حدیث «حرمت آتش بر ذریه حضرت فاطمه»: تفاوت میان نسخهها
مستند سازی بیشتر، ترجمه روایات، و اصلاح ایرادات ارزیاب |
ابرابزار |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۶: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{درگاه|فاطمی|سنت|تاریخ}} | {{درگاه|فاطمی|سنت|تاریخ}} | ||
روایت حرام شدن آتش بر فرزندان حضرت زهرا در منابع شیعه و سنی نقل شده است.در برخی احادیث، مقصود از «ذریه» تنها فرزندان بیواسطه [[حضرت فاطمه(س)|حضرت زهرا (س)]] تفسیر شده است، نه تمامی نسل و نوادگان آن حضرت. | روایت حرام شدن آتش بر فرزندان حضرت زهرا در منابع شیعه و سنی نقل شده است. در برخی احادیث، مقصود از «ذریه» تنها فرزندان بیواسطه [[حضرت فاطمه(س)|حضرت زهرا(س)]] تفسیر شده است، نه تمامی نسل و نوادگان آن حضرت. | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
== منابع روایت == | == منابع روایت == | ||
در منابع شیعه و اهل سنت با تعابیر مختلف آمده است. <ref name=":014">{{یادکرد کتاب|عنوان=الوراثة الإصطفائیة لفاطمة الزهراء «علیها السلام»|سال=1431|نام=الشیخ محمد|نام خانوادگی=السند|ناشر=باقیات|صفحه=379|مکان=قم}}</ref> در روایتی پیامبر(ص) فرمود: {{عربی بزرگ|إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا | در منابع شیعه و اهل سنت با تعابیر مختلف آمده است.<ref name=":014">{{یادکرد کتاب|عنوان=الوراثة الإصطفائیة لفاطمة الزهراء «علیها السلام»|سال=1431|نام=الشیخ محمد|نام خانوادگی=السند|ناشر=باقیات|صفحه=379|مکان=قم}}</ref> در روایتی پیامبر(ص) فرمود: {{عربی بزرگ|إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا عَلَى النَّار<ref>ابن بابويه، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۳.</ref> | ||
|ترجمه=فاطمه(س) خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد.}} | |ترجمه=فاطمه(س) خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد.}} | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۵: | ||
علمای اهل سنت، این روایت را به تعابیر مختلف در کتب خود ذکر کردهاند. [[علامه امینی]] در کتاب «ثمرات الأسفار إلی الأقطار» اسناد مختلف این روایت را آورده است.<ref name=":011">{{یادکرد کتاب|عنوان=ثمرات الأسفار إلی الأقطار|سال=1429|نام=عبدالحسین|نام خانوادگی=امینی|ناشر=مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة|جلد=2|صفحه=247|مکان=بیروت}}</ref> برخی از روایات عبارتند از: | علمای اهل سنت، این روایت را به تعابیر مختلف در کتب خود ذکر کردهاند. [[علامه امینی]] در کتاب «ثمرات الأسفار إلی الأقطار» اسناد مختلف این روایت را آورده است.<ref name=":011">{{یادکرد کتاب|عنوان=ثمرات الأسفار إلی الأقطار|سال=1429|نام=عبدالحسین|نام خانوادگی=امینی|ناشر=مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة|جلد=2|صفحه=247|مکان=بیروت}}</ref> برخی از روایات عبارتند از: | ||
* طبرانی (۳۶۰هـ) روایتی را ذکر میکند که پیامبر(ص) به حضرت زهراء(س) فرمود: {{متن عربی|إِن الله عزوجل غیر معذبک وَلَا ولدک|ترجمه= خدای عز و جل تو و فرزدانت را عذاب نخواهد کرد<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=المعجم الکبیر|سال=1415|نام=سلیمان بن أحمد|نام خانوادگی=أبوالقاسم الطبرانی|ناشر=مکتبة ابن تیمیة|جلد=11|صفحه=263|مکان=القاهرة}}</ref> به اعتقاد ابن حجر هیتمی تمام راویان این حدیث، ثقه هستند.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة|سال=1417|نام=ابن حجر|نام خانوادگی=الهیتمی|ناشر=مؤسسة الرسالة|جلد=2|صفحه=465|مکان=لبنان}}</ref> | * طبرانی (۳۶۰هـ) روایتی را ذکر میکند که پیامبر(ص) به حضرت زهراء(س) فرمود: {{متن عربی|إِن الله عزوجل غیر معذبک وَلَا ولدک|ترجمه= خدای عز و جل تو و فرزدانت را عذاب نخواهد کرد<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=المعجم الکبیر|سال=1415|نام=سلیمان بن أحمد|نام خانوادگی=أبوالقاسم الطبرانی|ناشر=مکتبة ابن تیمیة|جلد=11|صفحه=263|مکان=القاهرة}}</ref> به اعتقاد ابن حجر هیتمی تمام راویان این حدیث، ثقه هستند.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة|سال=1417|نام=ابن حجر|نام خانوادگی=الهیتمی|ناشر=مؤسسة الرسالة|جلد=2|صفحه=465|مکان=لبنان}}</ref> | ||
