پیش نویس:ثارالله: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
معنای عبارت «ثارالله» خطاب به امام حسین، چیست؟ | معنای عبارت «ثارالله» خطاب به امام حسین، چیست؟ | ||
{{پایان سوال}}{{درگاه|امام حسین}}{{پاسخ}}«ثارالله» لقبی است که به امام حسین علیهالسلام داده شده و به این معنی است که خداوند خود خونخواه اوست. در زبان عربی «ثار» یعنی خون و خونخواهی؛ یعنی گرفتن انتقام خون کسی که کشته شده. این مفهوم از عادتها و فرهنگ عرب پیش از اسلام بوده و در مورد امام حسین به دلیل شهادتش اهمیت ویژهای پیدا کرده است. امام حسین «ثارالله فی الارض» یعنی کسی است که خونش نزد خدا ارزش زیادی دارد و خدا خودش وعده داده که خون او را انتقام خواهد گرفت. | {{پایان سوال}}{{درگاه|امام حسین}}{{پاسخ}}«ثارالله» لقبی است که به [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین]] علیهالسلام داده شده و به این معنی است که [[خداوند]] خود خونخواه اوست. در زبان عربی «ثار» یعنی خون و خونخواهی؛ یعنی گرفتن انتقام خون کسی که کشته شده. این مفهوم از عادتها و فرهنگ عرب پیش از [[اسلام]] بوده و در مورد امام حسین به دلیل شهادتش اهمیت ویژهای پیدا کرده است. امام حسین «ثارالله فی الارض» یعنی کسی است که خونش نزد خدا ارزش زیادی دارد و خدا خودش وعده داده که خون او را [[انتقام]] خواهد گرفت. | ||
در متون دینی و روایات شیعه آمده که خداوند خون امام حسین علیه السلام را خونخواهی میکند و مردم را به خونخواهی او دعوت میکند. همچنین در دوران | در متون دینی و روایات [[شیعه]] آمده که خداوند خون امام حسین علیه السلام را خونخواهی میکند و مردم را به خونخواهی او دعوت میکند. همچنین در دوران [[رجعت]]، یعنی زمانی که امام حسین علیه السلام بعد از [[ظهور]] [[امام زمان]](عج) دوباره برمیگردد، خود ایشان انتقام خونش و خاندانش را خواهد گرفت. لغویان و حدیثشناسان پنج تعبیر مختلف برای «ثارالله» دارند، اما همه آنها بر اهمیت خونخواهی امام حسین و رابطه ویژه او با خدا تأکید میکنند. | ||
این لقب در زیارتها، احادیث، و اشعار قدیمی هم آمده و نشاندهنده جایگاه بلند امام حسین و پیوند عمیق او با خدا است. خون او همچون خون خداست که باید با خونخواهی و انتقامگیری درست پاس داشته شود. | این [[لقب]] در زیارتها، احادیث، و اشعار قدیمی هم آمده و نشاندهنده جایگاه بلند امام حسین و پیوند عمیق او با خدا است. خون او همچون خون خداست که باید با خونخواهی و انتقامگیری درست پاس داشته شود. | ||
== معنای ثارالله == | == معنای ثارالله == | ||
ثارالله، لقب امام حسین علیهالسلام در منابع شیعی. ثار از مادّه «ث أر» است که در آن همزه به الف بدل شده است. ثأر در لغت به معنای خون و خونخواهی و قاتل و دشمن و به صورت (مثلاً ثأرتُ فلاناًبفلانٍ) به معنای کشتن قاتل برای انتقام خون مقتول است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، ذیل «ثأر»|سال=۱۳۷۶|نام خانوادگی=اسماعیل بن حماد جوهری|ناشر=چاپ احمد عبدالغفور عطار، قاهره}}</ref> | ثارالله، لقب [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین]] علیهالسلام در منابع شیعی. ثار از مادّه «ث أر» است که در آن همزه به الف بدل شده است. ثأر در لغت به معنای خون و خونخواهی و قاتل و دشمن و به صورت (مثلاً ثأرتُ فلاناًبفلانٍ) به معنای کشتن [[قاتل]] برای انتقام خون [[مقتول]] است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، ذیل «ثأر»|سال=۱۳۷۶|نام خانوادگی=اسماعیل بن حماد جوهری|ناشر=چاپ احمد عبدالغفور عطار، قاهره}}</ref> | ||
