اگر دین ندارید در دنیای خود آزاده باشید

سؤال

گفته شده امام حسین(ع) در شب عاشورا خوابی دیده است؟ تعبیر این خواب چیست؟

درگاه‌ها

اگر دین دارید، لااقل آزاده باشید ترجمه جمله‌ای از امام حسین(ع) است که منشور جهانی آزادی و آزادگی، منشور آزادی و حدیث حریت خوانده شده است.

جایگاه

عبارت «اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید» ترجمه جمله‌ای از امام حسین(ع) در روز عاشوراست که منشور جهانی آزادی و آزادگی، منشور آزادی و حدیث حریت خوانده شده است.

از نظر برخی محققان، امام حسین(ع) با اين شعار همه جهانيان را در همه ادوار تاریخ مخاطب قرار داده و به آنها مى‌گويد که حتى اگر تابع دين و مذهبى نيستيد، به اصول انسانيت، شرافت انسانى و اخلاق بشرى در همه حال پایبند باشید. از نظر آنان، اين سخن امام حسین(ع) همان شعار رعايت حقوق بشر است كه در جهان امروز سخن از آن بسيار گفته می‌شود و كمتر به آن عمل مى‌كنند.

برخی محققان گفته‌اند: از آنجایی که امام حسین(ع) می‌دانست که جنگجویان لشکر کوفه افرادی هستند که بنیادهای دین برای آنان اهمیت ندارد (هرچند به ظواهر دین پایبند هستند)، وجدان اخلاقی آنان را مخاطب قرار داد تا از عمل غیر انسانی آنان جلوگیری کند.

سید محمدتقی مدرسی، عالم معاصر شیعه، معتقد است که امام حسین(ع) با مخاطب قرار دادن آل‌ابوسفیان تلاش کرد آنان را با جمله «اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید» از بندگی آل ابوسفیان نجات دهد آنچنان که حضرت موسی در آیه ﴿و تلک نعمة تمنّها عليّ ان عبدت بني‌اسرائيل؛ و [آيا] اينكه فرزندان اسرائيل را بنده [خود] ساخته‌اى، نعمتى است كه منّتش را بر من مى‌نهى؟﴾ با مخاطب قرار دادن فرعون تلاش کرد بنی اسرائیل را از بندگی او رهایی بخشد.

متن و ترجمه

« وَيحَكُم يا شيعَةَ آلِ أبي‌سُفيانَ! إن لَم يَكُن [لَكُم] دينٌ و كُنتُم لا تَخافونَ المَعادَ فَكونوا أحراراً في دُنياكُم هذِهِ
واى بر شما اى پيروانِ خاندان ابوسفيان! اگر دين نداريد و از [روز] معاد نمى‌هراسيد، پس در اين دنيايتان آزاده باشيد »

بستر صدور روایت

در منابع، بستر تاریخی صدور این روایت از امام حسین(ع) در روز عاشورا به دو صورت آمده است:

• کتاب الفتوح ابن‌اعثم کوفی: سپس حسين(ع) هماورد طلبيد و هر كدام از قهرمانان را كه به‌سوى او مى‌آمد مى‌كُشت؛ تا آنكه تعداد بسيارى از آنان را كُشت. شمر بن ذى‌الجوشن، كه خداوند او را لعنت كند، با عده فراوانى پيش آمدند و همگى با هم با او جنگيدند. امام حسين(ع) نيز با آنان جنگيد تا آن كه ميان او و خيمه‌گاهش فاصله انداختند. پس حسين(ع) بر آنان فرياد كشيد: واى بر شما، اى پيروان خاندان ابوسفيان! اگر دين نداريد و از حساب روز جزا نمى‌هراسيد، پس در اين دنيايتان آزاده باشيد و به خوی نياكان عرب خود باز گرديد، اگر آنگونه كه مى‌گوييد، عرب هستيد. پس شمر بن ذى‌الجوشن، كه خداوند او را لعنت كند، فرياد برآورد: اى حسين! چه مى‌گويى؟ امام(ع) گفت: مى‌گويم که من با شما مى‌جنگم و شما با من مى‌جنگيد، ولى زنان و کودکان كه گناهى ندارند. پس سركشان و بی‌خردانتان را از دست‌درازى به حرمم، تا زمانی که زنده‌ هستم، باز داريد. شمر گفت: اى پسر فاطمه، اين حق براى تو هست. پس شمر بر يارانش بانگ زد و گفت: از حريم حرم اين مرد دور شويد و در پىِ خودش باشيد، كه به خدا سوگند، او هَماوردى شايسته و بزرگوار است.