اعتبار کتاب بحارالانوار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
== اعتبار کتاب == | == اعتبار کتاب == | ||
محققان بحار الانوار مجلسی را دایرة المعارفی فراهم آمده از روایات ائمه اطهار(ع) می دانند. هدف علامه مجلسی از فراهم آوردن چنین دایرة المعارفی با گستره موضوعی وسیع علاوه بر جلوگیری از تلف شدن روایات پاسخ به یک نیاز تمدنی جدید در دولت فراگیر شیعی صفوی بود. با برآمدن دولت صفوی در ایران و رسمیت تشیع به عنوان مذهب رسمی برای اداره امور سیاسی و اجتماعی یک دولت شیعی نیاز به معارف دینی شیعی در موضوعات مختلف بود. نگارش جوامع روایی مانند بحارالانوار در این دوره در پاسخ به این نیاز انجام گرفت. | |||
پس از نگارش بحار الانوار، نگاه کلی جامعه علمی شیعه به چنین دایرة المعارف گسترده و جامعی همیشه همراه با تأیید بود. این کتاب بعد از نگارش به مرجعی قابل اتکا برای نقل روایات اهل بیت(ع) تبدیل شد. | |||
برخی از صاحب نظران معتقدند که علامه مجلسی احادیث را جمعآوری کرده تا از تلف شدن در امان باشند و در واقع به سبک [[دائره‌المعارف]] بوده که انتخاب درست و نادرست در آن معیار نبوده است. | برخی از صاحب نظران معتقدند که علامه مجلسی احادیث را جمعآوری کرده تا از تلف شدن در امان باشند و در واقع به سبک [[دائره‌المعارف]] بوده که انتخاب درست و نادرست در آن معیار نبوده است. | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۸: | ||
لازم به ذکر است که این کتاب، شامل کل [[روایات معصومین(ع)]] نیست و شاهد بر این مدعا، کتاب «مستدرک» است که بعدها نوشته شده است. علاوه بر آن علامه مجلسی از کتب مشهور و متواتر، مانند [[کتب اربعه]]، [[صحیفه سجادیه]]، [[نهج البلاغه]] و … روایات کمتری نقل کرده است.<ref>بحارالانوار، ج۵۳، مقدمه جناب آقای شعرانی.</ref> | لازم به ذکر است که این کتاب، شامل کل [[روایات معصومین(ع)]] نیست و شاهد بر این مدعا، کتاب «مستدرک» است که بعدها نوشته شده است. علاوه بر آن علامه مجلسی از کتب مشهور و متواتر، مانند [[کتب اربعه]]، [[صحیفه سجادیه]]، [[نهج البلاغه]] و … روایات کمتری نقل کرده است.<ref>بحارالانوار، ج۵۳، مقدمه جناب آقای شعرانی.</ref> | ||
در نتیجه باید گفت، بحارالانوار نقش واسطه را ایفا می‌کند و چون منابع و مصادر آن از اعتبار یکسانی برخوردار نیست، بر این پایه در بررسی روایات آن، سه جهت مهم را باید مورد توجه قرار داد، اول: منابعی که کتاب از آنها استفاد کرده؛ دوم سند روایت؛ سوم بررسی محتوایی روایت. | در نتیجه باید گفت، بحارالانوار نقش واسطه را ایفا می‌کند و چون منابع و مصادر آن از اعتبار یکسانی برخوردار نیست، بر این پایه در بررسی روایات آن، سه جهت مهم را باید مورد توجه قرار داد، اول: منابعی که کتاب از آنها استفاد کرده؛ دوم سند روایت؛ سوم بررسی محتوایی روایت. | ||
نسخهٔ ۷ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۰۲
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
لطفاً در مورد اعتبار کتاب بحارالانوار توضیح دهید؟
اعتبار کتاب بحار الانوار که زیر نظر علامه مجلسی نگارش و تدوین شده است محل بحث است. این کتاب دارای روایات صحیح و نیز ضعیف است اما با توجه به اینکه بنای این کتاب جمعآوری روایات و مانع شدن از نابودی آن بوده، دیگر به سند روایات توجه نشده است. با این وجود این مجموعه دایره‌المعارفی از روایات شیعه است که توانسته بسیاری از معارف اسلامی و شیعی را در خود نگهداری نماید.