* عمر بن شاهین (۳۸۵هـ) آورده: رسول اکرم(ص) فرمود: {{متن عربی|إن فاطمة رضي الله عنها أحصنت فرجها فحرمها الله وذريتها على النار|ترجمه=همانا فاطمه عفت خویش را نگهداشت، خدا او و ذریهاش را بر آتش حرام کرد.}} <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= فضائل | * عمر بن شاهین (۳۸۵هـ) آورده: رسول اکرم(ص) فرمود: {{متن عربی|إن فاطمة رضي الله عنها أحصنت فرجها فحرمها الله وذريتها على النار|ترجمه=همانا فاطمه عفت خویش را نگهداشت، خدا او و ذریهاش را بر آتش حرام کرد.}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= فضائل سیدة النساء |سال=1411|نام= عمر بن شاهین|نام خانوادگی=ابن شاهین |ناشر= مکتبة التربیة الإسلامیة|جلد=|صفحه=23|مکان=قاهره}}</ref> | ||
* حاکم نیسابوری (۴۰۵هـ) روایتی صحیحی آورده که رسول اکرم(ص) فرمود: {{متن عربی|ان فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذريتها على النار|ترجمه=همانا فاطمه عفت خویش را نگهداشت، خدا ذریهاش را بر آتش حرام کرد.}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المستدرک علی الصحیحین|سال=1411|نام=الحاکم محمد بن عبدالله|نام خانوادگی=النیسابوری|ناشر=دار المعرفه|جلد=3|صفحه=152|مکان=بیروت}}</ref> | * حاکم نیسابوری (۴۰۵هـ) روایتی صحیحی آورده که رسول اکرم(ص) فرمود: {{متن عربی|ان فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذريتها على النار|ترجمه=همانا فاطمه عفت خویش را نگهداشت، خدا ذریهاش را بر آتش حرام کرد.}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المستدرک علی الصحیحین|سال=1411|نام=الحاکم محمد بن عبدالله|نام خانوادگی=النیسابوری|ناشر=دار المعرفه|جلد=3|صفحه=152|مکان=بیروت}}</ref> | ||
* ابوبکر بزاز (۴۱۴هـ) آورده: رسول اکرم(ص) فرمود: {{متن عربی|إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا | * ابوبکر بزاز (۴۱۴هـ) آورده: رسول اکرم(ص) فرمود: {{متن عربی|إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا عَلَى النَّار|ترجمه=فاطمه(س) خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد.}}<ref name=":05">{{یادکرد کتاب|عنوان=مسند البزار المنشور باسم البحر الزخار|سال=1988|نام=أبو بکر أحمد بن عمرو|نام خانوادگی=البزاز|ناشر=مکتبة العلوم والحکم|جلد=5|صفحه=223|مکان=المدینة المنورة}}</ref><ref name=":03">{{یادکرد کتاب|عنوان=الفوائد|سال=1412|نام=تمام بن محمد|نام خانوادگی=الدمشقی|ناشر=مکتبة الرشد|جلد=1|صفحه=155|مکان=الریاض}}</ref> حاکم نیشابوری این روایت را صحیح السند دانسته است.<ref name=":04">{{یادکرد کتاب|عنوان=المستدرک علی الصحیحین|سال=1411|نام=الحاکم محمد بن عبدالله|نام خانوادگی=النیسابوری|ناشر=دار الکتب العلمیة|جلد=3|صفحه=165|مکان=بیروت}}</ref> | ||
* محب الدین طبری (۶۹۴هـ) مینویسد: علی(ع) از پیامبر(ص) سؤال کرد: {{متن عربی|لم سمیت فاطمة، قَال إِن الله قد فطمها وذریتها عن النَّار یوم القیامة|ترجمه=چرا فاطمه نامیده شد؟ پیامبر فرمود: همانا خدا او و ذریهاش را از آتش جهنم در قیامت دور نگهداشته است.}}<ref name=":06">{{یادکرد کتاب|عنوان=ذخائر العقبی فی مناقب ذویالقربی|سال=1356|نام=محب الدین|نام خانوادگی=الطبری|ناشر=دار الکتب المصریة|صفحه=26|مکان=قاهرة}}</ref><ref name=":07">{{یادکرد کتاب|عنوان=تنزیه الشریعة المرفوعة عن الأخبار الشنیعة الموضوعة|سال=1399|نام=علی بن محمد|نام خانوادگی=ابن عراق الکنانی|ناشر=دار الکتب العلمیة|جلد=1|صفحه=413|مکان=بیروت}}</ref> | * محب الدین طبری (۶۹۴هـ) مینویسد: علی(ع) از پیامبر(ص) سؤال کرد: {{متن عربی|لم سمیت فاطمة، قَال إِن الله قد فطمها وذریتها عن النَّار یوم القیامة|ترجمه=چرا فاطمه نامیده شد؟ پیامبر فرمود: همانا خدا او و ذریهاش را از آتش جهنم در قیامت دور نگهداشته است.}}<ref name=":06">{{یادکرد کتاب|عنوان=ذخائر العقبی فی مناقب ذویالقربی|سال=1356|نام=محب الدین|نام خانوادگی=الطبری|ناشر=دار الکتب المصریة|صفحه=26|مکان=قاهرة}}</ref><ref name=":07">{{یادکرد کتاب|عنوان=تنزیه الشریعة المرفوعة عن الأخبار الشنیعة الموضوعة|سال=1399|نام=علی بن محمد|نام خانوادگی=ابن عراق الکنانی|ناشر=دار الکتب العلمیة|جلد=1|صفحه=413|مکان=بیروت}}</ref> | ||
