ماه رجب
فضایل و اعمال ماه رجب چیست؟
ماه رجب در روایات اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد. در این ماه به روزه‌داری، عبادت، نمازها و دعاهای مخصوص و استغفار سفارش شده است. در برخی کتب، دعاها و اعمالی برای روزها و شب‌های ماه رجب بیان گردیده است و اعمال مشترکی نیز گفته شده است. از پیامبر(ص) نقل شده که ماه رجب ماه خداوند است؛ و کسی که یک روز از ماه رجب را روزه دارد مستوجب خوشنودی بزرگ خدا گردد و غضب الهی از او دور می‌شود. از امام صادق(ع) روایت است که حضرت رسول(ص) فرمود که ماه رجب ماه استغفار امت من است؛ پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است.
جایگاه ماه رجب
ماه رجب را ماه استغفار و عبادت و روزه گویند.[۱] و از ماه‌های حرام است و از اوقات دعا می‌باشد. در حدیث مَلَک داعی از پیامبر(ص) نقل شده است: «خدای متعال در آسمان هفتم فرشته‌ای را قرار داده است که داعی گفته می‌شود. هنگامی که ماه رجب آمد، این فرشته در هر شب این ماه تا صبح می‌گوید: خوشا به‌حال تسبیح کنندگانِ خدا، خوشا بحال فرمانبرداران خدا. خدای متعال می‌فرماید همنشین کسی هستم که با من همنشینی کند، فرمانبردار کسی هستم که فرمانبردارم باشد و بخشنده خواهانِ بخشایش هستم. ماهْ ماهِ من، بنده بنده من و رحمت رحمت من است. هرکسی در این ماه من را بخواند او را اجابت می‌کنم و هرکس از من چیزی بخواهد به او می‌دهم و هرکس از من هدایت بخواهد او را هدایت می‌کنم. این ماه را رشته‌ای بین خود و بندگانم قرار دادم که هرکس آن را بگیرد به من می‌رسد.»[۲]
از حضرت محمد(ص) روایت شده که ماه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهی در حرمت و فضیلت به آن نمی‌رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است و رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است؛ کسی که یک روز از ماه رجب را روزه دارد مستوجب خوشنودی بزرگ خدا گردد و غضب الهی از او دور گردد و دری از درهای جهنم بر روی او بسته گردد.[۳]
از امام کاظم(ع) منقول است که هر که یک روز از ماه رجب را روزه بدارد آتش جهنم یک‌ساله راه از او دور شود و هر که سه روز از آن را روزه دارد بهشت او را واجب گردد. از امام صادق(ع) منقول است که حضرت رسول(ص) فرمود که: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است؛ پس بسیار بگوئید: «أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ اَلتَّوْبَةَ».[۴] امام كاظم(ع) فرمودند: رجب ماه بزرگى است كه خداوند حسنات را در آن دو برابر نموده و گناهان را در آن پاك مى‌كند. كسى كه يك روز از رجب را روزه بگيرد، جهنم به اندازه مسافت صد سال از او دور خواهد شد و كسى كه سه روز را روزه بگيرد، بهشت براى او واجب مى‌شود.[۵]
روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده که اگر شخص قادر بر آن نباشد هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: «سُبْحَانَ اَلْإِلَهِ اَلْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لاَ یَنْبَغِی اَلتَّسْبِیحُ إِلاَّ لَهُ سُبْحَانَ اَلْأَعَزِّ اَلْأَکْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ اَلْعِزَّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ».[۶]
درباره روز نیمه ماه رجب گفته شده است محبوب‌ترین روزها نزد خداوند است.[۷]
| ۱ رجب | ۳ رجب | ۱۰ رجب | ۱۳ رجب | ۱۳ رجب | ۱۵ رجب | ۱۵ رجب | ۲۵ رجب | ۲۷ رجب |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ولادت امام باقر(ع) | شهادت امام هادی(ع) | ولادت امام جواد(ع) | ولادت امام علی(ع) | آغاز ایام البیض | وفات حضرت زینب(س) | تغییر قبله مسلمانان | شهادت امام کاظم(ع) | بعثت پیامبر اسلام(ص) |
لیلة الرغائب