خونخواهی و انتقام از عادات عرب پیش از اسلام و ثار از مفاهیم رایج در فرهنگ آن زمان بوده، چنانکه در کتب تاریخ و تفسیر گوشههایی از اعتقادات و رفتارهای عرب جاهلی در این زمینه گزارش شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الموسوعة الفقهیه|سال=1408ق|ناشر=کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة،|جلد=15|صفحه=ذیل «ثأر»}}</ref> | خونخواهی و انتقام از عادات عرب پیش از اسلام و ثار از مفاهیم رایج در فرهنگ آن زمان بوده، چنانکه در کتب تاریخ و تفسیر گوشههایی از اعتقادات و رفتارهای [[عرب جاهلی]] در این زمینه گزارش شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الموسوعة الفقهیه|سال=1408ق|ناشر=کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة،|جلد=15|صفحه=ذیل «ثأر»}}</ref> | ||
در برخی از روایات، پس از اشاره به اینکه امام حسین «ثارالله فی الارض» است، خداوند منتقم خون او معرفی شده است که انسانها را به خونخواهی وی دعوت میکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|سال=۱۳۵۶ش|نام خانوادگی=ابن قولویه|جلد=1|صفحه=ص۲۱۸}}</ref>به گفته [[علامه مجلسی|علامه مجلسی،]] منظور از ثارالله آن است که خودِ امام حسین در دوران [[رجعت]]، انتقام خون خود و خاندانش را خواهد گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=۱۴۰۳ق|نام=مجلسی|جلد=ج۹۸|صفحه=ص۱۵۱}}</ref> | در برخی از روایات، پس از اشاره به اینکه [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین]] «ثارالله فی الارض» است، خداوند منتقم خون او معرفی شده است که انسانها را به خونخواهی وی دعوت میکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|سال=۱۳۵۶ش|نام خانوادگی=ابن قولویه|جلد=1|صفحه=ص۲۱۸}}</ref>به گفته [[علامه مجلسی|علامه مجلسی،]] منظور از ثارالله آن است که خودِ امام حسین در دوران [[رجعت]]، انتقام خون خود و خاندانش را خواهد گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=۱۴۰۳ق|نام=مجلسی|جلد=ج۹۸|صفحه=ص۱۵۱}}</ref> | ||
[[پرونده:ثارالله.jpg|جایگزین=ثارالله و بن ثاره|بندانگشتی|ثارالله وبن ثاره]] | [[پرونده:ثارالله.jpg|جایگزین=ثارالله و بن ثاره|بندانگشتی|ثارالله وبن ثاره]] | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
در مجموع، لغویان و حدیث شناسان، پنج وجه معنایی برای ثارالله ذکر کردهاند: | در مجموع، لغویان و حدیث شناسان، پنج وجه معنایی برای ثارالله ذکر کردهاند: | ||
# آنکه ثار مصدر و مضافِ آن (اهل) محذوف است، در این صورت ثارالله یعنی کسی که شایسته آن است که خداوند خونخواهی او را بکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=98|صفحه=151}}</ref> | # آنکه ثار مصدر و مضافِ آن (اهل) محذوف است، در این صورت ثارالله یعنی کسی که شایسته آن است که خداوند [[خونخواهی]] او را بکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=98|صفحه=151}}</ref> | ||
# آنکه ثار به معنای مفعولی (مثئور) است، یعنی کشته شدهای که خونخواه دارد و ثاراللّه به کسی گفته میشود که خدا خونخواه اوست. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اساس البلاغة، ذیل «ثأر»|سال=1972م|نام خانوادگی=محمودبن عمر زمخشری}}</ref> | # آنکه ثار به معنای مفعولی (مثئور) است، یعنی کشته شدهای که خونخواه دارد و ثاراللّه به کسی گفته میشود که خدا خونخواه اوست. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اساس البلاغة، ذیل «ثأر»|سال=1972م|نام خانوادگی=محمودبن عمر زمخشری}}</ref> | ||
# آنکه ثار به معنای | # آنکه ثار به معنای مطلق خون در نظر گرفته شود، در این حالت ثارالله همانند تعبیراتی چون [[عین اللّه]] و [[یداللّه]] در معنای مجازی به کار رفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مجمع البحرین، ذیل «ثأر»|سال=۱۳۶۲ ش|نام خانوادگی=فخرالدین بن محمد طریحی|ناشر=چاپ احمد حسینی، تهران}}</ref> | ||
# آنکه ثار تصحیف ثائر، و «ثارالله» مترادف «الثائرُلِله» است، در این صورت ثارالله به معنای کسی است که در راه خدا و برای او خونخواهی کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=علامه مجلسی|جلد=98|صفحه=151}}</ref> | # آنکه ثار تصحیف ثائر، و «ثارالله» مترادف «الثائرُلِله» است، در این صورت ثارالله به معنای کسی است که در راه خدا و برای او خونخواهی کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=علامه مجلسی|جلد=98|صفحه=151}}</ref> | ||
# آنکه ثار به معنای | # آنکه ثار به معنای خونِ طلب شده، است، در این صورت، اضافهاش به اللّه از آن جهت است که خداوند [[ولیّ]] حقیقی این خون است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شفاءالصدور|سال=۱۳۷۶ش|نام خانوادگی=طهرانی|جلد=1|صفحه=ص۱۶۳-۱۶۴.}}</ref> | ||
== خوانش روایی کلمه ثارالله == | == خوانش روایی کلمه ثارالله == | ||
در برخی احادیثِ امامان شیعه علیهمالسلام، که شامل تعلیم کیفیت زیارت مزار امام حسین علیهالسلام است و تعبیر ثارالله در آنها به کار رفته، مراد از این تعبیر نیز توضیح داده شده است. مضمون این روایات آن است که امام حسین علیهالسلام «ثاراللّه فی الارض» است و خداوند، که خود منتقم خون اوست، همه انسانها را دعوت به خونخواهی وی میکند و سرانجام اولیای دم امام حسین علیهالسلام انتقام خون وی را خواهند گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|سال=1417ق|نام=ابن قولویه|ناشر=چاپ جواد قیومی، قم|جلد=1|صفحه=358}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=98|صفحه=148}}</ref> | در برخی احادیثِ امامان شیعه علیهمالسلام، که شامل [[تعلیم]] کیفیت زیارت [[مزار]] امام حسین علیهالسلام است و تعبیر ثارالله در آنها به کار رفته، مراد از این تعبیر نیز توضیح داده شده است. مضمون این روایات آن است که [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین]] علیهالسلام «ثاراللّه فی الارض» است و خداوند، که خود منتقم خون اوست، همه انسانها را دعوت به خونخواهی وی میکند و سرانجام اولیای دم امام حسین علیهالسلام انتقام خون وی را خواهند گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|سال=1417ق|نام=ابن قولویه|ناشر=چاپ جواد قیومی، قم|جلد=1|صفحه=358}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=98|صفحه=148}}</ref> | ||
شدت همبستگى و پیوند [[سیدالشهدا (ع)|سیدالشهدا]] با خدا به نحوى است که شهادتش همچون ریخته شدن خونى از قبیله خدا مىماند که جز با انتقامگیرى و خونخواهى اولیاء خدا، تقاص نخواهد شد. | شدت همبستگى و پیوند [[سیدالشهدا (ع)|سیدالشهدا]] با خدا به نحوى است که شهادتش همچون ریخته شدن خونى از قبیله خدا مىماند که جز با انتقامگیرى و خونخواهى اولیاء خدا، تقاص نخواهد شد. | ||
از اقوال ذکر شده در باره مراد از «ثارالله» در این | از اقوال ذکر شده در باره مراد از «ثارالله» در این [[روایات]]، آن است که خودِ آن حضرت به امر خدا در دوران [[رجعت]]، انتقام خون خود و خاندانش را از دشمنانش خواهد گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=98|صفحه=151}}</ref> | ||
