اعتبار کتاب علل الشرایع

سؤال

آیا کتاب علل الشرایع صدوق معتبر و به طور کامل مستند و قابل اعتماد است؟

کتاب علل الشرایع یکی از آثار مشهور شیخ صدوق است. شیخ صدوق یکی از محدثان بزرگ و مورد اعتماد شیعه به‌شمار می‌رود. کتاب علل الشرایع همیشه مورد توجه عالمان شیعه بوده است. این کتاب واجد اعتبار کلی از نظر مؤلف و محتوا در منظومه دانش حدیث شیعه است. اما، به دلیل وجود برخی ضعف‌های سندی و متنی در برخی از احادیث این کتاب، هر یک از روایات باید جداگانه از منظر سندی و متنی مورد بررسی قرار گیرد و آنگاه در مورد هر کدام اظهارنظر شود.

اعتبار مؤلف

ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، مشهور به شیخ صدوق، شاخص‌ترین نماینده مکتب حدیثی قم در تاریخ حدیث شیعه به‌شمار می‌رود. او صاحب کتاب من لایحضره الفقیه یکی از کتب اربعه شیعه است. یادکرد از شیخ صدوق در آثار رجالی و حدیثی معتبر شیعه با عناوینی چون «شیخنا»، «فقیهنا» و «وجه الطائفه» خبر از پایگاه علمی او می‌دهد.

اعتبار کتاب

عالمان شیعه این کتاب را مانند دیگر کتاب‌های روایی، مورد بررسی قرار داده و برخی از روایات را ضعیف دانسته‌اند. این کتاب با توجه به موضوع «علل و اسباب پدیده‌ها و احکام شرعی» از زمان نگارش، مورد توجه عالمان بوده و کسانی مانند قاضی نعمان مغربی در شرح الاخبار، علامه مجلسی در بحارالانوار، شیخ حر عاملی در وسائل الشیعه و دیگرانی از علما و بزرگان شیعه از آن استفاده و به مطالب و مستندات این کتاب استناد نموده‌اند.

در طرف مقابل نیز این کتاب از سوی برخی اصولیون مانند وحید بهبهانی مورد نقد و تأمل قرار گرفته است. هر چند این نقادی بیشتر متوجه این مسئله است که شیخ صدوق، تنها در صدد گردآوری و نقل روایات علل بوده است.