کوفی اهوازی
کوفی اهوازی کیست و چه آثاری دارد؟
| کوفی اهوازی | |
|---|---|
| نام کامل | حسین‌بن سعید اهوازی |
| سرشناسی | محدث و فقیه |
| تولد | نیمه اول قرن سوم، کوفه |
| وفات | نیمه دوم قرن سوم، قم |
| استادان | امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) |
| تالیفات | الزهد، المؤمن |
| مذهب | شیعه |
| زمینه فعالیت | فقه و حدیث |
حسین بن سعید اهوازی مشهور به کوفی اهواز، محدث و فقیه قرن سوم، از اصحاب امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) است. دو کتاب او به نام الزهد و المؤمن منتشر شده است. او در کتب رجالی، توثیق شده و از جایگاه مهم و برجسته‌ای برخوردار است. وی توانسته بخش قابل توجهی از تراث امامیه را از سده دوم به سده سوم هجری منتقل کند. تعداد روایت حسین بن سعید در کتب اربعه ۵۸۶۶ حدیث است. حسین بن سعید از راویان ممتاز و فقیهی پرتلاش در نقل احادیث معصومان(ع) است. مجموعه‌های روایی بزرگ همچون کتب اربعه، مرهون زحمات و تلاش‌های اوست.
زندگی‌نامه
حسین بن سعید اهوازی، فقیه و محدث امامی نیمه اول قرن سوم که همراه با برادرش حسن، آثار فقهی و حدیثی مهمی تألیف کرد. این دو برادر در کوفه به دنیا آمدند، ولی سال تولد آنان مشخص نیست. حسین‌بن سعید و برادرش حسن از کوفه به اهواز رفتند. پس از مدتی، حسین به قم مهاجرت کرد و در آنجا ساکن گشت. میزبان او در قم حسن‌بن آبان قمی بود. حسین‌بن سعید در قم درگذشت. سال درگذشت او مشخص نیست، ولی گفته‌اند که تا ۲۵۴ زنده بوده است.[۱]
او را در شمارِ اصحاب امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) نام برده‌اند.[۲]
جایگاه علمی و روایی
حسین بن سعید کوفی اهوازی از معاصران امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) و از راویان برجسته و موثق امامیه است. بنابر نقل مجلسی اول، کوفی اهوازی در طبقه هفتم روات قرار می‌گیرد. ابن ندیم در توصیف حسین بن سعید می‌نویسد: «أوسع أهل زمانها بالفقه و الآثار و المناقب و غیر ذلک من علوم الشیعة.» از مجموعه کتاب‌های کوفی اهوازی، کتاب المؤمن و کتاب الزهد، به انتشار رسیده‌اند.[۳]
وی که از اصحاب امامان متأخر است توانسته بخش قابل توجهی از تراث امامیه را از سده دوم به سده سوم هجری منتقل کند. تعداد روایت حسین بن سعید در کتب اربعه ۵۸۶۶ حدیث است. شیخ طوسی در کتاب فهرست می‌گوید حسین بن سعید مورد وثوق علما و ثقه می‌باشد. او فقیهی پرتلاش در نقل احادیث معصومان(ع) است. مجموعه‌های روایی بزرگ همچون کتب اربعه، مرهون زحمات و تلاش‌های اوست.[۴]
وجود نام وی در اسنادِ بیش از پنج‌هزار حدیث موجود شیعه، نشان‌دهنده رتبه والای او در فقه و حدیث است. فقها و سیره‌نگاران نیز مقام او را ستوده‌اند؛ محقق حلّی او را از فقهای معتبر شمرده و ابن‌ندیم وی و برادرش حسن را آگاه‌ترین افراد عصر خود به فقه و آثار شیعه دانسته است.[۵] اکثر کتب رجالی تدوین شده پیرامون رجال شیعه ایشان را توثیق کرده و تمجید نموده‌اند.[۶] تفسیر فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی (م حدود ۳۰۰) که تنها بر روایات رسیده از ائمه(ع) بسنده نموده، فراوان از حسین بن سعید کوفی روایت کرده است.[۷]
اساتید و شاگردان
کوفی اهوازی از استادان بسیاری از کوفه و قم، درس آموخته و از آنان، نقل روایت کرده است. شمار استادان او را ۱۴۰ نفر یاد کرده‌اند که ابن ابی عُمَیر، بزنطی، حسن بن سعید، حمّاد بن عیسی، صفوان بن یحیی، عثمان بن عیسی، علی بن نعمان، فضّالة بن ایوب، قاسم بن محمّد، قاسم بن عروه و محمّد بن سنان از آن جمله‌اند. تعداد نوزده راوی نیز از او حدیث شنیده‌اند که برخی از آنان، عبارت‌اند از: احمد بن محمّد بن عیسی اشعری، حسین بن حسن بن اَبان و علی بن مهزیار.[۸]
آثار
فهرست‌نگاران، کتاب‌های او با کمک برادرش حسن را سی کتاب یاد کرده‌اند که جزﺀ اصول و کتب مورد اعتماد و مشهور شیعه به‌شمار می‌آیند؛ این مجموعه کتاب‌ها در فهرست نجاشی ملاک سنجش کتاب‌های دیگر راویان قرار گرفته است.[۹]
نجاشی نام کتاب‌های حسین‌بن سعید را چنین ذکر کرده است: «الوضوء، الصلوة، الزکاة، الصوم، الحج، النکاح، الطلاق، العِتْق و التدبیر و المکاتبة، الاَیمان و النذور، التجارات و الاجارات، الخمس، الشهادات، الصید و الذبائح، المکاسب، الاشربة، الزیارات، التقیه، الرَّدُ علی‌الغُلاة، المناقب، المثالب، الزهد، المروّة، حقوق المؤمنین و فضلهم، تفسیرالقرآن، الوصایا، الفرائض، الحدود، الدیات، الملاحم، الدعاء.» در فهرست‌های متأخر، نام برخی کتاب‌ها با اندکی تفاوت آمده است.[۱۰]
مطالعه بیشتر
- میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی، سیدحسین فلاح زاده ابرقویی و صدیقه سادات میردامادی، پژوهشگاه قرآن و حدیث. ۱۳۹۹.
- الزهد، حسین بن سعید کوفی اهوازی، تحقیق: غلام رضا عرفانیان، فرهنگ، قم، چاپ دوم ۱۴۰۲ ه.ق
منابع
- ↑ عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید» (۱۳۹۳). دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۳. تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از «حسین بن سعید اهوازی»، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
- ↑ مجموعه مؤلفان. مجموعه مقالات فارسی کنگره بین‌المللی ثقة الاسلام کلینی. ج. ۳. ص. ۳۱_۳۲_۳۳.
- ↑ تازه مرد، محمد؛ غلامعلی، مهدی (۱۳۹۹). «آموزه‌های حدیثی». نقش حسین بن سعید در انتقال تراث امامیه. ۸. ص. ۱۴۱ الی۱۶۲.
- ↑ عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید» (۱۳۹۳). دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۳. تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ جمعی از نویسندگان، دانشنامه امام جواد علیه السلام، پایگاه تخصصی عاشورا، ص۲۲۰.
- ↑ معرفت، محمد هادی (۱۳۷۹). تحریف ناپذیری قرآن. به کوشش علی نصیری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها. ص. ۲۲۹.
- ↑ محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از «حسین بن سعید اهوازی»، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
- ↑ محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از «حسین بن سعید اهوازی»، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
- ↑ عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید» (۱۳۹۳). دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۳. تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام.