الگو بودن حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|فاطمی|خانواده}}[[حضرت زهرا(س)]] از بزرگ‌ترین زنان جهان اسلام است که به خاطر فضایل و خصوصیات اخلاقی‌اش به‌عنوان الگوی زنان مسلمان معرفی شده است. ایمان، تقوا، عبادت، ساده‌زیستی و درک مسائل سیاسی و اجتماعی از فضائل اخلاقی | {{درگاه|فاطمی|خانواده}}[[حضرت زهرا(س)]] از بزرگ‌ترین زنان جهان اسلام است که به خاطر فضایل و خصوصیات اخلاقی‌اش به‌عنوان الگوی زنان مسلمان معرفی شده است. ایمان، تقوا، عبادت، ساده‌زیستی و درک مسائل سیاسی و اجتماعی از فضائل اخلاقی او بر شمرده شده است. زندگی شخصی فاطمه زهرا(س)، از جمله رفتار عطوفت‌آمیز او با همسر و فرزندانش، سرمشقی برای مادران و زنان دانسته شده است. | ||
== ویژگی‌های حضرت زهرا(س) == | == ویژگی‌های حضرت زهرا(س) == | ||
حضرت زهرا(س) در مدت عمر کوتاه خود الگویی قابل توجه از انسان و زن کامل برای تمامی جهانیان به یادگار گذاشت. از جمله خصوصیات او عبادت زیاد، | حضرت زهرا(س) در مدت عمر کوتاه خود الگویی قابل توجه از انسان و زن کامل برای تمامی جهانیان به یادگار گذاشت. از جمله خصوصیات او عبادت زیاد، رابطهٔ صمیمانه با مادر، همراز و هم‌سنگر بودن با پدر، عفاف و حجاب، جهیزیه کم و مناسب‌داشتن، شوهرداری نمونه، ساده‌زیستی، انس با قرآن و تعلیم آن به فرزندان خویش، مراعات نظم و قوانین در زندگی، تقسیم کار خانه با خادمه‌اش (با وجود حضور کنیز در خانه، یک روز در میان کارها را خود انجام می‌داد)، اهمیت‌دادن به همسایه، ارج‌نهادن به شخصیت کودکان و رعایت عدالت بین فرزندان است.<ref>المجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج ۴۳، ص ۹۱.</ref> | ||
=== ایمان، تقوا و عبادت === | === ایمان، تقوا و عبادت === | ||
[[حسن بصری]] می‌گفت: | * [[رسول خدا (ص)|رسول خدا(ص)]] دربارهٔ دخترش فاطمه زهرا(س) می‌فرماید: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا(س) چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا خودش را از همه‌چیز فارغ می‌سازد.<ref>«إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ المجلسی، بحارالأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة، ج ۴۳، ص ۴۶.</ref> | ||
* [[حسن بصری]] (۲۱-۱۱۰ق)، از زاهدان مشهور تاریخ اسلام، می‌گفت: فاطمه زهرا (س) عابدترین مردم بود؛ در عبادت حق‌تعالی آنقدر بر پا ایستاد تا پاهای مبارکش ورم نمود.<ref>«مَا کَانَ فِی الدُّنْیَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَه ع کَانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا»؛ االمجلسی، بحارالأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة، ج ۴۳، ص ۷۶.</ref> | |||