به علاوه، بر اساس حدیثی از امام صادق علیهالسلام، در آیة ۳۳ سوره اسراء : | به علاوه، بر اساس حدیثی از امام صادق علیهالسلام، در آیة ۳۳ سوره اسراء : | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
{{قرآن|وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ۗ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ ۖ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا}} | {{قرآن|وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ۗ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ ۖ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا}} | ||
و کسی را که خدا کشتنش را حرام کرده [و به جانش حرمت نهاده] جز به حق نکشید، و هر کس مظلوم [و به ناحق] کشته شود، برای وارثش تسلّطی بر قاتل [جهت خونخواهی، دیه و عفو] قرار داده ایم، پس وارث مقتول نباید در کشتن زیاده روی کند؛ زیرا او [با قوانین صحیح و درستی چون دیه و قصاص] مورد حمایت قرار گرفته است. | و کسی را که خدا کشتنش را حرام کرده [و به جانش حرمت نهاده] جز به حق نکشید، و هر کس [[مظلوم]] [و به ناحق] کشته شود، برای وارثش تسلّطی بر قاتل [جهت خونخواهی، دیه و عفو] قرار داده ایم، پس وارث مقتول نباید در کشتن زیاده روی کند؛ زیرا او [با قوانین صحیح و درستی چون دیه و قصاص] مورد حمایت قرار گرفته است. | ||
مراد از مظلوم در آیه شریفه ، امام حسین علیهالسلام و مراد از ولی او امام قائم است که به خونخواهی آن حضرت قیام خواهد کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب التفسیر|سال=1380ش|نام خانوادگی=محمدبن مسعود عیاشی|ناشر=چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم|جلد=2|صفحه=290}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=44|صفحه=218}}</ref> | مراد از مظلوم در آیه شریفه ، [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین]] علیهالسلام و مراد از [[ولی]] او امام [[قائم]] است که به خونخواهی آن حضرت قیام خواهد کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب التفسیر|سال=1380ش|نام خانوادگی=محمدبن مسعود عیاشی|ناشر=چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم|جلد=2|صفحه=290}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=44|صفحه=218}}</ref> | ||
همچنین طبق احادیث دیگری هنگامی که فرشتگان با دیدن واقعه کربلا اندوهگین شدند و لب به اعتراض گشودند، خداوند به آنان بشارت داد که به وسیله حضرت قائم از ظالمان به امام حسین علیهالسلام انتقام خواهد گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامالی|سال=1414ق|نام خانوادگی=محمدبن حسن طوسی|جلد=1|صفحه=418}}</ref> | همچنین طبق احادیث دیگری هنگامی که فرشتگان با دیدن [[واقعه عاشورا|واقعه کربلا]] اندوهگین شدند و لب به اعتراض گشودند، [[خداوند]] به آنان بشارت داد که به وسیله حضرت قائم از ظالمان به امام حسین علیهالسلام انتقام خواهد گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامالی|سال=1414ق|نام خانوادگی=محمدبن حسن طوسی|جلد=1|صفحه=418}}</ref> | ||
== لقب امام حسین علیه السلام == | == لقب امام حسین علیه السلام == | ||
در برخی از متون روایی از جمله [[زیارت عاشورا]] بر امام حسین،ِ به عنوان ثارالله و پسر ثارالله درود فرستاده شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|سال=۱۳۵۶ش|نام خانوادگی=ابن قولویه|صفحهها=۱۷۶، ۱۹۵، ۱۹۶، ۱۹۹؛}}</ref> | در برخی از متون روایی از جمله [[زیارت عاشورا]] بر امام حسین،ِ به عنوان ثارالله و پسر ثارالله درود فرستاده شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|سال=۱۳۵۶ش|نام خانوادگی=ابن قولویه|صفحهها=۱۷۶، ۱۹۵، ۱۹۶، ۱۹۹؛}}</ref> | ||