جایگاه مؤلف
محمدباقر بن محمدتقی مجلسی مشهور به مجلسی دوم و علامه مجلسی از علما و محدثان بزرگ شیعه در قرن یازدهم هجری بود. علامه مجلسی صاحب دایرة المعارف بزرگ روایی بحارالانوار است که جایگاه شاخصی در میان مجامع روایی اسلامی و شیعی دارد. علامه مجلسی نویسنده پرکاری بود و آثار زیادی در رشته‌های مختلف علوم اسلامی با محوریت اخبار ائمه اطهار(ع) نوشت که پس از او مورد علاقه و محل رجوع دانشمندان شیعه شد.[۱]
هرچند بر دیدگاه و روش علامه مجلسی در باب نقل و تفسیر روایات نقدهایی به‌خصوص در دوره معاصر وارد شده است، در توانایی او در دانش‌های حدیثی شیعه کسی تردید نکرده است. عالمان بزرگ شیعه از جایگاه والای مجلسی در مقام یک محدث سخن گفته‌اند. شیخ حر عاملی، محدث مشهور هم‌روزگار با مجلسی، او را «سرور بلندمرتبه ما»، «عالم فاضل ماهر»، «محقق دقیق»، «علامه دانا»، «محدث مورد اعتماد» و «جامع همه خوبی‌ها و فضائل» می‌خواند.[۲] محمد بن علی اردبیلی، عالم علم رجال و شاگرد مجلسی، شخصیت مجلسی را از نظر والایی قدر، عظمت شأن، دقت نظر، وثاقت و امانت در نقل حدیث و تبحر در علوم عقلی و نقلی مشهورتر از آن می‌شمرد که گفته شود و در کلام بگنجد.[۳] شیخ انصاری، فقیه و اصولی بزرگ قرن سیزدهم قمری، مجلسی را محدثی خبیر و غواص دریاهای انوار اخبار ائمه اطهار(ع) برمی‌شمرد.[۴]
علامه مجلسی از مجلس درس بسیاری از علمای زمان خود استفاده کرد و از آنها اجازه روایت دریافت کرد. تعداد استادان مجلسی به بیست نفر می‌رسد. از جمله آنها می‌توان به ملامحسن فیض کاشانی، محمدتقی مجلسی، سید علی‌خان مدنی شیرازی و شیخ حر عاملی اشاره کرد.[۵] همچنین، منابع تاریخی شاگردان و راویان علامه مجلسی را بیش از هزار نفر برشمرده‌اند که بسیاری از آنان از مشاهیر علمی زمان خود بودند. از جمله این شاگردان و راویان می‌توان به سید نعمت‌الله جزایری، شیخ احمد بن محمد بحرانی، شیخ سلیمان بن عبدالله ماحوزی و میرزا محمد بن محمدرضا مشهدی صاحب تفسیر کنزالدقائق اشاره کرد.[۶] محققان قرارگرفتن علامه مجلسی در سلسله‌های متعدد اجازه روایت را نشان از مقبولیت قابل توجه او در میان علمای شیعه می‌دانند.[۷]
علامه مجلسی به سبب جایگاه دینی و اجتماعیش از سوی شاه سلیمان صفوی به منصب شیخ الاسلامی منصوب شد. او پس از مرگ شاه سلیمان توسط جانشینش شاه سلطان حسین صفوی در این منصب ابقا شد.[۸]
اعتبار کتاب
محققان بحار الانوار مجلسی را دایرة المعارفی فراهم آمده از روایات ائمه اطهار(ع) می دانند. هدف علامه مجلسی از فراهم آوردن چنین دایرة المعارفی با گستره موضوعی وسیع علاوه بر جلوگیری از تلف شدن روایات پاسخ به یک نیاز تمدنی جدید در دولت فراگیر شیعی صفوی بود. با برآمدن دولت صفوی در ایران و رسمیت تشیع به عنوان مذهب رسمی برای اداره امور سیاسی و اجتماعی یک دولت شیعی نیاز به معارف دینی شیعی در موضوعات مختلف بود. نگارش جوامع روایی مانند بحارالانوار در این دوره در پاسخ به این نیاز انجام گرفت.