* زرندی حنفی نقل میکند: رسول اکرم(ص) فرمود: {{متن عربی|إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا | * زرندی حنفی نقل میکند: رسول اکرم(ص) فرمود: {{متن عربی|إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا عَلَى النَّار|ترجمه=فاطمه(س) خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد.}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= نظم درر السمطین |سال=1377|نام=محمد|نام خانوادگی= زرندی حنفی|ناشر=|جلد=|صفحه=180|مکان=}}</ref> | ||
=== منابع شیعه === | === منابع شیعه === | ||
* شیخ صدوق روایتی از پیامبر(ص) میآورد که حضرت فرمودند: «إن فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذریتها علی النار».<ref name=":08">{{یادکرد کتاب|عنوان=عیون أخبار الرضا(ع)|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمی|ناشر=منشورات مؤسسة الاعلمی|جلد=1|صفحه=68|مکان=بیروت}}</ref> | * شیخ صدوق روایتی از پیامبر(ص) میآورد که حضرت فرمودند: «إن فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذریتها علی النار».<ref name=":08">{{یادکرد کتاب|عنوان=عیون أخبار الرضا(ع)|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمی|ناشر=منشورات مؤسسة الاعلمی|جلد=1|صفحه=68|مکان=بیروت}}</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۸: | ||
مراد از «ذریه» در روایت، فرزندان بلاواسطه حضرت زهرا(س) است، نه فرزندان با واسطه و نوادگان ایشان.<ref name=":0102">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref> این معنا در روایات شیعه و سنی به صراحت آمده است.<ref name=":01022">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref><ref name=":01024">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ أصبهان = أخبار أصبهان|نام=أبو نعیم أحمد بن عبدالله|نام خانوادگی=الأصبهانی|ناشر=دار الکتب العلمیة|صفحه=276|مکان=بیروت|جلد=2|سال=1410|پینوشت=قسمت «محمد بن منده بن مهربزد»}}</ref> | مراد از «ذریه» در روایت، فرزندان بلاواسطه حضرت زهرا(س) است، نه فرزندان با واسطه و نوادگان ایشان.<ref name=":0102">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref> این معنا در روایات شیعه و سنی به صراحت آمده است.<ref name=":01022">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref><ref name=":01024">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ أصبهان = أخبار أصبهان|نام=أبو نعیم أحمد بن عبدالله|نام خانوادگی=الأصبهانی|ناشر=دار الکتب العلمیة|صفحه=276|مکان=بیروت|جلد=2|سال=1410|پینوشت=قسمت «محمد بن منده بن مهربزد»}}</ref> | ||
* محمّد بن مروان گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: آیا پیغمبر(ص) چنین فرموده است که: فاطمه خود را از آلوده شدن حفظ کرد و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد؟ حضرت فرمودند: آری، امّا مقصود از ذرّیهٔ آن بانو در این حدیث، حسن و حسین، زینب و امّ کلثوم است.<ref name=":010">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref> | * محمّد بن مروان گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: آیا پیغمبر(ص) چنین فرموده است که: فاطمه خود را از آلوده شدن حفظ کرد و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد؟ حضرت فرمودند: آری، امّا مقصود از ذرّیهٔ آن بانو در این حدیث، حسن و حسین، زینب و امّ کلثوم است.<ref name=":010">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref> | ||