* [[عایشه]]، همسر رسول خدا (ص)، می‌گفت: بعد از رسول خدا (ص) کسی را راستگوتر از فاطمه(س) ندیدم.<ref>المجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج ۴۳، ص ۸۴.</ref> | |||
=== حجاب و عفاف === | === حجاب و عفاف === | ||
حضرت | حضرت فاطمهٔ زهرا(س)، در دوران پس از رحلت رسول خدا(ص)، مجبور شدد تا با نامحرمان به احتجاج بپردازد. حضور ایشان در جامعه نه‌تنها با عفاف ایشان منافات نداشت، بلکه او را در جامعه به‌عنوان باحجاب‌ترین و عفیف‌ترین زنان معرفی کرد. او در مسجد سخنرانی کرد، اما درخواست کردکه هنگام رفتن به مسجد، زنان بنی‌هاشم او را همراهی کنند و اطرافش را احاطه نمایند. همچنین، در مسجد پرده‌ای میان زنان و مردان آویختند و ایشان از پشت پرده سخنرانی کرد.<ref>ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، مكتبة آية الله المرعشی النجفی، ۱۴۱۴ق، ج ۱۶، ص ۲۴۹.</ref> | ||
=== رفتار با همسر === | === رفتار با همسر === | ||
حضرت فاطمه | حضرت فاطمه(س) از لحظهٔ ورود به خانه سادهٔ [[حضرت علی (ع)|حضرت علی(ع)]] تا آخرین روز زندگیش همراه همیشگی همسرش بود. حضرت علی(ع)، در پاسخ به پرسش پیامبر راجع به همسرش، فاطمه(س) را بهترین یار و مددکار خود در طاعت حق معرفی کرد.<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۱۷.</ref> | ||
فاطمه(س) در طول زندگی مشترک خود با علی(ع) هیچگاه از او تقاضایی نکرد که اجابت آن برای او مشکل باشد موجب آزار او شود. برای نمونه، وقتی در بستر بیماری بود و حضرت علی (ع) با دلی پر از عشق و محبت، از او خواست که اگر خواسته‌ای دارد ابراز کند، فاطمه زهرا (س) از بیان تقاضای خود ابا می‌کرد. حضرت علی (ع) فرمود: فاطمه جان، چیزی از من بخواه؛ هنگامی که فاطمه زهرا (س) را همچنان ساکت و آرام دید، او را سوگند داد که از او تقاضایی کند. فاطمه که دیگر سکوت را جایز نمی‌دید، گفت: اکنون که سوگندم دادی اگر اناری باشد، مایل هستم. حضرت علی (ع) از این که دید همسرش بعد از سالها زندگی و قناعت، بالاخره از او درخواستی کرده است، برای انجام خواسته او با خوشحالی از خانه بیرون آمد که مشروح جریان آن، در کتاب‌های تاریخی و روایی آمده است.<ref>ریاحین الشریعه، ج۱، ص۱۴۳.</ref> | |||
'''رازداری''' | '''رازداری''' | ||
نسخهٔ ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۷
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
حضرت فاطمه(س) از چه لحاظ برای زنان مسلمان الگو هستند؟
حضرت زهرا(س) از بزرگ‌ترین زنان جهان اسلام است که به خاطر فضایل و خصوصیات اخلاقی‌اش به‌عنوان الگوی زنان مسلمان معرفی شده است. ایمان، تقوا، عبادت، ساده‌زیستی و درک مسائل سیاسی و اجتماعی از فضائل اخلاقی او بر شمرده شده است. زندگی شخصی فاطمه زهرا(س)، از جمله رفتار عطوفت‌آمیز او با همسر و فرزندانش، سرمشقی برای مادران و زنان دانسته شده است.
ویژگی‌های حضرت زهرا(س)
حضرت زهرا(س) در مدت عمر کوتاه خود الگویی قابل توجه از انسان و زن کامل برای تمامی جهانیان به یادگار گذاشت. از جمله خصوصیات او عبادت زیاد، رابطهٔ صمیمانه با مادر، همراز و هم‌سنگر بودن با پدر، عفاف و حجاب، جهیزیه کم و مناسب‌داشتن، شوهرداری نمونه، ساده‌زیستی، انس با قرآن و تعلیم آن به فرزندان خویش، مراعات نظم و قوانین در زندگی، تقسیم کار خانه با خادمه‌اش (با وجود حضور کنیز در خانه، یک روز در میان کارها را خود انجام می‌داد)، اهمیت‌دادن به همسایه، ارج‌نهادن به شخصیت کودکان و رعایت عدالت بین فرزندان است.[۱]
ایمان، تقوا و عبادت
- رسول خدا(ص) دربارهٔ دخترش فاطمه زهرا(س) می‌فرماید: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا(س) چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا خودش را از همه‌چیز فارغ می‌سازد.[۲]
- حسن بصری (۲۱-۱۱۰ق)، از زاهدان مشهور تاریخ اسلام، می‌گفت: فاطمه زهرا (س) عابدترین مردم بود؛ در عبادت حق‌تعالی آنقدر بر پا ایستاد تا پاهای مبارکش ورم نمود.[۳]
- عایشه، همسر رسول خدا (ص)، می‌گفت: بعد از رسول خدا (ص) کسی را راستگوتر از فاطمه(س) ندیدم.[۴]
حجاب و عفاف
حضرت فاطمهٔ زهرا(س)، در دوران پس از رحلت رسول خدا(ص)، مجبور شدد تا با نامحرمان به احتجاج بپردازد. حضور ایشان در جامعه نه‌تنها با عفاف ایشان منافات نداشت، بلکه او را در جامعه به‌عنوان باحجاب‌ترین و عفیف‌ترین زنان معرفی کرد. او در مسجد سخنرانی کرد، اما درخواست کردکه هنگام رفتن به مسجد، زنان بنی‌هاشم او را همراهی کنند و اطرافش را احاطه نمایند. همچنین، در مسجد پرده‌ای میان زنان و مردان آویختند و ایشان از پشت پرده سخنرانی کرد.[۵]
رفتار با همسر
حضرت فاطمه(س) از لحظهٔ ورود به خانه سادهٔ حضرت علی(ع) تا آخرین روز زندگیش همراه همیشگی همسرش بود. حضرت علی(ع)، در پاسخ به پرسش پیامبر راجع به همسرش، فاطمه(س) را بهترین یار و مددکار خود در طاعت حق معرفی کرد.[۶]
فاطمه(س) در طول زندگی مشترک خود با علی(ع) هیچگاه از او تقاضایی نکرد که اجابت آن برای او مشکل باشد موجب آزار او شود. برای نمونه، وقتی در بستر بیماری بود و حضرت علی (ع) با دلی پر از عشق و محبت، از او خواست که اگر خواسته‌ای دارد ابراز کند، فاطمه زهرا (س) از بیان تقاضای خود ابا می‌کرد. حضرت علی (ع) فرمود: فاطمه جان، چیزی از من بخواه؛ هنگامی که فاطمه زهرا (س) را همچنان ساکت و آرام دید، او را سوگند داد که از او تقاضایی کند. فاطمه که دیگر سکوت را جایز نمی‌دید، گفت: اکنون که سوگندم دادی اگر اناری باشد، مایل هستم. حضرت علی (ع) از این که دید همسرش بعد از سالها زندگی و قناعت، بالاخره از او درخواستی کرده است، برای انجام خواسته او با خوشحالی از خانه بیرون آمد که مشروح جریان آن، در کتاب‌های تاریخی و روایی آمده است.[۷]
رازداری
ادب و احترام زن به همسر خود، اقتضا می‌کند که نه تنها از طرح و بزرگ جلوه دادن کمبودهای خانه، خودداری کند، بلکه در حد امکان، کاستی‌ها را نادیده گرفته، آنها را کوچک شمارد. هنگامی که اظهار ناراحتی، نتیجه‌ای جز رنجش شوهر ندارد، زن نباید کلامی در این رابطه با او بگوید.
روزی فاطمه زهرا (س) به حضور پدرش رسید، در حالی که آثار ضعف و گرسنگی از چهره زهرا (س) نمایان بود. رسول خدا (ص) وقتی این حالت را مشاهده کرد، دستهایش را به سوی آسمان، بلند نموده و گفت: «خدایا گرسنگی فرزندم را به سیری تبدیل کن و وضع او را سامان بده».[۸] پیامبر اکرم (ص) بدون اینکه فاطمه زهرا (س) سخنی به او بگوید، از ضعف و گرسنگی او با خبر می‌شود که این خود، یکی از نمونه‌های پایبندی به اساس و اسرار خانواده است.