در زیاراتى هم که امام صادق علیه السلام به عطیه عوفی آموخت، آمده است: «و انک ثار الله فى الارض من الدم الذى لا یدرک ثاره من الارض الا بأولیائک»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|نام خانوادگی=علامه مجلسی|جلد=98|صفحه=148-168-180}}</ref> | در زیاراتى هم که [[امام صادق]] علیه السلام به [[عطیه عوفی]] آموخت، آمده است: «و انک ثار الله فى الارض من الدم الذى لا یدرک ثاره من الارض الا بأولیائک»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|نام خانوادگی=علامه مجلسی|جلد=98|صفحه=148-168-180}}</ref> | ||
به گفته [[علامه مجلسی]] در برخی از نسخههای [[الکافی (کتاب)|کتاب الکافی]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الکافی|سال=۱۴۰۷ق|نام خانوادگی=کلینی|جلد=4|صفحه=576}}</ref>ثائرالله به کار رفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=۱۴۰۳ق|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=98|صفحهها=154-155}}</ref> | به گفته [[علامه مجلسی]] در برخی از نسخههای [[الکافی (کتاب)|کتاب الکافی]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الکافی|سال=۱۴۰۷ق|نام خانوادگی=کلینی|جلد=4|صفحه=576}}</ref>ثائرالله به کار رفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=۱۴۰۳ق|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=98|صفحهها=154-155}}</ref> | ||
ثار الله در اشعار برخی شاعران قدیمی هم به عنوان لقب امام حسین علیه السلام کاربرد داشته است. برای نمونه | ثار الله در اشعار برخی شاعران قدیمی هم به عنوان [[لقب]] امام حسین علیه السلام کاربرد داشته است. برای نمونه [[ابنرومی]]، شاعر [[شیعه|شیعی]](درگذشت ۲۸۳ق) در قصیدهای که در رثای [[یحیی بن عمر]] سروده، تعبیر ثارالله را به کار برده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دیوان ابن رومی|سال=۱۴۱۱ق|نام خانوادگی=ابن رومی|جلد=2|صفحه=27}}</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۳
سؤال
معنای عبارت «ثارالله» خطاب به امام حسین، چیست؟
درگاهها
«ثارالله» لقبی است که به امام حسین علیهالسلام داده شده و به این معنی است که خداوند خود خونخواه اوست. در زبان عربی «ثار» یعنی خون و خونخواهی؛ یعنی گرفتن انتقام خون کسی که کشته شده. این مفهوم از عادتها و فرهنگ عرب پیش از اسلام بوده و در مورد امام حسین به دلیل شهادتش اهمیت ویژهای پیدا کرده است. امام حسین «ثارالله فی الارض» یعنی کسی است که خونش نزد خدا ارزش زیادی دارد و خدا خودش وعده داده که خون او را انتقام خواهد گرفت.
در متون دینی و روایات شیعه آمده که خداوند خون امام حسین علیه السلام را خونخواهی میکند و مردم را به خونخواهی او دعوت میکند. همچنین در دوران رجعت، یعنی زمانی که امام حسین علیه السلام بعد از ظهور امام زمان(عج) دوباره برمیگردد، خود ایشان انتقام خونش و خاندانش را خواهد گرفت. لغویان و حدیثشناسان پنج تعبیر مختلف برای «ثارالله» دارند، اما همه آنها بر اهمیت خونخواهی امام حسین و رابطه ویژه او با خدا تأکید میکنند.
این لقب در زیارتها، احادیث، و اشعار قدیمی هم آمده و نشاندهنده جایگاه بلند امام حسین و پیوند عمیق او با خدا است. خون او همچون خون خداست که باید با خونخواهی و انتقامگیری درست پاس داشته شود.