پس از نگارش بحار الانوار، نگاه کلی جامعه علمی شیعه به چنین دایرة المعارف گسترده و جامعی همیشه همراه با تأیید بود. این کتاب بعد از نگارش به مرجعی قابل اتکا برای نقل روایات اهل بیت(ع) تبدیل شد.
برخی از صاحب نظران معتقدند که علامه مجلسی احادیث را جمعآوری کرده تا از تلف شدن در امان باشند و در واقع به سبک دائره‌المعارف بوده که انتخاب درست و نادرست در آن معیار نبوده است.
کتاب بحارالانوار، همانند هر کتاب روایی دیگری دارای روایات صحیح و معتبر و نیز روایات ضعیف السند است. شاید غیر از قرآن کریم، هیچ کتاب دیگری را نتوان یافت که تمام محتوای آن صددرصد صحیح و قطعی باشد.[۹]
امام خمینی(رض) در توصیف این کتاب می‌فرماید: کتاب «بحارالانوار» که تألیف عالم بزرگوار، محدث عالی مقام، محمد باقر مجلسی است، مجموعه‌ای است از قریب چهارصد کتاب و رساله که در حقیقت یک کتابخانه کوچکی است که با یک اسم نام برده می‌شود. صاحب این کتاب چون دیده کتاب‌های بسیاری از احادیث است که به واسطه کوچکی و گذشتن زمان، از دست می‌رود، تمام آن کتاب‌ها را بدون آن که التزام به صحت آنها داشته باشد در یک مجموعه به اسم بحارالانوار فراهم کرده است.[۱۰]
لازم به ذکر است که این کتاب، شامل کل روایات معصومین(ع) نیست و شاهد بر این مدعا، کتاب «مستدرک» است که بعدها نوشته شده است. علاوه بر آن علامه مجلسی از کتب مشهور و متواتر، مانند کتب اربعه، صحیفه سجادیه، نهج البلاغه و … روایات کمتری نقل کرده است.[۱۱]
در نتیجه باید گفت، بحارالانوار نقش واسطه را ایفا می‌کند و چون منابع و مصادر آن از اعتبار یکسانی برخوردار نیست، بر این پایه در بررسی روایات آن، سه جهت مهم را باید مورد توجه قرار داد، اول: منابعی که کتاب از آنها استفاد کرده؛ دوم سند روایت؛ سوم بررسی محتوایی روایت.
مطالعه بیشتر
- آشنایی با بحار، احمد عابدی.
- علم الحدیث، دکتر سید رضا مؤدب.
- آشنایی با حدیث، مهریزی.
منابع
- ↑ علی نصیری، درسنامه علم حدیث، قم، مرکز نشر هاجر، ص ۱۶۹.
- ↑ محمد بن الحسن الحر العاملی، امل الآمل فی علماء جبل، مکتبة الأندلس، ج ۲، ص ۲۴۸.
- ↑ محمد بن علی الاردبیلی الغروی الحائری، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الفرق و الاسناد، بیروت، دارالاضواء، ج ۱، ص ۱.
- ↑ شیخ مرتضی انصاری، فرائدالاصول، قم، مجمع الفكر الإسلامي،
- ↑ علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۶۸-۱۴۵.
- ↑ علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۶۸-۱۴۵.
- ↑ علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۱۷۱.
- ↑ حسن طارمی، علامه مجلسی، تهران، انتشارات طرح نو، ص ۱۶-۱۷.
- ↑ نگاه کنید به عابدی، احمد، آشنایی با بحارالانوار، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸، ص۷۸–۲۷۸.
- ↑ امام خمینی، کشف الاسرار، تهران، مؤسسه نشر آثار امام خمینی، ص۳۱۹.
- ↑ بحارالانوار، ج۵۳، مقدمه جناب آقای شعرانی.