فهرست عالمان شهید شیعه
کدامین علمای معروف شیعه به جرم محبت اهل بیت به شهادت رسیده‌اند؟
صف بندی‌های فرقه ای میان مسلمین، باعث کشتارهای خونینی در طول تاریخ شده است و بسیاری از مردم بی‌گناه قربانی جهل و تعصب و جاه طلبی دنیا پرستان شده‌اند. در این کشمکش‌ها هیچ گروهی به اندازه شیعه قربانی نداده است. می‌توان به جرات گفت که از اولین روزهای اسلام کمتر سالی گذشته که در آن جمعی از شیعیان فقط به جرم دوستی و محبت به اهل بیت پیامبر در خون خویش نغلتیده باشند. در این میان تعداد زیادی از علمای شیعه نیز به شهادت رسیده‌اند.
کتاب شهداء الفضیلة اثر علامه امینی
مرحوم علامه امینی در کتاب ارزشمند خود شهدا الفضیله که آماری است از عالمان شهید شیعه، از حدود چهل شهید نام می‌برد که مستقیماً و فقط بجرم تشیع به شهادت رسیده‌اند و در پایان کتاب می‌نویسد که این آمار غیر از کشتارهای دسته جمعی است که گاه و بیگاه در بلاد مختلف بوقوع پیوسته است (مثل کشتار مدرسه شیخ داوود در جزیره بنی صالح بحرین ـ کشتار سنه ۹۹۷ در خراسان و هتک حریم رضوی ـ کشتارهای کربلا در سنین ۱۲۱۶ و ۱۲۵۸ ـ کشتار مسجد زکریا در حلب در زمان سلطان سلیم عثمانی) که به شهادت بسیاری از فضلاء و دانشوران و شیعیان اهل بیت منجر شده است.[۱]
اسامی شهیدانی که در کتاب شهدا الفضیله آمده است به ترتیب از قرن ۴ الی ۱۴:
- ابوعلی نافعی انطاکی.
- محمد بن هانی اندلسی ازدی.
- ابوالحسن احمد کندی جرجرایی.
- ابوعلی فتال واعظ نیشابوری.
- سید عزالدین یحیی.
- حسن همدانی سکاکینی.
- ابن محسد شیرازی.
- علی بن ابی الفضل بن محمد حلبی.
- امیر سید شریف استرآبادی شیرازی.
- عمادالدین طوسی.
- بنایی خراسانی.
- علامه سید عبدالوهاب حسینی تبریزی.
- مولی احمد سندی.
- شیخ شمس الدین شهید اول.
- شیخ زین الدین شهید ثانی.
- شیخ فضل اله خراسانی. وی به دست ازبکان در حرم امام رضا به شهادت رسید.
- شهاب الدین تستری که در واقعه حرم رضوی به دست ازبک‌ها اسیر شده بود در بخارا به شهادت رسید.
- احمد هندی تهتهنی.
- قاضی نورالله شوشتری شهید ثالث.
- علامه امیر زین العابدین حسینی کاشانی.
- سلطان حسین استرآبادی.
- شیخ ابوالفضل هندی.
- شیخ حسین تنکابنی.
- محمد رضی قزوینی.
- میرزا هاشم همدانی.
- علامه محمد علی سکاکی شیرازی.
- آقا محمد مهدی مازندرانی.
- مولی علی زنجانی.
- سید هبه الله ابوالبرکات عاملی.
- سید محمد عاملی.
- شیخ زین عاملی.
- شیخ صالح عسیلی.
- علامه میزا محمد مهدی اصفهانی.
- مولی عبدالصمد همدانی.
- میرزا محمد کشمیری.
- حاج رضا استرآبادی.
- مولی محمد علی قندهاری.
- شیخ جلیل تبریزی.
- شیخ علی احسایی.[۲]
شهید اول
در اینجا برای نمونه از شهید زین الدین علی بن احمد عاملی که در برهه ای خاص از تاریخ اسلام به شهادت رسید، یاد می نمائیم او در سال ۹۱۱ق در دهکده «جبع» در جبل عامل لبنان بدنیا آمد در خدمت پدر دانشمندش به تحصیل پرداخت در ۱۴ سالگی به قریه «میس» وارد شد و نزد فقهای آنجا به فراگیری فقه اهل بیت پرداخت پس از ۸ سال به «کرک» رفت و نزد علمای آنجا به تحصیل ادامه داد سپس در دمشق و مصر فلسفه و علوم ادبی و ریاضی آموخت، وی پس از مراسم حج ۹۴۴ق به جبع بازگشت و به ارشاد مشغول شد. او در ۹۵۲ق به ریاست مدرسه نوریه بعلبک انتخاب گردید و ۵ سال به تدریس فقه مذاهب پنج‌گانه پرداخت.[۳]
به موازات پیروزی سلسله شیعه صفویه در ایران در قرن دهم قمری، مشکلاتی برای شیعیان سایر مناطق فراهم شد. در قلمرو عثمانی شیعیان تحت فشار قرار داشتند، متقابلاً در ایران نیز اهل سنت تحت فشار صفویان بودند. از جمله سلطان بایزید عثمانی در سال ۹۰۷ دستور تبعید شیعیان را صادر کرد و سلطان سلیم قبل از جنگ با شاه اسماعیل صفوی دستور قتل‌عام شیعه را صادر کرد و طبق نقل‌های تاریخی تا ۴۰۰۰۰ نفر هم کشته شدند.[۴]
در این زمان تنگ نظری عالمان سنی عرصه را بر دانشمندان شیعه تنگ کرد. قاضی شهر صیدا در مورد زین الدین عاملی به سلطان عثمانی نوشت «در شهرهای شام مردی بدعت گذار و خارج از مذاهب اربعه وجود دارد». سلطان فردی را برای دستگیری وی فرستاد که زین الدین عاملی را در سفر مکه یافت. وی برای انجام اعمال حج از مأمور مهلت خواست. پس از انجام اعمال حج در راه استانبول مأمور سر شهید را قطع کرد و به خدمت سلطان برد. سال شهادت او را ۹۶۶ق نوشته‌اند.
منابع جهت مطالعه بیشتر
- مفاخر اسلام، علی دوانی
- شهدا الفضیله، علامه امینی