* حمّاد بن عثمان گوید: به امام صادق (ع) گفتم:فدایت گردم، معنی فرمایش پیغمبر خدا که:فاطمه پاکدامنی نمود و خدا ذریهٔ او را به آتش حرام کرد، چیست؟ فرمود: آنان که از آتش آزادند فرزندانی هستند که از رحم آن بانو متولّد گشتهاند، یعنی حسن و [[امام حسین علیهالسلام|حسین]]، [[حضرت زینب در روایات|زینب]] و ام کلثوم.<ref name=":01023">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106-107|مکان=بیروت}}</ref> | * حمّاد بن عثمان گوید: به امام صادق(ع) گفتم:فدایت گردم، معنی فرمایش پیغمبر خدا که:فاطمه پاکدامنی نمود و خدا ذریهٔ او را به آتش حرام کرد، چیست؟ فرمود: آنان که از آتش آزادند فرزندانی هستند که از رحم آن بانو متولّد گشتهاند، یعنی حسن و [[امام حسین علیهالسلام|حسین]]، [[حضرت زینب در روایات|زینب]] و ام کلثوم.<ref name=":01023">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106-107|مکان=بیروت}}</ref> | ||
راویان روایت دوم یعنی محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید،<ref name=":012">{{یادکرد کتاب|عنوان=نقد الرجال|سال=1418|نام=السید مصطفی بن الحسین|نام خانوادگی=الحسینی التفرشی|ناشر=مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث|جلد=4|صفحه=170|مکان=قم}}</ref> محمد بن الحسن الصفار،<ref name=":013">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی|نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=354|مکان=قم}}</ref> العباس بن معروف،<ref name=":0132">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=271|مکان=قم}}</ref> علی بن مهزیار،<ref name=":01323">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=253|مکان=قم}}</ref> الحسن بن علی الوشاء،<ref name=":0122">{{یادکرد کتاب|عنوان=نقد الرجال|سال=1418|نام=السید مصطفی بن الحسین |نام خانوادگی=الحسینی التفرشی|ناشر=مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث|جلد=5|صفحه=351|مکان=قم}}</ref> محمد بن قاسم بن الفضیل،<ref name=":01322">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=362|مکان=قم}}</ref> عن حماد بن عثمان.<ref name=":01324">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=143|مکان=قم}}</ref> همگی ثقه و مورد اعتماد هستند. | راویان روایت دوم یعنی محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید،<ref name=":012">{{یادکرد کتاب|عنوان=نقد الرجال|سال=1418|نام=السید مصطفی بن الحسین|نام خانوادگی=الحسینی التفرشی|ناشر=مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث|جلد=4|صفحه=170|مکان=قم}}</ref> محمد بن الحسن الصفار،<ref name=":013">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی|نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=354|مکان=قم}}</ref> العباس بن معروف،<ref name=":0132">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=271|مکان=قم}}</ref> علی بن مهزیار،<ref name=":01323">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=253|مکان=قم}}</ref> الحسن بن علی الوشاء،<ref name=":0122">{{یادکرد کتاب|عنوان=نقد الرجال|سال=1418|نام=السید مصطفی بن الحسین |نام خانوادگی=الحسینی التفرشی|ناشر=مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث|جلد=5|صفحه=351|مکان=قم}}</ref> محمد بن قاسم بن الفضیل،<ref name=":01322">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=362|مکان=قم}}</ref> عن حماد بن عثمان.<ref name=":01324">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=143|مکان=قم}}</ref> همگی ثقه و مورد اعتماد هستند. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۲: | ||
| ارزیابی کیفی = <!--خالی | شد--> | | ارزیابی کیفی = <!--خالی | شد--> | ||
| اولویت = ب | | اولویت = ب | ||
| کیفیت = خوب | | کیفیت = خوب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
<!-- WikiSEO --> | |||
نسخهٔ ۸ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۹
سؤال
آیا این روایت که «خداوند آتش را بر ذریه حضرت زهرا(س) حرام و آنان را از عذاب آتش مصون داشت» مستند است؟
درگاهها
روایت حرام شدن آتش بر فرزندان حضرت زهرا در منابع شیعه و سنی نقل شده است. در برخی احادیث، مقصود از «ذریه» تنها فرزندان بیواسطه حضرت زهرا(س) تفسیر شده است، نه تمامی نسل و نوادگان آن حضرت.
