلام(ص) پرداخته است؛ و اشاره می‌کند که؛ هنگامی که کافران تو را می‌بینند کاری جز مسخره کردن ندارند و ذکر خداوند رحمان را انکار می‌کنند. سپس به یکی دیگر از کارهای زشت این انسان‌های بی بند و بار اشاره کرده و می‌فرماید: «انسان از عجله آفریده شده است. مفسران در تفسیر کلمه «انسان» و «عجل» بیانات گوناگونی دارند؛ آیه در مقام انسان شناسی است و انسان را موجودی ذاتا عجول می داند که باید با تهذیب نفس به مقام صبر برسد.

منظور از «عجل» شتاب و شتابزدگی است؛ ﴿كانَ الْإِنْسانُ عَجُولا؛ انسان همواره شتابزده است.﴾(اسراء:۱۱) در حقیقت تعبیر «انسان از عجله خلق شده»، یک نوع تأکید است. یعنی، آن چنان انسان عجول است که گویی از عجله آفریده شده، و تار و پود وجودش از آن تشکیل یافته است.

علامه طباطبایی می‌فرماید: «انسان از عجله خلق شده است»؛ کنایه است از زیادی عجله انسان و بلوغ آن به نهایت درجه‌اش، آنقدر که گوئی، آدمی از عجله خلق شده و غیر از عجله چیزی نمی‌شناسد. مثل اینکه می‌گویند: فلانی همه‌اش خیر یا شرّ است؛ این‌طور تعبیر بلیغ‌تر از این است که بگوییم، چقدر فلانی عجول است و این کلام در مورد تعصب آمده و هم خواسته است نسبت به امر مشرکین بی‌اعتنایی کند.

مطالعه بیشتر

1. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ذیل آیه.
2. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ذیل آیه.
3. مجمع البیان، طبرسی، ذیل آیه.