رفتار با فرزند
برخورد عاطفی و منطقی حضرت فاطمه زهرا (س) با فرزندان خود سرمشقی برای همه مادران است. روش تربیتی و اخلاقی حضرت فاطمه زهرا (س) بهترین شیوه، و تجربه برای ساختن نسلی پاک و سعادتمند است. از این رو جا دارد که پیروان و ارادتمندان مکتب اسلام، با به کار بستن شیوه‌ها و ظرایف تربیتی آن حضرت در رشد و تربیت نسلی پاک، و پیشرو همت نموده، سعادت دنیا و آخرت فرزندان خود را بیمه کنند.
روح انسان به گونه‌ای ساخته شده که نیاز به محبت و عطوفت، یکی از اساسی‌ترین نیازهای روحی او محسوب می‌شود، بدین جهت کودکان محروم از این نیاز فطری، دچار کمبودها و مشکلات روانی، و گاه نواقصی جسمی خواهند شد. حضرت زهرا (س) که خود از سرچشمه محبت و عطوفت رسول خدا (ص) سیراب گشتند و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندان خود بوده، در این جهت نیز وظیفه مادری خود را به بهترین شکل انجام می‌داد.
سلمان می‌گوید: روزی فاطمه زهرا (س) را دیدم که مشغول آسیاب بود. در این هنگام، فرزندش حسین گریه می‌کرد، و بی تاب بود عرض کردم برای کمک به شما آسیاب کنم، یا بچه را آرام نمایم؟ ایشان فرمود: «من به آرام کردن فرزند اولی هستم، شما آسیاب را بچرخانید»[۹]
توجه به نیازهای فرزند
فاطمه زهرا(س) در لحظات پایانی عمر خود، سخت نگران حال فرزندانش بود. بیشترین نگرانی او برای محرومیت آنها از مادر بود، زیرا او می‌دانست که پس از شهادتش، هیچ‌کس نمی‌تواند مهر و محبت مادری را نسبت به آنها داشته باشد؛ لذا برای اینکه فرزندانش از این نعمت بزرگ یعنی محبت مادرانه، محروم نمانند، به حضرت علی (ع) پیشنهاد کرد و از ایشان خواست که پس از او، کسی را به همسری انتخاب کند، که بتواند از عهده این مهم برآید.[۱۰]
حضرت زهرا (س) به بازی با بچه‌ها توجه کافی مبذول می‌داشتند و همین امر، موجب شادابی و نشاط روزافزون آنها می‌شد. ایشان به این نکته نیز توجه داشتند که در بازی، نوع الفاظ و حرکات مادر، سرمشق کودک، قرار می‌گیرد؛ بنابراین باید از کلمات و جملات مناسبی استفاده کرد. علاوه بر این باید در قالب بازی و شوخی شخصیت کودک را تقویت نمود، او را به داشتن مفاخر و ارزش‌های اکتسابی تحریک و تهییج کرد.
نقل شده است که حضرت فاطمه زهرا (س) با فرزندش امام حسن(ع) بازی می‌کرد و او را بالا می‌انداخت و می‌فرمود: «پسرم حسن، مانند پدرت باش. ریسمان ظلم را از حق بر کن. خدایی را بپرست که صاحب نعمت‌های متعدد است و هیچگاه با صاحبان ظلم و تعدی، دوستی مکن».[۱۱]
رفتار با مردم
یکی از نقش آفرینی‌های درخشان حضرت زهرا (س) بالا بردن فرهنگ جامعه، رشد فکر و اندیشه مردم و رفع مشکلات و شبهات آنان است. فاطمه زهرا(س) از مسائل ساده گرفته، تا پیچیده‌ترین مشکلات را پاسخگو بود، و این میسّر نبود، مگر با احاطه علمی، قوت فکری و همت بلند ایشان. این بانوی بزرگ اسلام، زجر تبلیغ و رنج تعلیم و تربیت را تحمل نموده، چون مشعلی فروزان در راه هدایت جامعه، نورافشانی کرده و با سوختن خود به دل و جان مردم، گرمی بخشید و پاسداری از ارزشها و مفاخر اصیل، مبارزه پیگیر با بدعتها، جهل، کجروی‌ها و رکود جامعه را خط مشی خود قرار داد. از این رو امت نیز باید، هر چه بیشتر به مقام و حقوق رهبر خود آگاه گردد و خود را چون شاگردی فروتن، در برابر او احساس کند، و به دامان او چنگ زند، از نقص به کمال و از ضعف به قدرت، و از ظلمت به نور برسد.
