اعتبار کتب اربعه شیعه
علت اعتبار کتب اربعه نزد علمای شیعه چیست؟
اعتبار کتب اربعه شیعه با توجه به معیار اعتبار روایت نزد شیعه اتصال روایات آن‌ها به امام معصوم(ع) است. در میان شیعیان چهار کتاب به عنوان منابع روایی شیعه شناخته شده است. بیشتر روایات این کتاب‌ها با توجه به تایید توسط تدوین کنندگان آن‌ها و بررسی‌های تفصیلی توسط علمای علم رجال و درایه مورد تایید بوده و دلیل دیگر، استفاده نویسندگان از اصول چهارصدگانه‌ای است که مورد تایید امامان معصوم بوده است.
معیار اعتبار روایت
اعتبارسنجی کتاب‌های حدیثی نزد علمای شیعه دارای معیارهای خاصی است. یکی از مهم‌ترین معیارهای اعتبار، اتصال روایات در کتاب‌های روایی به امامان معصوم(ع) است. به اعتقاد شیعه و برخی از اهل سنت، اولین شخصیتی که در زمان پیامبر(ص) گفته‌های ایشان را جمع‌آوری نمود امام علی(ع) بود که در کتابی به نام الصحیفه الجامعه گردآوری و هم‌چنین افرادی چون ابورافع، سلمان فارسی و ابوذر نیز دارای کتاب‌هایی مشتمل بر سخنان پیامبر(ص) بودند.[۱] اما در زمان خلفا تا زمان عمربن عبدالعزیز نقل حدیث ممنوع اعلام و بسیاری احادیث از بین برده شد و به دلیل این تفکر نابود کننده منابع روایی، کتاب‌های روایی بسیاری که توسط صحابه پیامبر جمع‌آوری شده بود، در دسترس مردم قرار نگرفت.[۲]
در زمان عمربن عبدالعزیز، شاگردان امام صادق(ع) احادیث زیادی را جمع‌آوری نمودند که در مجموعه چهارصد کتاب به نام «الاصول» گردآوری شده بود.[۳] محمدبن مسلم کتابی به نام اربعماه، چهارصد مسئله و جابربن یزید جعفی هشت کتاب[۴] و ابان بن تغلب سی هزار حدیث نقل نموده‌اند. در زمان امام رضا(ع) نیز احادیث جدیدی در «جوامع» تهیه شد. در اوائل قرن چهارم، عده‌ای از بزرگان شیعه از احادیث موجود در این اصول و جوامع، کتب اربعه یاد شده و مدینه العلم ابی جعفر صدوق را، تألیف کردند.[۵]
مشخصات کتب اربعه
کتب اربعه شامل چهار کتاب روایی شیعه می‌شود که توسط بزرگان علمای شیعه جمع‌آوری شده است؛
- الاستبصار، شیخ طوسی.
این چهار کتاب از قدیمی‌ترین و اولین کتاب‌های روایی موضوع‌بندی شده و دارای باب و فصل‌بندی هستند؛ علت اصلی اعتبار آن‌ها این است که از اصول اربعمأه گرفته شده‌اند و ائمه(ع) از جمله امام رضا(ع) آن اصول را ملاحظه و عین روایات به صورت دسته‌بندی شده و با ذکر سند در کتب اربعه منعکس شده است.
امتیاز دیگر کتب اربعه این است که غالب روایات آن دارای سند صحیح یا لااقل ممدوح و موثق هستند؛ برخی اخباریون نیز تمام آن را صحیح می‌دانند. در این کتاب‌ها تمام راویان یا عادل و امامی، یا بعضی از راویان آن موثق یا ممدوح هستند. شیخ صدوق در آغاز کتاب «من لا یحضره الفقیه» چنین بیان می‌کند: بینی و بین‌الله روایاتی را در اینجا نقل می‌کنم که بدان‌ها عمل می‌کنم.[۶]
مطالعه بیشتر
- علم الحدیث، دکتر سید رضا مؤدب.
- آشنایی با حدیث، مهریزی.
- درسنامه علم حدیث، علی نصیری.
منابع
- ↑ حر العاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ چهارم، ۱۳۹۱، ج۱، ص۶.
- ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، شیعه در اسلام، قم، دارالتبلیغ اسلامی، ۱۳۴۸ش، ص۱۱.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱
- ↑ پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه اما صادق(ع)، چاپ دوم، ۱۳۷۴، ص۳۳۲–۳۳۳.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱، ص۵ به بعد (مقدمه).
- ↑ ابی‌جعفر الصدوق، من لایحضره الفقیه، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوّم، ۱۴۱۳، ج۹۰.