روایات تحریف قرآن

سؤال

آیا روایات تحریف قرآن معتبر است؟

شیعه معتقد به تحریف قرآن نیست اما عده‌ای از اخباریون با تکیه بر روایاتی قائل به تحریف قرآن هستند. این روایات اندک، معارضات زیادی با آیات قرآن و روایات دیگر دارد و مورد نقد عالمان اسلامی است. در قرآن خداوند خود را حافظ قرآن اعلام کرده است و اکثر مفسران این سخن قرآن را نشانگر عدم تحریف قرآن می‌دانند.

روایات زیادی وجود دارد که تصریح بر عدم تحریف قرآن می‌کند. تحریف قرآن با موضوع اعجاز و تحدی قرآن سازگار نیست. تقریبا همه عالمان اسلامی اعم از شیعه و سنی، اعتقاد به تحریف‌ناپذیری قرآن دارند.

روایات تحریف

کلینی در کافی گزارش کرده است که امام صادق(ع) می‌گوید قرآنی که جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل کرده است هفده هزار آیه بود.

نقد روایت هفده هزار آیه

هرچند این روایت صحیح است اما بسیاری از عالمان معاصر همچون علامه عسکری سعی در تضعیف این روایت داشته است. ابوالحسن شعرانی وجود این روایت در کافی را قبول ندارد و اعتقاد دارد در نسخه های بعدی اضافه شده است.

اگر این سخن صحت داشته باشد لازم بود دست کم یک صدم آیات محذوف نقل می‌شد و اثری از آن در منابع حدیثی و تاریخی فریقین یا در منابع شیعی باقی می‌ماند. مگر می‌شود آیه‌ای بر پیامبر نازل شود و هیچ اثری از آن در منقولات محدثان و مفسران شیعه و سنی باقی نماند. آن هم نه یک آیه و ده آیه که ده هزار آیه.

در روایات دیگری که از لحاظ سندی ضعیف هستند، تحریف قرآن به دشمنان خدا نسبت داده شده است و از آنان به عنوان کسانی که کتاب خدا را تحریف کرده‌اند یاد شده است.

تحریف قرآن و تضاد با قرآن و روایات

روایات تحریف قرآن با آیات قرآن، تاریخ، اعجاز و تحدی قرآن، دلیل عقلی و روایات قطعی در تعارض است. «معروف و مشهور در ميان همه دانشمندان شيعه و اهل تسنن اينست كه هيچگونه تحريفى در قرآن روى نداده است، و قرآنى كه امروز در دست ماست درست همان قرآنى است كه بر پيامبر اكرم (ص) نازل شده، و حتى كلمه و حرفى از آن كم و زياد نگرديده است.»

معارض با قرآن

قرآن کتابی متواتر است و در تواتر امکان تحریف و دروغ عادتا منتفی می‌شود. مسئله اعجاز قرآن با تحریف قرآن سازگار نیست. ضمن آنکه تحریف با هماوردطلبی و تحدی قرآن منافات دارد.

خداوند در قرآن فرمود است ما خود حافظ قرآن هستیم:﴿إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ‌ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ؛ بى‌ترديد، ما اين قرآن را به تدريج نازل كرده‌ايم، و قطعاً نگهبان آن خواهيم بود.﴾(حجر:۹) مفسران این آیه را نشانگر قطعی عدم تحریف قرآن دانشته‌اند. «خداوند طبق ظاهر آيه فوق وعده داده كه آن را از هر نظر حفظ و پاسدارى كند: محافظت از هر گونه تحريف و محافظت از فنا و نابودى و محافظت از سفسطه‏‌هاى دشمنان وسوسه‌‏گر.»

در جایی دیگر می فرماید هیچ باطلی به آن وارد نمی‌شود:﴿لَّا یأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِن بَینِ یدَیهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ؛ از پیش روی آن و از پشت سرش باطل به سویش نمی‌آید.﴾(فصلت:۴۲) یعنی هیچ دگرگونی‌ای در آن رخ نمی‌دهد: «و ممكن نيست چيزى كه از قرآن نيست در قرآن راه يابد، مثلا آياتش را تحريف‏ كنند، و جاى آنها را تغيير دهند و يا كم و زياد كنند.»

معارض با روایات

روایات تحریف، با روایات فراوان دال بر مصونیت قرآن از تحریف مانند حدیث ثقلین و روایات عرض متعارض است. روایات دیگری نیز در منابع روایی شیعه نقل شده است که به طور ضمنی و التزامی دلالت بر تحریف نشدن قرآن دارد.

پیامبر(ص) و ائمه(ع) در سخنان فراوان و پر تکراری معیار بررسی صحت و سقم سخنان منقول از خود را عرضه بر قرآن دانستند. بی تردید اگر قرآن خود کتابی محرف بود نمی توانست معیاری برای سنجش دیگر سخنان باشد.