ولایت تکوینی امام: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۱

سؤال

درگاه‌ها

ولایت تکوینی امام به چه معناست و آیا باور به ولایت تکوینی امامان با اصل توحید افعالی در تضاد نیست؟

معنای ولایت

معنای اصلی کلمه «ولایت» کنار هم قرار گرفتن دو شیء و اتصال آن ها به گونه ای است که میان آن ها فاصله ای نباشد. مثلاً اگر زید و بکر کنار یک دیگر نشسته باشند و به یک دیگر اتصال داشته باشند، گفته می شود «جلس زیدٌ و یلیه بکرٌ». لذا این کلمه به معنای اتصال و قرب است. به همین مناسبت برای نزدیک های مادی و معنوی، دوستی و امور دیگر به کار گرفته می شود.^[۱]

انواع ولاء یا ولایت در مورد معصومین(ع)

در کتاب و سنت چهار مورد استعمال برای ولایت مربوط به معصومین(ع) وجود دارد:^[۲]

1.ولاء محبت یا ولاء قرابت

به معنای این است که اهل بیت(ع) ذوی القربای حضرت محمد(ص) هستند و از مردم خواسته شده است که محبت به ایشان را داشته باشند. این خواسته در قرآن و روایات شیعه و سنی وارد شده است.^[۳]

2.ولاء امامت

مقصود از ولاء امامت مقام مرجعیت دینی اهل بیت(ع) می باشد. کسانی که دین را می پذیرند باید دستورات دین را از ایشان بیاموزند و اعمال و رفتارشان را با ایشان منطبق نمایند. لذا تمام سخنان و افعال اهل بیت(ع) برای تابعین مکتب ایشان حجت و قابل استناد است.^[۴] آیه﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا؛ یقیناً برای شما در [روش و رفتار] پیامبر خدا الگوی نیکویی است برای کسی که همواره به خدا و روز قیامت امید دارد؛ و خدا را بسیار یاد می کند.﴾(احزاب:21)، اشاره به این مطلب درباره رسول اکرم(ص) دارد. همان گونه که از روایت «انّی تارِکٌ فیکُمُ الثَّقَلَینِ: کِتابَ اللِّٰهِ وَ عِترَتی اَهلَ بَیتی ما اِن تَمَسَّکتُم بِهِما لَن تَضِلّوا اَبَدًا وَ اِنَّهُما لَن یَفتَرِقا حَتّیٰ یَِردا عَلَیَّ الحَوضَ؛ من در میان شما دو چیز گرانبها به یادگار می‌گذارم: کتاب خدا و عترت من، اهل بیتم. تا زمانی که به این دو چنگ بزنید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو از هم جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.»، استفاده می شود بعد از رسول اکرم(ص) این مقام به اهل بیت(ع) ایشان رسید.

[0] مکارم شیرازی ناصر. ‌تفسیر نمونه. ج 17، دار الکتب الإسلامیة، 1374، ص 240.

3.ولاء زعامت

4.ولاء تصرف

ولایت دو طرف دارد؛ یک طرف ولیّ و طرف دیگر مُولَّی علیه است. ولایت تکوینی به معنای این است که ولیّ تسلط کامل بر تمام شئون مولّی علیه دارد. در این نوع ولایت تحقق و هستی مولّی علیه با اراده ولیّ حاصل می شود؛ مثل رابطه ای که میان نفس انسان و اعمال آن همانند سخن گفتن، دیدن و ... وجود دارد که تحقق افعال نفس انسان با اراده آن صورت می گیرد.^[۵]

نسبت ولایت تکوینی امام با توحید افعالی

منابع

جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸). شمیم ولایت. به کوشش سید محمود صادقی. قم: موسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹). ادب فنای مقربان. قم: مؤسسه اسراء.
مطهری، مرتضی (۱۴۰۲). ولاءها و ولایت ها. تهران: صدرا.