حضرت فاطمه زهرا (س) نمونه کامل این مقصود است. ایشان از کودکی در متن اجتماع به سر برده، و با مردم همدم و همدرد بوده است. این بانو رابطه‌ای صمیمانه و عالمانه با یاران خود داشت.
زنی به خدمت حضرت فاطمه زهرا (س) رسید و عرض کرد: مادر پیر و ناتوانی دارم که در نماز بسیار اشتباه می‌کند، مرا فرستاده تا از شما بپرسم که چگونه نماز بخواند. آن حضرت فرمود: هر چه می‌خواهی بپرس. آن زن سؤالات خود را مطرح کرد، تا به ده سؤال رسید و فاطمه زهرا (س) با روی گشاده جواب داد. زن از زیادی پرسش خود، شرمنده شد و گفت: شما را بیش از این زحمت نمی‌دهم. حضرت فاطمه زهرا (س) گفت باز هم بپرس. آنگاه برای تقویت روحیه وی چنین فرمود: اگر به کسی کاری واگذار کنند، برای مثال از او بخواهند که بار سنگینی را به ارتفاع بلندی حمل کنند و در برابر این کار صد هزار دینار به او جایزه بدهند، آیا او با توجه به آن پاداش احساس خستگی می‌کند؟ زن جواب داد نه. آن حضرت فرمود: من در مقابل پرسشی که جواب می‌گویم از خدا پاداشی به مراتب بیشتر دریافت می‌کنم و هرگز ملول و خسته نمی‌شوم. از رسول گرامی اسلام (ص) شنیدم که روز قیامت دانشمندان اسلام در برابر خدا حاضر می‌شوند و به اندازه علم و تلاش و کوششی که در راه آموزش و هدایت مردم داشته‌اند، از خدای خود پاداش می‌گیرند.
صدقه و انفاق
حضرت زهرا (س) بسیار اهل صدقه و انفاق بود. در شب عروسی، لباس عروسی خویش را به فقیر داد و خود لباس کهنه به تن کردند. بارها، تنها غذای خود را به فقیر دادند و خود گرسنه ماندند ولی خدا را بر این امر شکر کردند.
مطالعه بیشتر
- جمعی از نویسندگان، همسر آفتاب، قم: طاها، ۱۳۸۵.
- امینی، ابراهیم، فاطمه زهرا(س) بانوی نمونه اسلام، قم: شفق، ۱۳۸۹.
- شهیدی، سیدجعفر، زندگانی حضرت فاطمه(س)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸ش.
منابع
- ↑ المجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج ۴۳، ص ۹۱.
- ↑ «إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ المجلسی، بحارالأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة، ج ۴۳، ص ۴۶.
- ↑ «مَا کَانَ فِی الدُّنْیَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَه ع کَانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا»؛ االمجلسی، بحارالأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة، ج ۴۳، ص ۷۶.
- ↑ المجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج ۴۳، ص ۸۴.
- ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، مكتبة آية الله المرعشی النجفی، ۱۴۱۴ق، ج ۱۶، ص ۲۴۹.
- ↑ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۱۷.
- ↑ ریاحین الشریعه، ج۱، ص۱۴۳.
- ↑ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۶۲.
- ↑ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۲۸۰.
- ↑ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۷۸.
- ↑ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۲۸۶.