شب جمعه اول ماه رجب را لیلة الرغائب می‌گویند. از جمله فضیلت آن شب این است که گناهان بسیار به سبب او آمرزیده شود و آنکه هر که این نماز را بگزارد چون شب اول قبر او شود حق تعالی بفرستد ثواب این نماز را به سوی او به نیکوتر صورتی با روی گشاده و درخشان و زبان فصیح پس با وی گوید ای حبیب من بشارت باد تو را که نجات یافتی از هر شدت و سختی گوید تو کیستی به خدا سوگند که من رویی بهتر از روی تو ندیدم و کلامی شیرین‌تر از کلام تو نشنیده‌ام و بویی بهتر از بوی تو نبوییدم. گوید من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال بجا آوردی آمدم امشب به نزد تو تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من سایه بر سر تو خواهم افکند در عرصه قیامت پس خوشحال باش که خیر از تو معدوم نخواهد شد هرگز.[۸]
و کیفیت آن چنان است که: روز پنجشنبه اول آن ماه را روزه می‌داری چون شب جمعه داخل شود ما بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز می‌گزاری هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه «إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ» و دوازده مرتبه «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» می‌خوانی و چون فارغ شدی از نماز هفتاد مرتبه می‌گویی «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ]» پس به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گویی «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّوحِ» پس سر از سجده برمی‌داری و هفتاد مرتبه می‌گویی «رَبِّ اِغْفِرْ وَ اِرْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَلِیُّ اَلْأَعْظَمُ» پس باز به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گویی «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّوحِ» پس حاجت خود را می‌طلبی.[۹]
اعمال مخصوص روزها و شب‌های ماه رجب
در مفاتیح الجنان دعاها و اعمالی درباره برخی روزها و شب‌های ماه رجب آمده است. بعضی روزها مانند روز اول و روز نیمه رجب و روز مبعث و نیز شب اول و شب نیمه رجب و شب مبعث اعمال و دعاهای بیشتری دارد.[۱۰]
اعمال مشترک
منابع شیعه، برخی اعمال، دعاها و ذکرها را برای ماه رجب ذکر کرده‌اند که در تمام روزها و شب‌های ماه رجب می‌تواند خوانده شود.[۱۱] دعای «یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ» و دعای «یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ اَلسَّائِلِینَ» از جمله دعاهای مشترک این ماه هستند. همچنین نمازهای مخصوص، اذکاری برای استغفار، از اعمالی است که برای تمام روزهای ماه رجب سفارش شده است.[۱۱] روزه در تمام روزهای ماه رجب مستحب موکد است.[۱۲] و نیز عمره در ماه رجب بسیار سفارش شده است.[۱۳]
منابع
- ↑ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۹۰، ج۲۷، ص۵۷۱.
- ↑ ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات، ترجمه ابراهیم محدث بندر بیگی، قم، نشر اخلاق، ۱۳۸۷، ص۹۵ و ۹۶.
- ↑ قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.
- ↑ قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.
- ↑ شيخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ترجمه بندرريگي، ابراهيم، قم، اخلاق، ۱۳۷۹، ص۱۱۵.
- ↑ قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.
- ↑ ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات، ترجمه ابراهیم محدث بندر بیگی، قم، نشر اخلاق، ۱۳۸۷. ص۹۵.
- ↑ قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۹.
- ↑ قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۹.
- ↑ قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص ۱۳۹تا ۱۵۴
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۲ تا ۱۳۹.
- ↑ منتظري، حسينعلي، رساله توضيح المسائل، تهران، سرایی، ۱۳۸۱، ص۲۷۹.
- ↑ منتظري، حسينعلي، احكام و مناسك حج، تهران، سایه، ۱۳۸۱، ص۲۳۷.