منابع روایت
در منابع شیعه و اهل سنت با تعابیر مختلف آمده است.[۱] در روایتی پیامبر(ص) فرمود:
| « | إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا عَلَى النَّار[۲]
فاطمه(س) خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد. |
» |
منابع اهلسنت
علمای اهل سنت، این روایت را به تعابیر مختلف در کتب خود ذکر کردهاند. علامه امینی در کتاب «ثمرات الأسفار إلی الأقطار» اسناد مختلف این روایت را آورده است.[۳] برخی از روایات عبارتند از:
- طبرانی (۳۶۰هـ) روایتی را ذکر میکند که پیامبر(ص) به حضرت زهراء(س) فرمود: {{متن عربی|إِن الله عزوجل غیر معذبک وَلَا ولدک|ترجمه= خدای عز و جل تو و فرزدانت را عذاب نخواهد کرد[۴] به اعتقاد ابن حجر هیتمی تمام راویان این حدیث، ثقه هستند.[۵]
- عمر بن شاهین (۳۸۵هـ) آورده: رسول اکرم(ص) فرمود: «إن فاطمة رضي الله عنها أحصنت فرجها فحرمها الله وذريتها على النار؛ همانا فاطمه عفت خویش را نگهداشت، خدا او و ذریهاش را بر آتش حرام کرد.»[۶]
- حاکم نیسابوری (۴۰۵هـ) روایتی صحیحی آورده که رسول اکرم(ص) فرمود: «ان فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذريتها على النار؛ همانا فاطمه عفت خویش را نگهداشت، خدا ذریهاش را بر آتش حرام کرد.»[۷]
- ابوبکر بزاز (۴۱۴هـ) آورده: رسول اکرم(ص) فرمود: «إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا عَلَى النَّار؛ فاطمه(س) خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد.»[۸][۹] حاکم نیشابوری این روایت را صحیح السند دانسته است.[۱۰]
- محب الدین طبری (۶۹۴هـ) مینویسد: علی(ع) از پیامبر(ص) سؤال کرد: «لم سمیت فاطمة، قَال إِن الله قد فطمها وذریتها عن النَّار یوم القیامة؛ چرا فاطمه نامیده شد؟ پیامبر فرمود: همانا خدا او و ذریهاش را از آتش جهنم در قیامت دور نگهداشته است.»[۱۱][۱۲]
- زرندی حنفی نقل میکند: رسول اکرم(ص) فرمود: «إِنَّ فَاطِمَه أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا عَلَى النَّار؛ فاطمه(س) خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد.»[۱۳]
منابع شیعه
- شیخ صدوق روایتی از پیامبر(ص) میآورد که حضرت فرمودند: «إن فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذریتها علی النار».[۱۴]
- شیخ طوسی مینویسد: رسولالله(ص) فرمودند: «سمّیت فاطمة، لأنّ اللّه فطمها و ذرّیتها من النار».[۱۵]
شرح روایت
مراد از «ذریه» در روایت، فرزندان بلاواسطه حضرت زهرا(س) است، نه فرزندان با واسطه و نوادگان ایشان.[۱۶] این معنا در روایات شیعه و سنی به صراحت آمده است.[۱۷][۱۸]
- محمّد بن مروان گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: آیا پیغمبر(ص) چنین فرموده است که: فاطمه خود را از آلوده شدن حفظ کرد و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد؟ حضرت فرمودند: آری، امّا مقصود از ذرّیهٔ آن بانو در این حدیث، حسن و حسین، زینب و امّ کلثوم است.[۱۹]
- حمّاد بن عثمان گوید: به امام صادق(ع) گفتم:فدایت گردم، معنی فرمایش پیغمبر خدا که:فاطمه پاکدامنی نمود و خدا ذریهٔ او را به آتش حرام کرد، چیست؟ فرمود: آنان که از آتش آزادند فرزندانی هستند که از رحم آن بانو متولّد گشتهاند، یعنی حسن و حسین، زینب و ام کلثوم.[۲۰]
راویان روایت دوم یعنی محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید،[۲۱] محمد بن الحسن الصفار،[۲۲] العباس بن معروف،[۲۳] علی بن مهزیار،[۲۴] الحسن بن علی الوشاء،[۲۵] محمد بن قاسم بن الفضیل،[۲۶] عن حماد بن عثمان.[۲۷] همگی ثقه و مورد اعتماد هستند.