معنای ثارالله
ثارالله، لقب امام حسین علیهالسلام در منابع شیعی. ثار از مادّه «ث أر» است که در آن همزه به الف بدل شده است. ثأر در لغت به معنای خون و خونخواهی و قاتل و دشمن و به صورت (مثلاً ثأرتُ فلاناًبفلانٍ) به معنای کشتن قاتل برای انتقام خون مقتول است.[۱] خونخواهی و انتقام از عادات عرب پیش از اسلام و ثار از مفاهیم رایج در فرهنگ آن زمان بوده، چنانکه در کتب تاریخ و تفسیر گوشههایی از اعتقادات و رفتارهای عرب جاهلی در این زمینه گزارش شده است.[۲]
در برخی از روایات، پس از اشاره به اینکه امام حسین «ثارالله فی الارض» است، خداوند منتقم خون او معرفی شده است که انسانها را به خونخواهی وی دعوت میکند.[۳]به گفته علامه مجلسی، منظور از ثارالله آن است که خودِ امام حسین در دوران رجعت، انتقام خون خود و خاندانش را خواهد گرفت.[۴]
پنج وجه معنایی برای ثارالله
در مجموع، لغویان و حدیث شناسان، پنج وجه معنایی برای ثارالله ذکر کردهاند:
- آنکه ثار مصدر و مضافِ آن (اهل) محذوف است، در این صورت ثارالله یعنی کسی که شایسته آن است که خداوند خونخواهی او را بکند.[۵]
- آنکه ثار به معنای مفعولی (مثئور) است، یعنی کشته شدهای که خونخواه دارد و ثاراللّه به کسی گفته میشود که خدا خونخواه اوست. [۶]
- آنکه ثار به معنای مطلق خون در نظر گرفته شود، در این حالت ثارالله همانند تعبیراتی چون عین اللّه و یداللّه در معنای مجازی به کار رفته است.[۷]
- آنکه ثار تصحیف ثائر، و «ثارالله» مترادف «الثائرُلِله» است، در این صورت ثارالله به معنای کسی است که در راه خدا و برای او خونخواهی کرده است.[۸]
- آنکه ثار به معنای خونِ طلب شده، است، در این صورت، اضافهاش به اللّه از آن جهت است که خداوند ولیّ حقیقی این خون است.[۹]
خوانش روایی کلمه ثارالله
در برخی احادیثِ امامان شیعه علیهمالسلام، که شامل تعلیم کیفیت زیارت مزار امام حسین علیهالسلام است و تعبیر ثارالله در آنها به کار رفته، مراد از این تعبیر نیز توضیح داده شده است. مضمون این روایات آن است که امام حسین علیهالسلام «ثاراللّه فی الارض» است و خداوند، که خود منتقم خون اوست، همه انسانها را دعوت به خونخواهی وی میکند و سرانجام اولیای دم امام حسین علیهالسلام انتقام خون وی را خواهند گرفت.[۱۰][۱۱]
شدت همبستگى و پیوند سیدالشهدا با خدا به نحوى است که شهادتش همچون ریخته شدن خونى از قبیله خدا مىماند که جز با انتقامگیرى و خونخواهى اولیاء خدا، تقاص نخواهد شد.
از اقوال ذکر شده در باره مراد از «ثارالله» در این روایات، آن است که خودِ آن حضرت به امر خدا در دوران رجعت، انتقام خون خود و خاندانش را از دشمنانش خواهد گرفت.[۱۲]
به علاوه، بر اساس حدیثی از امام صادق علیهالسلام، در آیة ۳۳ سوره اسراء :
﴿وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ۗ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ ۖ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا﴾
و کسی را که خدا کشتنش را حرام کرده [و به جانش حرمت نهاده] جز به حق نکشید، و هر کس مظلوم [و به ناحق] کشته شود، برای وارثش تسلّطی بر قاتل [جهت خونخواهی، دیه و عفو] قرار داده ایم، پس وارث مقتول نباید در کشتن زیاده روی کند؛ زیرا او [با قوانین صحیح و درستی چون دیه و قصاص] مورد حمایت قرار گرفته است.