[1] جوادی آملی، شمیم ولایت، 36.

[2] مطهری، ولاءها و ولایت ها، 47.

[3] مطهری، ولاءها و ولایت ها، 48.

[4] مطهری، ولاءها و ولایت ها، 60 و 61.

[5] جوادی آملی، ادب فنای مقربان، 3:‎ 17.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱۶: / خط ۱۶: @@
 ===  2.ولاء امامت ===
-مقصود از ولاء امامت مقام مرجعیت دینی اهل بیت(ع) می باشد. کسانی که دین را می پذیرند باید دستورات دین را از ایشان بیاموزند و اعمال و رفتارشان را با ایشان منطبق نمایند. لذا تمام سخنان و افعال اهل بیت(ع) برای تابعین مکتب ایشان حجت و قابل استناد است.<ref>{{پک|1=مطهری|2=1402|ک=ولاءها و ولایت ها|ص=60 و 61}}</ref> آیه «لَقَدْ كٰانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اَللّٰهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كٰانَ يَرْجُوا اَللّٰهَ وَ اَلْيَوْمَ اَلْآخِرَ وَ ذَكَرَ اَللّٰهَ كَثِيراً»، اشاره به این مطلب درباره رسول اکرم(ص) دارد. همان گونه که از روایت '''{{متن عربی|انّی تارِکٌ فیکُمُ الثَّقَلَینِ: کِتابَ اللِّٰهِ وَ عِترَتی اَهلَ بَیتی ما اِن تَمَسَّکتُم بِهِما لَن تَضِلّوا اَبَدًا وَ اِنَّهُما لَن یَفتَرِقا حَتّیٰ یَِردا عَلَیَّ الحَوضَ|ترجمه=من در میان شما دو چیز گرانبها به یادگار می‌گذارم: کتاب خدا و عترت من، اهل بیتم. تا زمانی که به این دو چنگ بزنید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو از هم جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.}}'''، استفاده می شود بعد از رسول اکرم(ص) این مقام به اهل بیت(ع) ایشان رسید.
+مقصود از ولاء امامت مقام مرجعیت دینی اهل بیت(ع) می باشد. کسانی که دین را می پذیرند باید دستورات دین را از ایشان بیاموزند و اعمال و رفتارشان را با ایشان منطبق نمایند. لذا تمام سخنان و افعال اهل بیت(ع) برای تابعین مکتب ایشان حجت و قابل استناد است.<ref>{{پک|1=مطهری|2=1402|ک=ولاءها و ولایت ها|ص=60 و 61}}</ref> آیه{{قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا|ترجمه=یقیناً برای شما در [روش و رفتار] پیامبر خدا الگوی نیکویی است برای کسی که همواره به خدا و روز قیامت امید دارد؛ و خدا را بسیار یاد می کند.|سوره=احزاب|آیه=21}}، اشاره به این مطلب درباره رسول اکرم(ص) دارد. همان گونه که از روایت '''{{متن عربی|انّی تارِکٌ فیکُمُ الثَّقَلَینِ: کِتابَ اللِّٰهِ وَ عِترَتی اَهلَ بَیتی ما اِن تَمَسَّکتُم بِهِما لَن تَضِلّوا اَبَدًا وَ اِنَّهُما لَن یَفتَرِقا حَتّیٰ یَِردا عَلَیَّ الحَوضَ|ترجمه=من در میان شما دو چیز گرانبها به یادگار می‌گذارم: کتاب خدا و عترت من، اهل بیتم. تا زمانی که به این دو چنگ بزنید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو از هم جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.}}'''، استفاده می شود بعد از رسول اکرم(ص) این مقام به اهل بیت(ع) ایشان رسید.
 ----[[پیش نویس:ولایت تکوینی امام#%20ftnref0|[0]]] مکارم شیرازی ناصر. ''‌تفسیر نمونه''. ج 17، دار الکتب الإسلامیة، 1374، ص 240.