منابع
- ↑ السند، الشیخ محمد (۱۴۳۱). الوراثة الإصطفائیة لفاطمة الزهراء «علیها السلام». قم: باقیات. ص۳۷۹.
- ↑ ابن بابويه، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۳.
- ↑ امینی، عبدالحسین (۱۴۲۹). ثمرات الأسفار إلی الأقطار. ج۲. بیروت: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة. ص۲۴۷.
- ↑ أبوالقاسم الطبرانی، سلیمان بن أحمد (۱۴۱۵). المعجم الکبیر. ج۱۱. القاهرة: مکتبة ابن تیمیة. ص۲۶۳.
- ↑ الهیتمی، ابن حجر (۱۴۱۷). الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة. ج۲. لبنان: مؤسسة الرسالة. ص۴۶۵.
- ↑ ابن شاهین، عمر بن شاهین (۱۴۱۱). فضائل سیدة النساء. قاهره: مکتبة التربیة الإسلامیة. ص۲۳.
- ↑ النیسابوری، الحاکم محمد بن عبدالله (۱۴۱۱). المستدرک علی الصحیحین. ج۳. بیروت: دار المعرفه. ص۱۵۲.
- ↑ البزاز، أبو بکر أحمد بن عمرو (۱۹۸۸). مسند البزار المنشور باسم البحر الزخار. ج۵. المدینة المنورة: مکتبة العلوم والحکم. ص۲۲۳.
- ↑ الدمشقی، تمام بن محمد (۱۴۱۲). الفوائد. ج۱. الریاض: مکتبة الرشد. ص۱۵۵.
- ↑ النیسابوری، الحاکم محمد بن عبدالله (۱۴۱۱). المستدرک علی الصحیحین. ج۳. بیروت: دار الکتب العلمیة. ص۱۶۵.
- ↑ الطبری، محب الدین (۱۳۵۶). ذخائر العقبی فی مناقب ذویالقربی. قاهرة: دار الکتب المصریة. ص۲۶.
- ↑ ابن عراق الکنانی، علی بن محمد (۱۳۹۹). تنزیه الشریعة المرفوعة عن الأخبار الشنیعة الموضوعة. ج۱. بیروت: دار الکتب العلمیة. ص۴۱۳.
- ↑ زرندی حنفی، محمد (۱۳۷۷). نظم درر السمطین. ص۱۸۰.
- ↑ ابن بابویه القمی، محمد بن علی. عیون أخبار الرضا(ع). ج۱. بیروت: منشورات مؤسسة الاعلمی. ص۶۸.
- ↑ طوسی، محمد بن الحسن (۱۴۱۴). الأمالی. قم: دارالثقافة. ص۵۷۰.
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶.
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶.
- ↑ الأصبهانی، أبو نعیم أحمد بن عبدالله (۱۴۱۰). تاریخ أصبهان = أخبار أصبهان. ج۲. بیروت: دار الکتب العلمیة. ص۲۷۶قسمت «محمد بن منده بن مهربزد»
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶.
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶-۱۰۷.
- ↑ الحسینی التفرشی، السید مصطفی بن الحسین (۱۴۱۸). نقد الرجال. ج۴. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث. ص۱۷۰.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۳۵۴.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۲۷۱.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۲۵۳.
- ↑ الحسینی التفرشی، السید مصطفی بن الحسین (۱۴۱۸). نقد الرجال. ج۵. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث. ص۳۵۱.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۳۶۲.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۱۴۳.