مراد از مظلوم در آیه شریفه ، امام حسین علیهالسلام و مراد از ولی او امام قائم است که به خونخواهی آن حضرت قیام خواهد کرد.[۱۳][۱۴]
همچنین طبق احادیث دیگری هنگامی که فرشتگان با دیدن واقعه کربلا اندوهگین شدند و لب به اعتراض گشودند، خداوند به آنان بشارت داد که به وسیله حضرت قائم از ظالمان به امام حسین علیهالسلام انتقام خواهد گرفت.[۱۵]
لقب امام حسین علیه السلام
در برخی از متون روایی از جمله زیارت عاشورا بر امام حسین،ِ به عنوان ثارالله و پسر ثارالله درود فرستاده شده است.[۱۶]
در زیاراتى هم که امام صادق علیه السلام به عطیه عوفی آموخت، آمده است: «و انک ثار الله فى الارض من الدم الذى لا یدرک ثاره من الارض الا بأولیائک»[۱۷]
به گفته علامه مجلسی در برخی از نسخههای کتاب الکافی[۱۸]ثائرالله به کار رفته است.[۱۹]
ثار الله در اشعار برخی شاعران قدیمی هم به عنوان لقب امام حسین علیه السلام کاربرد داشته است. برای نمونه ابنرومی، شاعر شیعی(درگذشت ۲۸۳ق) در قصیدهای که در رثای یحیی بن عمر سروده، تعبیر ثارالله را به کار برده است.[۲۰]
منابع
- ↑ اسماعیل بن حماد جوهری (۱۳۷۶). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، ذیل «ثأر». چاپ احمد عبدالغفور عطار، قاهره.
- ↑ الموسوعة الفقهیه. ج۱۵. کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة،. 1408ق. صذیل «ثأر». تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ابن قولویه (۱۳۵۶ش). کامل الزیارات. ج۱. صص۲۱۸. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ بحار الانوار. جج۹۸. ۱۴۰۳ق. صص۱۵۱. پارامتر
|first1=بدون|last1=در Authors list وارد شدهاست (کمک); تاریخ وارد شده در|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ مجلسی. بحار الانوار. ج۹۸. ص۱۵۱.
- ↑ محمودبن عمر زمخشری (1972م). اساس البلاغة، ذیل «ثأر». تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ فخرالدین بن محمد طریحی (۱۳۶۲ ش). مجمع البحرین، ذیل «ثأر». چاپ احمد حسینی، تهران. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ علامه مجلسی. بحار الانوار. ج۹۸. ص۱۵۱.
- ↑ طهرانی (۱۳۷۶ش). شفاءالصدور. ج۱. صص۱۶۳-۱۶۴٫. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ کامل الزیارات. ج۱. چاپ جواد قیومی، قم. 1417ق. ص۳۵۸. پارامتر
|first1=بدون|last1=در Authors list وارد شدهاست (کمک); تاریخ وارد شده در|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ مجلسی. بحار الانوار. ج۹۸. ص۱۴۸.
- ↑ مجلسی. بحار الانوار. ج۹۸. ص۱۵۱.
- ↑ محمدبن مسعود عیاشی (1380ش). کتاب التفسیر. ج۲. چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم. ص۲۹۰. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ مجلسی. بحار الانوار. ج۴۴. ص۲۱۸.
- ↑ محمدبن حسن طوسی (1414ق). الامالی. ج۱. ص۴۱۸. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ابن قولویه (۱۳۵۶ش). کامل الزیارات. صص۱۷۶، ۱۹۵، ۱۹۶، ۱۹۹؛. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ علامه مجلسی. بحارالانوار. ج۹۸. ص۱۴۸-۱۶۸-۱۸۰.
- ↑ کلینی (۱۴۰۷ق). الکافی. ج۴. ص۵۷۶. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ مجلسی (۱۴۰۳ق). بحار الانوار. ج۹۸. صص۱۵۴–۱۵۵. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ابن رومی (۱۴۱۱ق). دیوان ابن رومی. ج۲. ص۲۷. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک)