مجوس
مجوس به چه کسانی گفته میشود؟
مجوس عنوانی است که در قرآن و در فرهنگ اسلامی به زردشتیان گفته میشود. در قرآن کریم نام مجوس تنها یک بار آمده است و در تورات هم نام مجوس آمده است. فقه اسلامی مجوسیان را از اهل کتاب میداند.
تعریف و مصداق مجوس
مجوس معرب مجوش و در زبان پهلوی مغ بوده است. کلمه «موبد» که به پیشوای دین زرتشتی[۱] اطلاق میشود، از این ریشه است. این واژه در روزگاران پیش از اسلام نیز نامی شناخته شده بوده است. مجوسیان بر دین زردشت بودند.[۲]
قدیمیترین مدرکی که نامی از مجوس در آن برده شده، کتاب «ارمیای نبی» است که در آنجا از نفوذ و مقام مجوسیان در دستگاه «بختالنصر» یاد شده است. در منابع مسیحی هم در انجیل «متّی» از چند نفر از مجوسان یاد شده است.[۳]
طبق روایات تاریخی، در صدر اسلام و زمان پیامبر(ص) و پس از او، از مجوسیان جزیه گرفته میشد که نشان از اهل کتاب بودن آنان است. فقه اسلامی مجوس را از اهل کتاب میداند و آنان را همان زردتشیان میدانند.[۴] برخی تطبیق مجوس با زردشیان را درست نمیدانند و اعتقاد دارند زردشتیان فرقهای از مجوسیان است و مجوس دین کهن ایرانیان است و مجوسیان را به اعتبار نامگذاری کل به اسم جزئی زردشتی مینامند.[۵]
مجوس در قرآن
در قرآن، مجوس در کنار یهودیان و نصارا و صابئین قرار گرفته است که نشان میدهد مجوس هم در کنار آنان از اهل کتاب هستند:[۶]
﴿إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالصَّابِئِینَ وَالنَّصَارَی وَالْمَجُوسَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اللَّهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَه إِنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ؛ خدا میان آنان که ایمان آوردهاند و آنان که کیش یهود یا صابئان یا نصاری یا مجوس برگزیدهاند و آنان که مشرک شدهاند، در روز قیامت حکم میکند؛ زیرا او بر هر کاری ناظر است.﴾(حج:۱۷)
مجوس در روایات
مذهب مجوس در اصل مذهب شرک نبوده و در ردیف ادیان توحیدی است و اخذ جزیه از آنها دلیل بارز این مطلب است. در وسائل کتاب جهاد باب ۴۹ در اینکه جزیه فقط از اهل کتاب گرفته میشود و آنها یهود و نصاری و مجوساند، نُه روایت در این زمینه نقل شده است.
امام باقر(ع) فرمود: رسول خدا فرمود: «سُنُّوا بِهِمْ سُنَّةَ أَهْلِ الْکِتَابِ یَعْنِی الْمَجُوسَ؛ با مجوس بطریق اهل کتاب رفتار کنید.»[۷]
از امام صادق(ع) سؤال کردند: آیا مجوس پیامبری داشتند؟ حضرت فرمود: «بلی؛ آیا شما نامه رسول اکرم(ص) به مردم مدینه را ندیدهاید؟ حضرت در آن نامه نوشته است: مجوس پیامبری داشتند که کتاب آسمانی داشت؛ امّا او را کشتند و کتابش را سوزاندند.»[۸]
منابع
- ↑ زردشت = زرتشت.
- ↑ فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ج۲۵، ص۴۳۶.
- ↑ تورات، باب ۳۹، جمله ۱۳. انجیل متی، باب دوم از اول تا آخر، ص ۲و۳. به نقل از مقاله بحثی درباره مجوس، کلام اسلامی ۱۳۷۸ شماره ۳۲، داود الهامی.
- ↑ ادوار فقه و کیفیت بیان آن (فارسی)، جناتی، محمد ابراهیم، ج۱، ص۱۳۱.
- ↑ بحثی درباره مجوس، کلام اسلامی ۱۳۷۸ شماره ۳۲، داود الهامی.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۹، ص۳۱۵.
- ↑ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، قم، موسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱۵، ص۱۲۷.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص ۵۶۷، حدیث۴.